Fréttablaðið - 01.12.2007, Side 16

Fréttablaðið - 01.12.2007, Side 16
16 1. desember 2007 LAUGARDAGUR FÓLK GÖTUNNAR III. HLUTI Hundruð heimilislausra Félagsmálaráðuneyti komst að þeirri nið- urstöðu að 47 einstaklingar væru heimilis- lausir á Íslandi árið 2005 og þar af fjórar konur. Enginn viðmælenda Fréttablaðsins var þessari niðurstöðu sammála og nefndu margir skýrsluna sem dæmi um léleg vinnubrögð stjórnvalda. Þá gagnrýndu margir hversu margar nefndir hafi verið stofnaðar í gegnum tíðina um málefni heimilislausra og hversu margar athuganir og talningar hafi farið fram án þess að það hafi skilað miklum árangri. Árið 2005 komu 85 manns í meðferð hjá SÁÁ beint af götunni, þá eru þeir ekki taldir með sem hafa haft stutta viðkomu hjá ætt- ingjum áður en þeir skráðu sig í meðferð og heldur ekki þeir sem komu af sjúkrastofn- unum. Árið 2006 komu 144 af götunni. Tölur Gistiskýlisins og Konukots segja sömu sögu og verður að teljast ósennilegt að Rauði krossinn hefði opnaði neyðarskýli fyrir fjórar heimilislausar konur. Raunar hafa áttatíu konur gist í Konukoti, allt frá einni nótt til 450 nótta. Á málþingi um heimilislausa árið 2006 kom fram að um 300 manns ættu ekki heim- ili á Íslandi. En skiptir þetta máli? Helga Björnsdóttir mannfræðingur sem rannsakað hefur heim- ilislausa á Íslandi, bendir á að ef aðeins 47 manns eru á götunni þá er það 47 manneskj- um of mikið. Ástand en ekki lífsstíll Það er ekki nóg að fjalla um einstaka heim- ilislausa manneskju. Það skiptir raunar engu máli hverjir eru heimilislausir því það er breytilegt á hverjum tíma. Áherslan á því að vera á heimilisleysi sem ástand sem kemur til vegna félagslegra örðug- leika. Eva Lind Björnsdóttir var heimilislaus í fimmtán ár og leggur hún mikla áherslu á að enginn velji sér það hlutskipti að eiga hvergi heima. Eins og fram kom í umfjöll- un Fréttablaðsins í gær einkennir lífið á götunni mikið ofbeldi, sérstaklega gagn- vart konum. Þá þjást flestir heimilislausir af alvarlegum sjúkdómum sem fylgja slæmu líferni og ofneyslu áfengis og vímu- efna. Kastljósið ætti því að beinast að þeirri staðreynd að sumir þurfi að lifa við aðstæð- ur sem geta ekki talist mönnum bjóðandi. Lausnin felst í að útbúa aðra valmöguleika fyrir fólk sem glímir við geðsjúkdóma, fíkn og félagslega fötlun. Dvalarstöðum lokað Þegar Akurhóli í Gunnarsholti og Byrginu var lokað tók fátt við þeim einstaklingum sem þar bjuggu. Akurhóli virðist hafa verið lokað vegna sparnaðaraðgerða og saga Byrgisins er flestum kunn. Síðan þá hefur fátt gerst fyrir utan opnun heimilis fyrir heimilislausa karla við Njálsgötu. Ekkert svonefnt langtímaúrræði fyrir konur hefur komið í staðinn. Nú stendur til að úthluta sex litlum einbýlum til heimilislausra og á næsta ári verður sett á fót heimili með svip- uðu móti og er á Njálsgötuheimilinu fyrir tuttugu karla. Margt er vel gert Þótt augljóslega vanti meiri aðstoð við heimilislaust fólk má ekki líta fram hjá hinu góða sem gert er. Kristileg samtök leika stórt hlutverk í umsjón með heimilislausum. Með fulltingi Reykjavíkurborgar rekur Samhjálp kaffi- stofu þar sem boðið er upp á máltíð í hádeg- inu og kaffi í eftirmiðdaginn, Gistiskýlið við Þingholtsstræti og meðferðarheimilið Hlaðgerðarkot eru á þeirra vegum. Þá kemur Samhjálp að rekstri Miklu- brautar 18 og 20, sem voru fyrstu heimilin í anda hinnar umdeildu Njálsgötu 74. Konukot er rekið af Rauða krossinum og var sett á stofn árið 2004. Heimilisleysi kvenna er falið vandamál og er talið að þær eigi auðveldara með að fá gistingu hjá körl- um. Einnig eru dæmi um að konur selji lík- ama sinn fyrir gistingu. Heimilið við Njálsgötu 74 sem Reykja- víkurborg opnaði í sumar naut takmark- aðra vinsælda meðal íbúa götunnar en þykir gott framtak meðal þeirra sem starfa með heimilislausum dags daglega. Þá segir Halldór Lárusson, umsjónar- maður Gistiskýlisins að Njálsgötuheimilið létti örlítið á annars yfirfullu skýlinu. Hug- myndin sem liggur að baki er sú að fólk nái frekar framförum þegar það eigi fastan samastað. Það hefur sýnt sig á Miklubraut 20 þar sem tveir íbúar af átta hafa tekið miklum framförum. Vistuð í fangaklefum Lögreglan í Reykjavík hýsir fjölda fólks í fangaklefum sínum ár hvert. Hún tekur við þeim sem leita til bráðamóttökunnar, fá ekki athvarf í Konukot eða Gistiskýlinu og þeim sem banka upp á og biðja um nætur- pláss. Stefán Eiríksson lögreglustjóri höfuð- borgarsvæðisins segir lögreglumenn standa frammi fyrir þeirri ákvörðun hvort vísa eigi fólki út í kuldann eða hýsa það. Hann segist hræddur um að vandi heimilislausra liggi í því að lögreglumenn séu of brjóst- góðir og þrýstingurinn sé því ekki nægilega mikill á sveitarfélögin. Stefán segir að það fyrirkomulag að nota fangaklefa til að hýsa vegalaust fólk þekkist ekki víða. Verustaður yfir daginn Fólki á götunni hefur vantað samstað yfir daginn, en neyðarskýlin eru venjulega lokuð frá hádegi fram á kvöld. Hjálpræðis- herinn opnaði nýlega dagsetur þar sem heimilislausir geta baðað sig og hvílt. Þar er einnig bókasafn, fönduraðstaða og hugmyndir eru uppi um að þróa starfs- endurhæfingu í samstarfi við nytjamarkað Hersins í sama húsi. Að sögn Vilborgar Oddsdóttur starfs- manns Hjálparstarfs kirkjunnar þarf fólk að vera í neyslu til þess að lifa af á götunni, því sé nauðsynlegt að búa til verustað yfir daginn með verndaðri vinnu. Það gæti orðið til þess að fólk rati réttu leiðina af götunni. Karlar og konur Heimilislaus pör geta ekki búið saman. Til- hneiging er til að líta á heimilislausa sem börn sem þurfi að hafa vit fyrir að mati Helgu Björnsdóttur og því sé ekki gert ráð fyrir að þeir dragi sig saman eins og aðrir. Því eru þó ekki allir sammála. Eva Lind Björnsdóttir segir stöðu kvenna á götunni vera mjög slæma og að ástarsambönd sem þar verði til séu ekki raunveruleg sambönd heldur byggist þau á ofbeldi og kúgun. Sú staðreynd að pör geti hvergi búið saman gerir það að verkum að þau gerast heldur hústökufólk og forðast það að leita sér hjálpar. Hvers má vænta Starfshópur um utangarðsfólk hefur undan- farna mánuði starfað hjá Reykjavíkurborg og nefnd um heimilisleysi hjá félagsmála- ráðuneytinu, auk fleiri nefnda um mál sem tengjast heimilislausum á einn eða annan hátt. Það sem þegar hefur verið ákveðið er að opna annað heimili fyrir heimilislausa karla á vegum Reykjavíkurborgar og að útdeila sex litlum húsum til þeirra sem vilja búa einir. Fátt var um svör frá stjórnvöldum önnur en að enginn eigi skilið að vera heimilislaus og ábyrgðin sé samfélagsins. Ástand en ekki lífsstíll Meðferðar- og búsetuúrræðum fyrir heimilislausa hefur verið lokað á undanförnum árum og fólki á götunni fjölgaði um leið. Lögregl- an og neyðarskýli hýsa fólk sem á í engin hús að venda. Í sumar opnaði heimili fyrir karla við Njálsgötu og ráðgert er að opna annað slíkt á næsta ári. Þá verða enn um tvö hundruð manns á götunni. Eva Bjarnadóttir fjallar um heimili fyrir heimilislausa. „Samvinnu og pólitískan vilja vantar til þess að leysa vanda heimilis- lausra,“ segir Þorleifur Gunnlaugs- son, borgarfulltrúi Vinstri grænna, sem sat um nokkurra mánaða skeið í nefnd borgarinnar um utangarðs- fólk. Þegar innt var eftir svörum frá velferðarráði um stöðu heimilis- lausra var vísað á Þorleif. Hann segir nefndina ekki hafa hist síðan nýr meirihluti tók við völdum. „Staða heimilislausra versnaði verulega í kringum síðustu aldamót þegar ríkið lagði niður Gunnars- holt og viðlíka úrræði, þar sem alkóhólistar og vímuefnasjúklingar fengu mjög faglega og góða meðhöndlun. Þessu var hætt af sparnaðarástæðum og við tóku úrræði eins og til dæmis Byrgið. Ráðherra og hans undir- menn afhentu gríðarlegt fjármagn í gríðarlega ófaglega starfsemi þar sem alls kyns ógeð fór fram.“ Þorleifur segir að svona hafi staðan verið þar til fyrir tveimur árum, en þá var hætt að sinna heimilislausum, eins og áður hafði verið gert. Byrginu var lokað og fólkið fór aftur á götuna. „Staðan er raunar aftur eins og hún var áður en Gunnars- holt og þeir staðir voru opnaðir. Ríkið lætur einhvers konar trúboða um þetta fólk og að mínu mati er það ekki gott, sérstaklega fyrir fólk með geðræn vandamál. Það er verið að vísa fólki í fanga- geymslur. Það er óásættanlegt og í rauninni lögbrot. Yfirleitt er fólk mjög veikt líkamlega og með alls konar sjúkdóma því það er komið á síðasta stig alkóhólisma og fíknsjúk- dóma. Það ætti því að vera læknir á gistiskýlinu.“ Þorleifur segir úrræðin þurfa að vera fjöl- breytt. Þörf sé á heimilum líkt og við Miklu- braut og Njálsgötu þar sem ekki er gerð krafa um að menn séu allsgáðir. Við taki sambýli með stuðningi fyrir fólk sem er edrú en getur ekki fótað sig í daglega lífinu og síðast félags- legar lausnir og íbúðir fyrir þá sem eru tilbúnir til að axla meiri ábyrgð. Þá þurfi að huga sérstaklega að úrræðum fyrir konur. VANTAR PÓLITÍSKAN VILJA HÚSTAKA Víða um borgina má sjá yfirgefin hús þar sem lokað hefur verið fyrir alla innganga svo að hús- tökufólk komist ekki inn. NEYÐARSKÝLI Gistiskýlið er hugsað sem neyð- arskýli. Þar er aðeins brýnustu líkamlegu þörfum sinnt og fólk fær mat, húsaskjól og kemst í bað. ÞORLEIFUR GUNNLAUGSSON Reykjavíkurborg og Félagsbústaðir munu byggja sex lítil færanleg einbýli sem úthlutað verður til fólks sem er á götunni. Enn er verið að leita að lóð undir húsin við Granda en gert er ráð fyrir að þau verði hægt að færa eftir þörfum og þeim verði jafnvel komið fyrir á lóðum sem á að byggja síðar. Björk Vilhelmsdóttir, formaður velferðarráðs, segir lítið annað eftir en að finna hentuga staðsetningu og setja saman fimm hús í viðbót við það sem nú þegar er tilbúið og var til sýnis í gær. Húsin er sérstaklega vel einangruð og eru innréttuð þannig að þau þoli mikinn ágang. Slitsterkur dúkur er á gólfum og klósettskál úr stáli eins og tíðkast í fangelsum. Björg segir húsin geta komið til móts við þá einstaklinga sem ekki geta búið í fjölbýli. Í einbýli geti þeir verið frjálsir og hagað sér að eigin vild. „Það eru margir sem vilja ekki okkar hjálp og hafa til dæmis neitað plássi á Njálsgötu 74, því þeir eiga erfitt með að breyta eigin lífi og lúta reglum annarra,“ segir Björk. Leiguverðið verður um 25.000 til 35.000 krónur á mánuði og gert er ráð fyrir að húsin verði tilbúin á næstu mánuðum. EINBÝLI VIÐ SJÓINN BJÖRK VILHELMSDÓTTIR
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128

x

Fréttablaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.