Fréttablaðið - 13.01.2008, Blaðsíða 16

16 13. janúar 2008 SUNNUDAGUR
Þ
ingkosningarnar í Rússlandi
fyrir skömmu staðfesta enn á ný
að þjóðin á enn langt í land á leið
sinni til fullburða lýðræðis. En
þróunin heldur áfram.
Kosningarnar hafa vissulega
sýnt fram á það hve mikils fólk metur þann
stöðugleika sem náðst hefur á síðustu árum.
En það væru mistök að telja stöðugleikann
felast í varðstöðu um ríkjandi ástand. Rússar
vilja búa í landi þar sem réttindi þeirra og
frelsi njóta verndar og þar sem allir hafa
möguleika á að lifa góðu lífi og njóta velfarn-
aðar.
Þátttaka í kosningunum 2. desember var
mikil og meirihlutinn greiddi Sameinuðu
Rússlandi atkvæði sitt, flokknum sem sér
sjálfan sig í Vladimír Pútín forseta.
Þrýstingi beitt af alefli
Þetta kom mér ekki á óvart frekar en mörgum
öðrum. Að Sameinað Rússland hafi sigrað með
64,1 prósenti atkvæða, sem skilaði flokknum
um það bil 315 þingsætum í Dúmunni, hinni
450 þingsæta neðri deild rússneska þingsins,
má að verulegu leyti rekja til þeirrar ákvörð-
unar Pútíns að bjóða sig fram í fyrsta sæti á
lista flokksins í kosningunum. Öllum „stjórn-
valdsúrræðum“ – möguleikum ráðamanna til
þess að beita þrýstingi og ginna kjósendur –
var beitt af fullum krafti og á öllum vígstöðv-
um: Allt snerist um að ná sigri hvað sem það
myndi kosta. Sameinað Rússland hefur nú
hlotið þau völd sem flokkurinn sóttist eftir.
Hvað hyggst hann gera við þau? Hvernig
hyggst hann beita meirihlutavaldi sínu á
þingi? Við fáum svör við þessum spurningum
áður en langt um líður. Sigurvegararnir þurfa
núna að fylgja eftir þeim loforðum sem þeir
gáfu kjósendum, sýna fram á að þeir séu færir
um að standa við þau. Ég tel að fólk verði nú
mun kröfuharðara við samanburð orða og
efnda.
Erfið verkefni bíða
Rússlands bíða gríðarleg verkefni. Afdrifa-
ríkar ákvarðanir þarf að taka hratt; það geng-
ur ekki að fresta öllu fram á síðustu stundu.
Fyrsta forgangsverkefnið er að byggja upp
nútímalegt efnahagslíf, það þarf að gera það
óháð útflutningi á afurðum náttúruauðlinda.
Við þurfum einnig að gera endurbætur á
skólakerfinu, heilbrigðismálum og velferðar-
þjónustu – en þó þannig að það skaði ekki
hagsmuni milljóna manna. Að losna undan
heljartökum kerfisbáknsins og berjast gegn
spillingu skiptir öllu máli ef takast á að þoka
þjóðinni fram á við.
Til þess að framkvæma þetta verðum við að
hafa starfhæfar lýðræðisstofnanir, stjórnvöld
sem þurfa að standa skil á verkum sínum,
dómstóla sem eru sjálfstæðir og lögreglu sem
fólk getur haft traust á.
Þurfum deilur og frelsi
Til þess að ná raunhæfum árangri þarf
umhverfi sem sprottið er upp úr raunveru-
legum pólitískum átökum og frelsi til að tjá
ólíkar skoðanir. Nú þegar einn flokkur hefur
náð yfirgnæfandi meirihluta á þingi er það
undir hinu borgaralega samfélagi komið að
koma í veg fyrir að sá meirihluti verði mis-
notaður.
Meirihlutinn má, með öðrum orðum, ekki
verða að einokun. Til að tryggja það hafa fjöl-
miðlarnir lykilhlutverki að gegna. Til þessa
hafa stjórnvöld reynt að hafa hömlur á dag-
blöðum, sjónvarpi, útvarpi og öðrum upplýs-
ingaveitum, sem hefur gert það að verkum að
fjölmiðlarnir hafa eingöngu gegnt því hlut-
verki að „lýsa“ ákvörðunum stjórnvalda. Það
sem við þurfum á að halda er eitthvað allt
annað: Fjölmiðlarnir þurfa að fá tækifæri til
að gegna sínu rétta hlutverki í þróun stjórn-
málanna.
Ég legg áherslu á þetta atriði vegna þess að
í kosningabaráttunni forðaðist Sameinað
Rússland að taka þátt í sjónvarpsumræðum.
Með þessu sýndi flokkurinn ekki aðeins hvaða
álit hann hefur á andstæðingum sínum og fjöl-
miðlum, heldur sýndi þetta einnig virðingar-
leysi hans gagnvart kjósendum og skoðunum
almennings.
Hættan á grænu ljósi
Mikilvægast er þó, að ef rússnesk stjórnvöld
vilja í raun – eins og þau hafa ítrekað lýst yfir
– forðast að sökkva niður í pólitíska og efna-
hagslega stöðnun, þá er rétta leiðin ekki sú að
koma í veg fyrir að raunverulegt fjölflokka-
kerfi verði til heldur þarf að ýta undir pólit-
íska fjölhyggju.
Ekki hræða okkur með tali um að „klofning-
ur í stjórnmálum leiði af sér klofning í samfé-
laginu“. Raunverulega hættan er sú að stjórn-
málaþróunin verði bæði kæfð og afbökuð, að
lýðræðisstofnanir snúist upp í lítið annað en
næfurþunn leiktjöld eða skraut eitt. Hættan
stafar af þeim sem telja kosningaúrslitin gefa
þeim grænt ljós til að halda áfram gömlu
vinnubrögðunum.
Ég er ósammála þeim sem telja að kosning-
arnar hafi sýnt fram á áhugaleysi fólks og pól-
itískt sinnuleysi. Þvert á móti, því eftir að hafa
hlustað á samræður Rússa sín á milli, um
áhyggjur þeirra af verðbólgu, spillingu og
öðrum málum sem hafa áhrif á framtíð lands-
ins, þá hef ég það á tilfinningunni að fólk sé að
breytast og að með hverju árinu muni það í
auknum mæli gera kröfur um að stjórnmálin
verði óspillt.
Meirihlutavaldið þarf að hemja
Þegar Rússar gengu til kosninga í byrjun desember sigraði flokkur Vladimírs Pútín forseta með yfirgnæfandi meirihluta. Kjós-
endur virtust fyrst og fremst biðja um stöðugleika. Mikhaíl Gorbatsjov segir Rússa þó engan veginn sinnulausa um lýðræðið.
SIGRI PÚTÍNS FAGNAÐ Eftir þingkosningarnar 2. desember kom mannfjöldi saman við Kremlarmúra til að fagna sigri Pútíns og Sameinaðs Rússlands. Rússneskir kjósendur hafa verið gagnrýndir fyrir að taka stöðugleika
fram yfir lýðræði, en Mikhaíl Gorbatsjov segist trúa því að kröfur um lýðræðisleg vinnubrögð muni aukast. NORDICPHOTOS/AFP
HEIMSMÁLIN MEÐ GORBATSJOV
gorbatsjov@frettabladid.is
Gorbatsjov skrifar um heimsmálin
Þetta er sjöunda greinin um alþjóðastjórnmál eftir Mikhaíl Gorbatsjov, fyrrverandi leiðtoga Sovét-
ríkjanna og friðarverðlaunahafa Nóbels, sem birtist í Fréttablaðinu í samvinnu við The New York
Times Syndicate. Gorbatsjov hefur vegna reynslu sinnar óvenju góða yfirsýn yfir þá atburði sem
móta heimsmálin. Gorbatsjov stýrir nú alþjóðlegum rannsóknarsjóði á sviði félags- og efnahags-
mála og stjórnmála, The Gorbachev Foundation.
Lesendur Fréttablaðsins hafa tækifæri til að senda spurningar til Gorbatsjovs sem hann mun
svara í síðari greinum sínum hér í blaðinu. Spurningarnar sendist með tölvupósti á netfangið gor-
batsjov@frettabladid.is merktar nafni sendanda og heimilisfangi. Spurningarnar mega vera hvort
heldur sem er á ensku eða íslensku.
Öllum „stjórnvaldsúrræðum“ - möguleik-
um ráðamanna til þess að beita þrýstingi og
ginna kjósendur - var beitt af fullum krafti og
á öllum vígstöðvum.