Fréttablaðið - 13.02.2008, Blaðsíða 45

MIÐVIKUDAGUR 13. febrúar 2008 21
Rithöfundurinn Zadie Smith, sem
skaust upp á stjörnuhimin bók-
menntaheimsins árið 2000 þegar
hún vann Whitbread-verðlaunin
fyrir fyrstu skáldsögu sína White
Teeth, hefur harðlega gagnrýnt
mörg af stærstu bókmenntaverð-
launum Bretlands.
Bloggfærsla hefur birst í henn-
ar nafni þar sem hún segir flest
bókmenntaverðlaun snúast um
auglýsingar fremur en gæði
skrifanna. „Verðlaunin ganga út á
að vekja jákvæða athygli á vörum
ýmissa fyrirtækja, til dæmis
kaffiframleiðenda, símfyrir-
tækja, bjórframleiðenda og jafn-
vel framleiðendum frosinnar
matvöru,“ segir á blogginu.
Smith nafngreinir ekki þau
verðlaun sem hún gagnrýnir, en
af ofangreindri upptalningu henn-
ar má telja líklegt að hún eigi við
Costa-verðlaunin, sem styrkt eru
af kaffiframleiðanda, Orange-
verðlaunin, sem styrkt eru af
símfyrirtæki, Whitbread-verð-
launin, sem voru styrkt af bjór-
framleiðanda, og Booker-verð-
launin sem voru eitt sinn styrkt
af verslanakeðjunni Iceland sem
selur frosinn mat.
Smith sendir
þessi ummæli
frá sér í kjölfar
þess að hafa
setið í dóm-
nefnd fyrir
Willesden Her-
ald-smásagna-
keppnina. Dóm-
nefndin ákvað
að veita ekki
verðlaunin í ár
þar sem þeim
þótti engin þeirra smásagna sem
sendar voru inn í keppnina eiga
verðlaunin skilin.
Sem ætla mætti hafa fulltrúar
bókaútgefenda og bókmennta-
verðlauna í Bretlandi tekið þess-
um ummælum Smith heldur illa.
„Staðreyndin er sú að bókmennta-
verðlaun hafa vakið athygli á
mörgum ágætum bókum og
sögum sem ellegar hefðust ekki
fengist útgefnar eða selst illa. Það
þarf að hvetja fólk til að lesa og ef
það sem þarf til er samstarf
stórra fyrirtækja og bókmennta
er það bara hið besta mál,“ segir
rithöfundurinn Joanna Trollope,
sem jafnframt sat nýverið í dóm-
nefnd Costa-verðlaunanna. - vþ
Zadie Smith
og verðlaunin
ZADIE SMITH
Mikið hlýtur að hafa verið leiðin-
legt að vera íbúi í baðstofunni í
gamla daga. Hugleiki Dagssyni
tekst í Baðstofu sinni í Þjóðleikhús-
inu að hneyksla eldri kynslóðina og
kitla hláturtaugar þeirrar yngri
með verki sínu þar sem hann leikur
sér með hið þunglyndislega fyrir-
bæri sem er Baðstofa forfeðra
okkar.
Hér kynnumst við vinnukonunni
Unni sem býr í þröngri dimmri bað-
stofukytru ásamt mikilli hersingu.
Hún er sú eina sem er normal. Hin
kvenpersónan á bænum, Sigrún,
vælir og veinar þar til hún liggur
dauð. Amman lufsast um feit og
fúlskeggjuð, bóndinn sést aldrei
nema á götuóttum ullarnærfötum
og öskrin í honum með öllu óskilj-
anleg. Siggi, stamari með skakka
löpp, er sonur bóndans og systur
hans. Sólveig vinnukona á næsta
bæ, einfeldningur með stórt hjarta.
Guðmundur vinnumaður, frekur og
leiðinlegur enda komið fyrir katt-
arnef af bjargvættinum Lalla sem
sjórekinn kom til þeirra úr maga
hvals sem rak á land í upphafi.
Samband Unnar og Lalla er ævin-
týrið í þessum darraðardansi þar
sem gömlu tólin, rokkar og strokk-
ar breytast í hljóðfæri og ýlfur og
öskur, jarm og baul verða hluti af
tónlistinni.
Í viðjum vistarbanda og hlekkj-
um hugans á vinnukonan Unnur sér
draum um einhvers konar líf. Bryn-
hildur Guðjónsdóttir fer með þetta
burðarhlutverk sem af hendi höf-
undar er í raun eina hlutverkið með
einhverri smá dýpt. Brynhildur
skilar sínu vel, er skýrmælt og við-
kvæm en ákveðin, þótt hefði mátt
leggja persónuna þannig að hún
hlyti meiri samúð og skilning áhorf-
enda. Bæði Unnur þessi og Lalli,
sjórekni Grænlendingurinn eða
hafmaðurinn, eru andstæður hinna
persónanna að því leyti að þau eru
boðberar annarra möguleika.
Unnur tönnlast á spurningunni um
hvort það sé ekki bara allt í lagi að
vera einhleyp. Það hefði mátt
hnykkja aðeins betur á þessum
atriðum sem hálfpartinn hurfu í
öllum látunum. Hún var til dæmis
að pára ljóð en steinhætti því eftir
að hún varð ólétt.
Stefán Hallur Stefánsson fer með
hlutverk marbendils og það er vita-
skuld vandasamt hlutverk því hver
veit hvernig marbendlar tjá sig og
hreyfa? Athyglisverður búningur
sem minnti fremur á geimveru en
eitthvað sem birtist úr hafdjúpinu.
Leikstjórinn velur hér að láta hann
nánast fæðast, verða til, en hann
uppgötvar þennan nýja heim með
betra hjarta heldur en þessir vesal-
ingar sem hann lendir hjá. Stefán á
auðvelt með að tjá sig með öllum
líkamanum og þó þetta stirðbusa-
lega hreyfimynstur væri bæði
höktandi og barnalegt, var engu að
síður sem um dans væri að ræða á
köflum. Það er ekki kafað djúpt
ofan í persónur í þessari uppsetn-
ingu.
Hér eru allar klisjurnar saman
komnar á einum stað: bændur nauð-
guðu öllu og öllum, prestar lyftu
pilsum stúlkna og yljuðu sér hvar
sem var og hvenær sem var, eym-
ingjar voru hýddir og píndir, allir
voru skítugir upp fyrir haus, ráku
við og klóruðu sér í rassinum milli
þess sem þeir óðu með blautar
ermar ofan í sýruker og slöfruðu í
sig sláturkeppum.
Elma Lísa Gunnarsdóttir fer með
hlutverk Sólveigar vinnukonu á
næsta bæ og það geislaði af henni í
þessu hjákátlega hlutverki ein-
faldrar stúlku sem síðan tekur sitt
eigið líf eftir að hafa verið niður-
lægð af sóknarprestinum. Davíð
Þór Jónsson fer með hlutverk hins
sálarlausa gargandi bónda. Það er
val leikstjórans að láta hann frem-
ur líkjast skrímsli en manni og en
kraftmikill var hann. Sýningin
hefði öll getað verið krafmikil bara
eins og gott rokk (eða góður rokk-
ur) en atriði eins og afturgengnar
álfameyjar í plastkápum var mjög
óþarft og eins var atriðið þá er þau
Lalli og Unnur fara saman í heita
laug helst til of langt.
Dóra Jóhannsdóttir fór með hlut-
verk Sigrúnar húsfreyju. Hún org-
aði og argaði milli þess sem hún
vældi og skríkti. Dóra var skemmti-
leg í þessu grenjuhlutverki með
hvella rödd eins og hún væri að
æpa úti í hífandi roki. Þeir Vignir
Rafn Valþórsson og Valur Freyr
Einarsson skiluðu einnig sínum
hlutverkum með trúverðugleika.
Lýsingin var við hæfi. Tónlistin
smart og flutningur hugmyndarík-
ur.
Margir af eldri kynslóðinni
grettu sig og fettu að sýningu lok-
inni særðir í hjarta yfir skrum skæl-
ingunni á rómantísku myndinni af
forfeðrunum. Þetta var ekki hefð-
bundin kvöldvaka.
Elísabet Brekkan
… freta, drepa, nauðga,kýla …
LEIKLIST
Baðstofan
eftir Hugleik Dagsson
Lýsing: Egill Ingibergsson. Búningar:
Þórunn Elísabet Sveinsdóttir. Hljóð:
FLís og leikhópurinn. Leikmynd:
Ilmur Stefánsdóttir. Leikstjóri: Stefán
Jónsson
★★★
Allar klisjurnar saman komnar á
einum stað
LEIKLIST Skemmtilegt er myrkrið – spurn-
ing bara hvar það er svartast – á sviðinu
eða í hausnum á aðstandendum?
"heilsteypt flott listarverk
þar sem lögn leikstjórans
er svo skýr að ekkert
verður að vafamáli."
"KK rammaði sýninguna
inn, var límið, var ryþminn,
var lagið sem menn
dilluðu sér við."
"vonandi að unnendur
góðrar leiklistar láti
ekki þessa sýningu
framhjá sér fara"
E.B. Fréttablaðið
"sýningin er eins og
þéttur og flottur
nútímadans - dansleikhús
af magnaðri gerðinni"
"Þóra vinnur hér
stóran leiksigur"
S.A. Tímarit Máls
og Menningar
"fátt sem geislar jafnmikilli
ástríðu á sviði núna"
"Magnús Guðmundsson sýnir
frábæran leik sem Martin."
M.E. Morgunblaðið
"Sveinn Ólafur Gunnarsson
fer vel með hlutverk Eddies,
hann er yfirmátar svalur
og jafnframt ástríðufullur".
"til hamingju!"
Víðsjá. RÚV
Tryggðu þér miða
í síma 551 4700
eða á midi.is
Silfurtunglið, Austurbæ.
Síðustu sýningar:
fös15/2 kl 20
lau 16/2 kl 20
Síðustu sýningar á Fool for Love!
Gagnrýnendur eru á einu máli
Sólarferð e. Guðmund Steinsson
frumsýn. 15/2 uppselt, 16/2 uppselt
Baðstofan e. Hugleik Dagsson
sýn. 14/2, 15/2, 16/2 örfá sæti laus
Vígaguðinn e. Yasminu Reza
sýn. 15/2 og 16/2 örfá sæti laus
Gott kvöld e. Áslaugu Jónsdóttur
17/2 kl. 13.30 og 15
allra síðustu sýningar
Skilaboðaskjóðan 17/2 örfá sæti laus
27. febrúar
28. febrúar
2.mars