Fréttablaðið


Fréttablaðið - 31.12.2007, Qupperneq 18

Fréttablaðið - 31.12.2007, Qupperneq 18
18 31. desember 2007 MÁNUDAGUR Er veislan búin? Miklar sviptingar urðu á fjármálamarkaði á árinu. Allt leit vel út fyrstu mánuði ársins, þegar úrvalsvísitalan hækkaði bara og hækkaði. En þegar leið á árið hríðféll vísitalan og nú í lok árs eru hækkanir fyrri mánaða gufaðar upp. Friðrik Már Baldursson veltir fyrir sér hvort fjármálaveislunni sé lokið, eða hvort ástæða sé til að horfa bjartsýnum augum til nýs árs. G óða veislu gjöra skal“ segir í gömlu jólalagi og Íslend- ingar hafa löngum kunnað að efna til fagnaðar. En það er erfitt að ímynda sér veislu sem aldrei lýkur. Það væri þá helst hjá Óðni í Valhöll, en þar settust Ein- herjar að drykkju á hverju kvöldi eftir að hafa barist daglangt á Iðavöllum – líka hinir föllnu. Það er jafn erfitt að ímynda sér markað þar sem aldrei slær í bakseglin og veislu sem aldrei lýkur. Um mitt þetta ár virtist samt sem þetta væri viðhorfið; að flestra mati lá leiðin aðeins upp á við. Samt var aðeins rétt rúmt ár liðið frá „litlu kreppunni“ vorið 2006 þegar íslensku bankarnir lentu í verulegum vandræðum með fjármögnun og hlutabréfa- verð og gengi krónunnar lækkaði um fjórðung. Nú virðist hins vegar sem væntingarnar hafi snúist við og hlé verði á fögnuðin- um. Sviptingarnar sem urðu á íslenskum fjármálamarkaði á fyrri hluta árs 2006 gengu yfir á nokkrum mánuðum og höfðu tak- mörkuð áhrif á almenna efna- hagsþróun. Hvers vegna ætti það skeið, sem virðist í þann mund að hefjast, að vara lengur og hafa víðtækari áhrif? Verður ekki allt komið á fulla ferð eftir hálft ár eða svo? Það er ekki hægt að útiloka að það verði reyndin. En líklegra er að samdrátturinn nú vari lengur og að hjólin snúist aðeins hægar um sinn. Ástæðan er að vandræð- in 2006 voru að mestu heimasmíð- uð en nú koma þau að verulegu leyti að utan og eru líkleg til að vara um hríð. Kreppa á fjármálamörkuðum Matsfyrirtæki og aðrir erlendir greinendur gagnrýndu íslenska banka og önnur fjármálafyrir- tæki í byrjun árs 2006, meðal annars fyrir of lítil innlán á móti útlánum og fyrir víxltengt eignarhald, ógegnsæi og slælega upplýsingagjöf. Þessum hlutum var hægt að kippa í lag og það var gert með glans í dæmigerðu íslensku átaki. Til dæmis hefur Landsbankinn náð því marki að fjármagna útlán sín að þremur fjórðu með innlánum sem er mjög hátt hlut- fall, til dæmis miðað við viðskiptabanka á Norðurlönd- unum. Glitnir og Kaupþing hafa einn- ig náð góðum árangri í því að auka innlán þótt það hafi ekki gengið eins hratt og hjá Lands- bankanum. Víxleignarhaldi hefur verið nær útrýmt og gegnsæi og upplýsingagjöf hefur verið bætt. Þetta skilaði verulegum árangri og aðgangur bankanna að erlendu fé, sem snarversnaði vorið 2006, varð mun greiðari og batnaði jafnt og þétt fram eftir þessu ári. En í Bandaríkjunum var kreppa í uppsiglingu. Þar hafði fólki verið lánað fyrir kaupum á hús- næði sem það hafði ekki efni á. Þessum lánum var síðan pakkað saman í „þróaðar fjármálavörur“, og þeim vörum stundum áfram í enn þróaðri og flóknari pakka. Matsfyrirtæki á borð við Stand- ard & Poor‘s og Moody‘s gáfu mörgum af þessum pappírum toppeinkunnir svo fjárfestar töldu sig geta keypt þá með góðri samvisku án þess að vita hvað stæði á bak við í raun og veru. Þetta bar feigðina í sér: Lán til fólks sem ekki getur borgað verða ekki betri við að vera pakkað í fínar umbúðir. Það eru einmitt þessar fínu en ógegnsæju pakkn- ingar sem valda vandræðunum; umfang vandans er ekki þekkt, upplýsingar vantar og traust milli aðila á fjármálamarkaði hverfur þannig að bankar eru hræddir við að lána hverjir öðrum. Þetta er sambærilegt við það hvernig traust erlendra aðila á íslenskum bönkum veiktist vorið 2006, munurinn er að nú eru allir í sömu stöðu; vandinn er alþjóðlegur en ekki bundinn við Ísland. Það sér enn ekki fyrir endann á þessari þróun; það berast stöðugt fréttir af stórum og virtum alþjóð- legum bönkum sem upplýsa um að þeir neyðist til að afskrifa eignir. Það verður ekki fyrr en búið er að hreinsa óþverrann úr kerfinu sem það kemst í samt lag á ný. Það mun líklega taka tölu- verðan tíma að byggja upp traust á alþjóðlegum fjármálamörkuð- um að nýju. Og eins og Íslending- ar komust að vorið 2006 skiptir traust öllu í bankastarfsemi. Áhrif á íslenska banka Þessi vandræði munu sennilega hafa áhrif á íslenska banka. Vöxt- ur þeirra á undanförnum árum er ævintýralegur: Eignir bankanna samsvöruðu um einni landsfram- leiðslu í árslok 2000 en voru átt- föld landsframleiðsla sex árum síðar. En þessi hraði vöxtur byggðist á góðum aðgangi að erlend- um mörkuð- um fyrir lánsfé sem var í boði á lágum vöxtum. Staðan er breytt, ekki aðeins hjá íslenskum bönkum heldur hjá öllum. Þetta lýsir sér til dæmis í því að kjör alþjóðlegra banka í viðskiptum sín á milli hafa snarversnað. Þetta hlýtur að segja til sín í lakari aðgangi að fjár- magni hjá íslenskum bönkum eins og öðrum. Það þýðir hægari vöxt og meira aðhald í útlánum og mun ekki aðeins hafa áhrif á íslensk fyrirtæki í útrás, sem hafa í tölu- verðum mæli reitt sig á bankana, heldur einnig á innanlands markað – jafnt fyrirtæki sem einstak- linga. En það eru líka tækifæri í stöð- unni. Miklar lækkanir á mörkuð- um þýða að einhver félög verða of lágt verðlögð og það myndast færi á kaupum og sameiningum fyrir- tækja sem áræðnir fjárfestar geta nýtt sér ef fjármagn fæst. Íslensk- ir bankar eru að mörgu leyti vel í stakk búnir til að taka þátt í þeim slag eftir átakið sem farið var í eftir atburðina 2006. Þeir eru vel reknir og hafa um sinn nægt lausafé. Og þeir hafa að mestu forðast hinar þró- uðu fjármálavörur sem hafa valdið vand- ræðunum á erlend- um mörkuð- um. Þetta er ótvíræð- ur styrkur. Eins og kemur fram í nýlegri skýrslu Viðskiptaráðs um íslenska fjármálageirann þá virð- ast bankarnir hins vegar hafa goldið fyrir það ójafnvægi sem er í íslenskum þjóðarbúskap. Að sumu leyti er þetta á misskilningi byggt, því starfsemi þeirra er í sífellt meira mæli á erlendum mörkuðum. En ef óræk merki birt- ast um að efnahagsmál hér séu á leið í jafnvægi þá ættu áhyggjur erlendra aðila af þessu atriði að minnka. Íslensku bankarnir hafa því möguleika á að halda áfram að vaxa og styðja um leið við íslensk útrásarfyrirtæki þótt sennilega hægi eitthvað á miðað við síðustu ár. Það þarf ekki að vera svo slæmt; brýningu jólalagsins um að stíga fastar á fjöl hefur kannski verið fullvel fylgt á síðustu misserum. Að takturinn hægist aðeins um sinn þannig að hægt sé að huga vel að því að festa í sessi þann árang- ur sem náðst hefur er sennilega af hinu góða fyrir bankana og fyrir íslenskan þjóðarbúskap. Það munu koma ný tækifæri til sóknar þegar þessi niðursveifla er gengin yfir. Það verður ekki fyrr en búið er að hreinsa óþverrann úr kerfinu sem það kemst í samt lag á ný. Það mun líklega taka töluverðan tíma að byggja upp traust á alþjóðlegum fjármálamörkuðum að nýju. INNLENDIR VENDIPUNKTAR 2007 Friðrik Már Baldursson er prófessor í hagfræði við Háskólann í Reykjavík og fram- kvæmdastjóri Rannsóknar- stofnunar í fjármálum við HR. Innlendir vendipunktar 2007 Fréttablaðið gerir nú upp árið með greinum um innlenda vendipunkta eftir landskunna Íslendinga. Vendi punktarnir snúast um markverðar fréttir á árinu, sem eiga það sam merkt að vera fréttir um eitthvað nýtt sem gerðist eða breytingar sem hafa áhrif til frambúðar. JÓN ÁSGEIR, HANNES SMÁRASON, MAGNÚS ÁRMANN OG JÓN SIGURÐSSON Á NÆTURFUNDI Breytingar á FL Group nú á árinu eru kannski helst lýsandi fyrir kreppuna sem varð á fjármálamarkaði þar sem úrvalsvísitalan lækkaði bara og lækkaði þegar að líða tók á árið.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72

x

Fréttablaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.