Fréttablaðið - 13.01.2008, Blaðsíða 24

margt smátt
LEYNIVOPNIÐ
4 matur
HEIMATILBÚIÐ MÚSLI er hollt og ofboðs-
lega gott. Í það má nota hafra, kókosflögur, sól-
blómafræ og svolítið af hör-
fræjum eða hnetum. Skella
síðan með rúsínum, döðlum,
eplum eða berjum. Blandað
með örlitlu hunangi, dreift
á bökunarpappír á plötu og
ristað í nokkrar mínútur. Einn-
ig er hægt að forma kökur sem eru
góður biti á morgnana með jógúrt eða AB mjólk.
LÝSI, OMEGA-OLÍUR OG GÓÐ MAT-
AROLÍA eru nauðsynlegar. Við þurfum
á hollri fitu að halda fyrir heilastarfsemi,
liðamót og meltingu. Lítil börn þurfa
einnig fitu og margir velja að setja góða
og holla olíu út í barnagrauta. Fyrsta
pressun af olíu er venjulega
sú hollasta. Hún á að vera í
dökkri flösku til að viðhalda
gæðum og má alls ekki
standa mánuðum saman
þar sem hún þránar.
SPÍNATIÐ gaf
Stjána bláa ofurkrafta og
það er ekki svo fjarri
lagi því spínat er stút-
fullt af steinefnum, járni og vít-
amíni. Hristingur að morgni með
hrísgrjónamjólk, banana, höfrum,
epli, vínberjum, möndlum, gul-
rót og slatta af spínati er algjör
vítamínbomba. Grænt grænmeti
er lífsnauðsynlegt fyrir heilbrigði í
dagsins önn.
Engifer er jarðstöngull engiferplöntunnar og hefur verið ræktað í Suðaustur-Asíu og víðar í þúsundir ára. Engifer er sætt og bragðmikið og mjög mikið notað í austur-
lenskri matargerð. Það barst til Evrópu fyrir tíma
Rómverja og var mjög algengt krydd á mið-
öldum.
Þurrkað og malað engifer hefur lengi
verið notað á Vesturlöndum, einkum í bakst-
ur og sætindi. Ekki er ýkja langt síðan það
fór að fást ferskt í verslunum hér á landi.
Yfirleitt eru langir stönglar eldri og bragð-
meiri en styttri. Við notkun er ljósbrúnt hýðið fjar-
lægt og hæfilegur biti stöngulsins ýmist saxaður,
rifinn, skorinn smátt eða steyttur í mortéli. Engifer er
notað í ýmiss konar austurlenska rétti, kryddlög, sósur,
súpur og fiskrétti. Það má einnig nota í ýmsa safa og drykki og
gefur mjög afgerandi bragð.
Í engifer eru ýmis vítamín og steinefni og hefur
það verið eitt af hornsteinum austurlenskra nátt-
úrulækninga í fleiri aldir. Engifer er talið hafa
ýmis heilsubætandi áhrif og hefur verið
notað við fjölmörgum kvillum. Ýmislegt
bendir til þess að það dragi úr hættu á blóð-
tappa og hafi góð áhrif á gigt. Engifer hefur
einnig verið notað við ógleði og ferðaveiki auk
þess sem það er slímlosandi.
Grasalæknar okkar tíma mæla með engifer í sama
tilgangi og gert var fyrr á öldum og er það einkum
notað gegn kvefi, inflúensu og ýmiss konar röskun á
meltingu.
Leikkonan Hildigunnur Þráinsdóttir á sér enga upp-
áhaldsmatreiðslubók en viðar að sér uppskriftum
héðan og þaðan.
„Ég glugga oft í matreiðslubækur þar sem ég rekst
á þær og pikka upp eitt og annað. Sama er að segja
um uppskriftir sem ég sé í blöðum og tímaritum.
Sumt skrifa ég niður en annað legg ég á minnið. Ég
hef nefnilega svolítið gaman af því að búa til mat,“
segir Hildigunnur Þráinsdóttir leikkona þegar hún er
spurð um sína uppáhaldsmatreiðslubók. Hildigunnur
er heimavinnandi eins og er enda eignaðist hún barn
undir lok síðasta árs. Nanna Rögnvaldardóttir er nafn
sem oftar en einu sinni hefur komið við sögu hjá
Hildigunni á jólum. „Ég rakst á uppskrift frá Nönnu
Rögnvaldardóttur í blaði fyrir jólin í fyrra. Hún var
að gómsætum rétti sem ég hafði í forrétt á aðfanga-
dagskvöld. Ekki nóg með það. Nú fyrir jólin fann ég
einhvers staðar uppskrift frá henni að andabringum
og þar með reddaðist jólamaturinn í ár. Þannig að
Nanna er í miklum metum hjá mér. Það er gaman að
taka upp „tips“ frá henni því hún er fagmanneskja.
Ég á enga bók eftir hana en það er eitthvað sem ég
gæti hugsað mér að fjárfesta í. Svo er hún líka með
heimasíðu.“
Spurð hvort hún sanki að sér uppskriftum gegnum
netið svarar Hildigunnur: „Ef mig vantar upplýsing-
ar um eitthvað sérstakt fletti ég stundum upp á net-
inu. Maður þarf ekki að eiga matreiðslubækur til að
ná í góðar uppskriftir. Þær geta hins vegar verið fal-
legar og skemmtilegar að skoða.“ - gun
Safnar uppskriftum
héðan og þaðan
Hildigunnur hefur gaman af matseld og pikkar upp eitt og annað
sniðugt um mat, bæði úr bókum og blöðum. FRÉTTABLAÐIÐ/AUÐUNN
HRÁEFNIÐ: ENGIFER
Bragðmikil heilsubót
1 2
3
4
1. Engifer er notað í ýmiss konar austurlenska
rétti, kryddlög, sósur, súpur og fiskrétti.
2. Engifer er talið hafa ýmis heilsubætandi áhrif
og hefur verið notað við fjölmörgum kvillum.
3. Engifer er jarðstöngull engiferplöntunnar og
hefur verið ræktaður í þúsundir ára.
4. Þurrkað og malað engifer hefur lengi verið
notað á Vesturlöndum, einkum í bakstur og sæt-
indi.
Súkkulaði er gert úr kakóbaunum sem
vaxa í fræpokum á kakótrénu Theo-
broma cacao en gríska orðið „theo-
broma“ þýðir „fæða guðanna“.
Upphaflega var súkkulaðis einkum
neytt í fljótandi formi en um miðja nítj-
ándu öld var farið að framleiða súkku-
laði í föstu formi þegar mönnum tókst að
vinna kakósmjör úr kakóbaunum.
Súkkulaði er mjög orkuríkt og yfir
þrjátíu prósent af innihaldi þess er fita.
Rúmlega helmingur fitunnar er mettuð
fita sem tengist hjarta- og æðasjúkdóm-
um og því er varasamt að neyta súkkul-
aðis úr hófi fram. Þrátt fyrir þetta inni-
heldur súkkulaði ýmis vítamín og
steinefni. Dökkt súkkulaði er fullt af
járni, magnesíum og kopar og inniheld-
ur auk þess eitthvað af B-vítamínum. Í
ljósu súkkulaði eru að auki þau næring-
arefni sem finna má í mjólk eins og kalk
og fleiri B-vítamín en það inniheldur þó
minna járn. Í súkkulaði er einnig aminó-
sýran tryptófan sem notuð er í fram-
leiðslu á taugaboðefninu serótónín sem
getur kallað fram gleðitilfinningu. Fenýl-
etílamín er annað efni í súkkulaði sem
örvað getur gleðistöðvar í heilanum og
aukið á tilfinningar tengdar kynferðis-
legri spennu. Þessi efni eru þó einungis í
litlu magni í súkkulaði og því ólíklegt að
neysla þess framkalli þau áhrif sem
nefnd eru hér á undan.
Það sem þó hefur vakið einna mesta
umræðu um súkkulaði og hugsanlega
hollustu þess eru fjölfenólar sem er fjöl-
breyttur hópur efna sem finna má víða í
jurtaríkinu og í rauðvíni svo eitthvað sé
nefnt. Þessi efni finnast einnig í kakó-
baunum en vegna andoxunareiginleika
þeirra geta þau haft hjartaverndandi
áhrif öfugt við mettuðu fituna sem einn-
ig er í súkkulaði. Dökkt súkkulaði inni-
heldur meira af fenólum en rauðvín og
því mætti ráðleggja fólki að borða dálít-
ið af dökku súkkulaði líkt og stundum er
ráðlagt að drekka smá rauðvín.
Ljóst er því að súkkulaði hefur sína
kosti og galla en líklega er best að leyfa
sér að njóta þess en þó á skynsamlegan
hátt. Eða eins og orðatiltækið segir, allt
er best í hófi.
[Heimild: http://www.visindavefur.hi.is]
-hs
SÚKKULAÐI FYRIR SÁLINA