Fréttablaðið - 31.12.2007, Qupperneq 8

8 31. desember 2007 MÁNUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu,
Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Það er svo mikið rok þessa dagana að engu er líkara en að
maður sé staddur á lokasíðu
Hundrað ára einsemdar eftir
Marquez. Árið fýkur burt. Því er
þeytt í eitthvert svartholið í
Miklahvelli þar sem fram fer
endurvinnsla á pörtum þess sem
birtast okkur svo aftur í nýrri
mynd...
Dagur reiði? Nei nei. En maður
má hafa sig allan við að standa í
lappirnar, og öfugt við þá niðja
Búendía-ættarinnar sem vitraðist
allt á lokasíðunni þá sér maður
ósköp fátt þegar tíðindi ársins
þjóta hjá manni í velktum blöðum
– aðallega þvæld rifrildi...
Hundur í óskilum
Sumt er ys og þys út af engu:
dagleg skýrsla um bandarískar
barnastjörnur á glapstigum með
kornflögunum – og einhvern
Peter Doherty með hattkúf sem
maður er kominn með ævilanga
óbeit á og svo var það hundurinn
Lúkas...
Með fullri virðingu fyrir
tónmenntakennurunum snjöllu,
Hjörleifi og Eiríki, þá er Lúkas
hundur í óskilum ársins. Hann
hvarf á Akureyri og það barst frá
bloggi til bloggs að tiltekinn
maður að sunnan hefði sett hann í
poka og sparkað honum sem
fótbolta væri hingað og þangað af
fúlmennsku sinni. Þetta hefði sést
og hlaut að vera satt því ekki
lýgur bloggið. Nú upphófst mikil
múgsefjun og piltkorninu bárust
hroðalegar hótanir, allt þar til
hundurinn fannst undir Hlíðar-
fjalli og þurfti að lokka hann
heim með sérstöku hundanammi.
Málið hefur verið haft til marks
um takmarkanir bloggsins: þar
geta allir bullað að vild, en
aðstæðurnar sem fólkið skrifar
við eru þess eðlis að það gerir sér
ekki grein fyrir því að það er í
rauninni að tjá sig á opinberum
vettvangi um lifandi fólk með
raunverulegt líf.
Má vera. En æsingurinn – þetta
deyfða raunveruleikaskyn – var
líka birtingarmynd ákveðins
hugarástands, einhvers konar
vímu, sem DV hafði espað upp
með þjóðinni um langa hríð áður
en það lagði upp laupana í
þáverandi mynd. Guðni Elísson
lýsti þessu annarlega ástandi
skilmerkilega í tveimur Skírnis-
greinum og kenndi við gotneska
heimsmynd ritstjóranna sem
gerðu einmitt mjög eindregið
tilkall til að teljast raunsæir
sannleiksboðberar þótt nú
viðurkenni Mikael Torfason að
hafa iðulega þurft að bæta einu
núlli við glæpina úr hversdags-
grámanum.
„Geiflaðir hrækjaftar jöpluðu á
tuggunni siðferði,“ orti Sigfús
Daðason fyrir mörgum árum um
slíka blaðamennsku en samt kann
blaðið þrátt fyrir allt að hafa haft
viss jákvæð áhrif á íslenskt
þjóðlíf með öllum hroðanum og
ýkjunum, því það vakti máls – á
sinn brútala hátt – á ýmsum
meinum sem legið hafa í þagnar-
gildi um árabil: einkum kynferðis-
misnotkun og illri meðferð á
börnum.
Ár hinna forsmáðu barna
Eftir að öldurnar lægði og
hávaðinn hjaðnaði fórum við
smám saman að greina raddir úr
þjóðardjúpinu sem höfðu að segja
sögur sem við þurftum að heyra.
Þetta var umfram allt ár
krakkanna af vistheimilum hér og
þar upp úr miðri tuttugustu öld.
Börnin sem voru í rauninni eins
konar niðursetningar sögðu nú
sögu sína eftir öll þessi ár: fyrstir
komu strákarnir úr Breiðavík í
ógleymanlegum Kastljósþáttum –
strákar á aldri við mig sem höfðu
verið teknir burt frá foreldrum
sínum og sendir í þessa and-
styggilegu vist, og síðan hafa
aðrar hetjur stigið fram ein af
annarri og deilt með okkur sárum
minningum sínum. Þá er hollt að
minnast þess að sérhver á rétt á
sínum minningum, og til lítils að
þrátta við fólk um sannleiksgildi
þeirra, en við verðum líka að
muna hitt, að sannleikurinn á sér
aldrei bara eina vídd, hvað þá
bara eina hlið.
Kannski var þetta merkisár á
sinn hátt: kannski árið þegar hinn
viti borni maður fer fyrir alvöru
að beina hugarorku sinni að því
að draga raunverulega úr
mengun andrúmsloftsins í stað
þess að spila Svarta-Pétur á
ráðstefnum. Hér heima eignuð-
umst við hálfa vinstri stjórn sem
kannski er betri en engin – en þó
verri en heil, eins og ráðningar-
mál hins nýja héraðsdómara
vottar. Slík stjórn komst til valda
í Reykjavík eftir hina furðulegu
atburðarás í kjölfar REI-málsins:
fyndnasta mótbáran við útrás
íslenskra orkufyrirtækja var
óneitanlega sú að í fyrirhuguðum
samstarfslöndum væri svo
ótryggt stjórnarfar að ekki væri á
samninga treystandi: þetta var
sagt nokkrum vikum áður en
forráðamenn REI urðu að gjalti
vegna þess að þeir höfðu ekki
tryggt sér pólitískan stuðning við
fyrirætlanir sínar.
Kannski var þetta ágætt ár. Og
vonandi verður það næsta öllum
gott. Gleðilegt ár!
Nú árið er fokið
GUÐMUNDUR ANDRI THORSSON
Í DAG | Árið
UMRÆÐAN
Stjórnmál
Við áramót tíðkast að líta um öxl og spyrja líkt og skáldið. Höfum við geng-
ið til góðs?
Í lok þinghalds í desember lagði þing-
flokkur VG fram metnaðarfullar og ígrund-
aðar tillögur til breytinga á fjárlögum, til
þess gerðar að bæta stöðu þeirra sem höll-
um standa fæti í samfélaginu, styrkja heilsu-
vernd, efla menningarlíf, stuðla að kven-
frelsi og jafnrétti, standa vörð um náttúruna.
Þar var lögð fram sýn til sóknar í heilbrigðismálum
þjóðarinnar, stórefling heilsugæslu höfuðborgarsvæð-
isins og uppbygging Landspítala. Auk þess var lögð til
uppbygging almennrar löggæslu í stað óheyrilegra
útgjalda til heræfinga og hernaðarþátttöku.
Allar tillögur minnihlutans á Alþingi voru felldar
af meirihlutanum. Færibandaverksmiðjan virkar.
Það er enda við hæfi því að síðasta verkið var að rjúfa
þá hefð að sátt sé um þingsköp.
Ferlið við þetta síðasta þingmál ársins, þingskapa-
frumvarpið, segir meira en mörg orð um allt það sem
er að á Alþingi. Hroðvirkni, flýtimeðferð, kaup kaups,
eru orðin sem helst koma upp í hugann. Alþingi á að
vera staður ígrundaðrar og vandaðrar laga-
setningar en margir virðast vanir því að svo
sé ekki.
Hvernig þeim tókst að láta alla trúa því að
þetta frumvarp væri til þess gert að styrkja
lýðræði og Alþingi, og hvernig þjóðmála-
umræðan horfði gagnrýnislaus á kaupin, er
mér enn nokkuð tilefni heilabrota. Hvers
vegna vinnuferlið varð ekki að hneyksli held-
ur að „framfaramáli“ sem „færir Alþingi til
nútímans“ segir kannski mest um þann
nútíma. Við lifum á tímum fyrirsagna en ekki
ígrundaðrar umræðu, Alþingi víkur fyrir
Morfískenndum upphrópunum. Það eru fyr-
irsagnirnar sem gilda, annað er aukaatriði. Það sem
sýnist það er.
Svo er nú feðranna frægð.
En nú árið er liðið í aldanna skaut og aldrei það
kemur til baka. Handan við hornið gæti verið miklu
betra ár með blóm í haga fyrir alla en ekki bara suma.
Ef ríkisstjórnin sér sóma sinn í að bjarga Þjórsá á
nýja árinu og byggir upp alvöru velferðarsamfélag á
Íslandi þá mun ég ákaft fagna með þjóð minni og hitt
fellur í gleymsku og dá.
Gleðilegt ár.
Höfundur er varaþingmaður VG.
Feðranna frægð
GUÐFRÍÐUR LILJA
GRÉTARSDÓTTIR
Smáskilaboð ársins
Smáskilaboðin „Til í allt án Villa“ sem
Þorbjörg Helga Vigfúsdóttir, borgarfull-
trúi sjálfstæðismanna, á að hafa sent
Svandísi Svavarsdóttur, borgarfulltrúa
Vinstri grænna, í REI-fárinu eru
líklega þekktustu skilaboð sem
send hafa verið á landinu.
Í gær upplýsti Hanna Birna
Kristjánsdóttir, borgarfulltrúi
sjálfstæðismanna, í Silfri Egils
að allir flokkar hefðu verið
að bera í víurnar hver við
annan á þessum tíma.
Einhverjum þótti undar-
legt að jafnvel þótt Hanna
Birna hefði verið upplýst
um þreifingar á milli flokka
segist henni aldrei hafa dott-
ið í hug að málið yrði til þess
að sprengja meirihlutann.
Sennilega var það ekki að ástæðulausu
að nær allir álitsgjafar Egils tilnefndu
borgarstjórnarmeirihluta Sjálfstæðis-
flokksins sem skussa ársins.
Koss ársins
Völva Vikunnar spáir því að
enginn friður muni
ríkja í ríkisstjórninni
á næsta ári. Sjaldan
hefur hamingjan
þar á bæ virst jafn
mikil og nú. Össur
Skarphéðinsson og
Þorgerður Katrín lýsa
því óspart yfir að mikil
fjölskyldustemning
hafi verið við lýði í
ríkisstjórninni allt frá
því að Geir smellti
kossi á Ingibjörgu á
Þingvöllum í vor. Þrátt fyrir alla gleðina
er sagt að hrollur fari um einhverja nú.
Völvan reyndist nefnilega æði sannspá
í fyrra eins og Valgerður Sverrisdóttir,
hefur bent á heimasíðu sinni en
þar segir meðal annars. „Ég sé læti í
kringum Davíð Oddsson og tengi það
tilraun Björns Bjarnasonar til að koma
manni Davíðs inn í héraðsdóm, jafnvel
syni Davíðs.“
Nýársávarpið
En að öðrum spádómum. Áramótaávarp
forsetans er á næsta leiti en talið er að
þá muni Ólafur upplýsa þjóðina um
hvort hann ætli að sitja lengur á for-
setastóli eða róa á önnur mið. Líklega
hefur fólk sjaldan beðið með jafn mikilli
eftirvæntingu eftir að fá að heyra hvað
forsetinn hefur fram að færa yfir áramót
og nú. karen@frettabladid.isÁ
árinu sem nú er að baki komst hlýnun jarðar af manna
völdum á hvers manns varir og öðlaðist almenna
viðurkenningu. Þeir sem hafna kenningunni eru nú
álitnir kverúlantar en heimsendaspámennirnir hand-
hafar sannleikans.
Í upphafi ársins fékk heimildarmynd Al Gore „Óþægilegur
sannleikur“ Óskarsverðlaun, en hún fjallar á ógnvænlegan hátt
um afleiðingar loftslagsbreytinganna. Og þegar leið að hausti
fékk varaforsetinn fyrrverandi svo öllu veigameiri viðurkenningu
þegar hann hlaut friðarverðlaun Nóbels, ásamt Loftslagsnefnd
Sameinuðu þjóðanna.
Á árinu lýsti hver stjórnmálamaðurinn á fætur öðrum yfir
stuðningi við sjónarmið sem áður tilheyrðu aðeins áhugafólki um
umhverfisverndarmál. Þeirra á meðal var Tony Blair sem sagði
um svipað leyti og hann yfirgaf stól forsætisráðherra að barátta
núverandi kynslóða gegn loftslagsbreytingum væri jafn mikilvæg
og barátta fyrri kynslóða gegn kommúnisma og fasisima. Stjórn-
málamenn af hægri vængnum létu heldur ekki sitt eftir liggja.
Ríkisstjóri Kaliforníu og repúblikaninn Arnold Schwarzenegger
var þeirra allra athafnasamastur og foringi Íhaldsflokksins í Bret-
landi David Cameron, gekk svo langt að boða nýja skatta á farþega-
flug til verndar umhverfinu. í sönnum anda hægrimanna er þetta
staðfesting á því að ekkert er ókeypis í lífinu, ekki einu sinni loftið
sem við öndum að okkur, ef það á að vera sæmilega ómengað.
Nú í desember náðu þjóðir heimsins samkomulagi um samdrátt í
losun gróðurhúsaloftegunda á loftslagsráðstefnu Sameinuðu þjóð-
anna. Það þótti kaldhæðnislegt að færri gátu lent á einkaþotum
sínum við fundarstaðinn en vildu. Vaxandi flugumferð á heimsvísu
þykir einmitt vera stór hluti af umhverfissóðaskapnum.
Við hér á Íslandi lögðum okkar af mörkum á báðar vogarskálarn-
ar. Ríkisstjórnin á þær réttu með stefnumörkun um að draga saman
losun gróðurhúsalofttegunda, en auðmenn og almenningur á þær
röngu. Þeir fyrrnefndu með stóraukinni einkaþotuumferð og fólkið
í landinu með sínum gegndarlausa einkabílisma. Ekki er nóg með
að hér séu um 640 bílar á hverja þúsund íbúa, sem er með því hæsta
í heiminum, heldur eru óvíða fleiri eyðslufrekir bílar í flotanum.
Jeppar, risavaxnir pallbílar og fleiri eldsneytishákar fara hér um í
stóru hjörðum og inni í hverjum bíl situr gjarnan ein manneskja.
Borgarstjórn Reykjavíkur hóf metnaðarfulla tilraun til að snúa
af þessari braut með því að bjóða námsmönnum frítt í strætó. Það
er til mikils að vinna að ef tekst að sannfæra ungu kynslóðina um
að hægt er að komast á milli staða á annan hátt en undir stýri á
eigin bíl. Næsta skref fyrir stjórnendur sveitarfélaga á höfuðborg-
arsvæðinu gæti verið að taka frá á álagstímum vinstri akreinar
fjögurra akreina gatna og stærri, fyrir bíla með tveimur eða fleiri
farþegum, eins og hefur til dæmis tíðkast um árabil í Bandaríkj-
unum.
Baráttan gegn hlýnun jarðar útheimtir að allir leggist á eitt. Og
það góða er að fyrir þá sem enn efast, beinist baráttan ekki síður
gegn bruðli með verðmæti og virðingarleysi gagnvart náttúrunni.
2007 var ár orða. Látum það sem er framundan verða ár
athafna.
Baráttan er á byrjunarreit.
Handhafar
sannleikans
JÓN KALDAL SKRIFAR