Fréttablaðið - 22.03.2008, Blaðsíða 12

12 22. mars 2008 LAUGARDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu,
Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Þessa dagana lesa margir nýjasta hefti tímaritsins
Herðubreiðar, sem inniheldur
umtalaðan palladóm um Styrmi
Gunnarsson. Vegna dvalar norðan
heiða hef ég enn ekki séð heftið en
las hins vegar stuttan kafla úr
dómnum sem birtur var á landsins
besta netmiðli, Eyjunni, og vakti
að vonum athygli. Þar er frásögn
af því að núverandi ritstjóri
Fréttablaðsins hafi orðið vitni að
því á skrifstofu ritstjóra Morgun-
blaðsins þegar sá síðarnefndi
gumaði af vitneskju sinni (í meintu
símtali við Kristin Björnsson) um
væntanlega húsleit lögreglunnar í
Baugi sem síðan átti sér stað
daginn eftir.
Mér þótti þetta merkileg frétt en
þó tóku aðrir miðlar ekki við sér.
Kannski þykir það ekki lengur
merkilegt að Styrmir Gunnarsson
sé bendlaður við upphaf Baugs-
málsins. En kannski eru menn
einfaldlega orðnir leiðir á þessu
máli. Þeir hinir sömu ættu að
hætta að lesa hér.
Sjálfur sendi Styrmir frá sér
tilkynningu í kjölfar Eyjufréttar.
Þar sagði meðal annars: „Ég hef í
dag borið mig saman við Þorstein
Pálsson, ritstjóra Fréttablaðsins,
og Kristin Björnsson, fyrrverandi
forstjóra, um ofangreinda frétt.
Hvorugur kannast við þessa
frásögn og mátti ég hafa það eftir
báðum.“
Sem kunnugt er hef ég lengi
tengst með óbeinum hætti hinu
fræga Baugsmáli. Skömmu eftir
húsleit lögreglu ritaði ég grein í
Morgunblaðið þar sem ég hélt því
fram að háttsettir menn hefðu
beinlínis sigað lögreglunni á
fyrirtæki sem ekki var þeim að
skapi. Mörgum þótti þetta frekleg
kenning og fékk ég víða bágt fyrir.
Í kjölfarið var ég uppnefndur
ýmsum nöfnum sem öll áttu að
undirstrika að nú hefði ég gengið
fram í þágu stórfyrirtækis, ef ekki
fyrir hreinar peningagreiðslur, en
ekki verið einfaldlega að sinna
heilagri skyldu rithöfunda, að
benda á misnotkun valds.
Segja má að ég hafi með þessum
skrifum tekið vissa áhættu. Ég
hafði engar sannanir í höndunum,
og að auki gat ég engan veginn
verið viss um sakleysi Baugs-
manna. Síðarnefnda atriðið var þó
aukaatriði í málinu sem í mínum
huga snerist fyrst og fremst um
leikreglur í lýðræðissamfélagi.
Segja má að ég hafi í raun lagt
höfuð mitt að veði í þessu máli. Og
á höggstokknum hefur það legið
allar götur síðan, því enn í dag
erum við engu nær, hvorki um
upphaf málsins né sekt eða
sakleysi Baugsmanna.
Ég bið lesendur að fyrirgefa að
ég skuli blanda persónu minni í
málið en staðreyndin er því miður
sú að ég kippist alltaf við þegar
nýjar upplýsingar berast um
tildrög Baugsmálsins. Mér er ekki
sama. Og okkur á ekki að vera
sama. Við viljum ekki að landinu
sé stjórnað af glæpagengi. Þess
vegna er mikilvægt að við tölum
hreint út, að við hlaupum ekki í
felur með mikilvægar upplýsingar,
jafnvel þótt það kosti okkur
tímabundnar uppnefningar eða
óþægindi í boðum.
Nú er alltaf óþægilegt fyrir
hvern mann að sjá birtar um sig
„kjaftasögur“. Sjálfur lenti ég eitt
sinn í því að vera kallaður á teppið
í Stjórnarráðinu. Sú saga fór hratt
um bæinn og rataði loks á prent.
Mín fyrstu viðbrögð voru að neita
henni. Kjánaleg viðbrögð, en
kannski skiljanleg. Sá sem kjaftar
frá tveggja manna tali getur
auðveldlega gert sig að klögu-
skjóðu. Ég áttaði mig þó fljótt á því
að þeir frægu almannahagsmunir
kröfðust þess að ég staðfesti fund
minn með forsætisráðherra. Þeir
voru æðri trúnaðinum við tveggja
manna tal.
Það sama á við hér. Hafi
Þorsteinn Pálsson orðið vitni að
vitneskju Styrmis Gunnarssonar
um húsleit lögreglunnar í Baug
áður en hún var gerð á hann
hiklaust að segja frá því. Hér
verður kurteisi við gamlan
flokksfélaga að víkja. Hafi
Þorsteinn hins vegar ekki orðið
vitni að slíku á hann líka að segja
frá því. Þegar þetta er skrifað, á
miðvikudagsmorgni í dymbilviku,
hefur hann hvorugt gert.
Okkur ber öllum skylda til að
segja sannleikann um það
þjóðfélag sem við byggjum. Heilsa
þess veltur á því að við horfum
ekki framhjá þeim illu veirum sem
á það herja heldur göngum í að
einangra þær. Heilög skylda hvers
Íslendings er að segja en ekki
þegja, búi hann yfir upplýsingum
sem varða almannaheill, jafnvel
þótt síðari kosturinn sé þægilegri,
og jafnvel þótt sá fyrri þýði
trúnaðarbrot við tveggja manna
tal.
Ég skora á Þorstein Pálsson að
segja okkur sannleikann í þessu
máli. Með kveðju að norðan og von
um gleðilega páska.
Til Þorsteins Pálssonar
Baugsmálið
HALLGRÍMUR HELGASON
Í DAG |
UMRÆÐAN
Efnahagsmál
Símtölum í hjálparsíma Rauða krossins hefur fjölgað til muna síðustu daga og
vikur. Á línunni eru örvæntingarfullir
skattgreiðendur sem óar við hrunadansi
krónunnar. Ráðgjafarstofa um fjármál
heimilanna fyllir nú alla viðtalstíma langt
fram í tímann, þeir sem bíða eru skuld-
settir, ráðþrota og finnst þeir illa sviknir.
„Í bankanum var mér sagt að það væri
sniðugt að taka erlent bílalán...“ sagði einn reykvísk-
ur skuldari mér um daginn. „Myntkörfulán átti alls
ekki að vera svo áhættusamt...“ sagði mér vaxtapínd-
ur nágranni og sagðist bera tugi þúsunda hærri
greiðslubyrði en áætlað var.
Er von að fólk spyrji sig. Fóru bankarnir of geyst?
Réðu þeir fólki heilt? Geta landsmenn sér sjálfum um
kennt? Spenntum við bogann of hátt?
Eitt blasir við – við sitjum í súpunni með veikan
gjaldmiðil, himinháa vexti og venjulega, dugmikla
Íslendinga í verulegum vandræðum. Snúin staða og
engar töfralausnir. Lausn til framtíðar er þó sannar-
lega innan seilingar. Stjórnvöld verða að
sækja um aðild að Evrópusambandinu.
Setja málið á dagskrá og hætta að berja
höfðinu við steininn. Til framtíðar litið
er aðild að Evrópusambandinu óumflýj-
anleg, bókhald heimilanna og fyrirtækj-
anna bíður þess ei bætur að við bíðum
mikið lengur.
Lausnin bíður okkar þó ekki handan
við hornið, til þess er uppsafnaður vandi
of mikill. Það þarf kjark til að takast á
við hann og einhverjir þurfa að viður-
kenna að mistök voru gerð í hagstjórn-
inni. Stjórnvöld verða að horfa til framtíðar og ákveða
næstu skref. Annar stjórnarflokkanna hefur lengi
verið viss í sinni sök – hinn hummar málið fram af
sér. En málið er á dagskrá – það er á dagskrá allra
heimila og fyrirtækja, allra sjónvarps- og útvarps-
stöðva, allra saumaklúbba, allra heitra potta í öllum
sundlaugum hringinn í kringum landið. Það er á dag-
skrá á kaffistofum allra vinnustaða nema þess sem
stendur við Austurvöll. Framtíð Íslands er næst á
dagskrá. Hana verður að ræða.
Höfundur er borgarfulltrúi.
Næst á dagskrá
ODDNÝ STURLUDÓTTIR
Tímaritsgrein sú sem Hallgrímur
Helgason vitnar til og þar sem
nafn mitt er nefnt er eftir nafnlaus-
an höfund. Hann birtir sögu án
þess að geta heimilda. Var honum
þó í lófa lagið að ganga úr skugga
um sannleiksgildi hennar. Það
gerði hann ekki. Trúverðugleika-
vandinn í þessu falli snýr þar af
leiðandi að hinum nafnlausa
höfundi. Eins og fram kemur í
grein Hallgríms Helgasonar liggur
svar mitt þegar fyrir opinberlega í
athugasemd sem birtist á vefritinu
Eyjunni. Það er alveg skýrt. Ég hef
engu við það að bæta.
Þorsteinn Pálsson
Svar
H
run krónunnar hefur umfangsmiklar afleiðingar
fyrir rekstur íslenskra heimila. Ljóst er að verð á
innfluttri vöru hækkar umtalsvert. Einnig hækka
afborganir af lánum í erlendri mynt en slík lán hvíla
á stórum hluta bílaflota landsmanna. Auk þess hafa
margir freistað þess að forðast verðtryggingu lána og háa vexti
með því að taka húsnæðislán í erlendri mynt. Þá eru ótalin áhrif
gengisfallsins á verðbólgu á afleiðingarnar af því.
Árvekni neytenda er alltaf mikilvæg og þá ekki síst á tímum
eins og þessum. Strax og fréttist af miklu falli krónunnar á
mánudag hófst skriða verðhækkana og allt stefnir í að hún muni
ryðjast áfram af fullum þunga þegar páskahátíðin er afstaðin.
Hækkun verðs á innfluttri vöru í kjölfar gengislækkunar er
óhjákvæmileg. Að sama skapi er hækkun verðs á vöru sem sann-
anlega er komin til landsins og greidd áður en krónan féll óþol-
andi og ætti ekki að líðast.
Íslenskir neytendur þekkja óþægilega vel hversu hratt hækk-
un á eldsneytisverði úti í heimi skilar sér á dælurnar hér uppi
á Íslandi. Sambandið milli þeirra hækkana er svo skilvirkt að
útilokað má telja að hinn íslenski olíusali hafi greitt fyrir olíuna
það verð sem til viðmiðunar er notað við hækkunina þegar hún
tekur gildi. Þannig virðast olíufélögin nýta smugurnar til að auka
hagnað sinn á bensínsölunni og fórnarlambið er neytandinn. Svo
virðist sem einhverjir kaupmenn hafi beitt sama bragði í kjölfar
gengisfallsins í því skyni að auka hagnað sinn í millibilsástandi.
Þegar verð á olíu lækkar úti í heimi skilar það sér iðulega
seint og illa til íslenskra neytenda og jafnvel alls ekki. Sama
máli gegnir um þróun verðs þegar krónan styrkist. Fá, ef nokk-
ur, dæmi eru þess að verð á erlendum vörum snarlækki í kjölfar
þess að krónan tekur kipp upp á við.
Á tímum eins og nú kemur verulega til kasta þeirra sam-
taka og stofnana sem hafa það hlutverk að standa vörð um hag
neytenda. Þá er bæði átt við Neytendasamtökin, samtök neyt-
endanna sjálfra, og opinber embætti sem gegna þessu hlutverki,
talsmann neytenda og Neytendastofu. Ekki má heldur gleyma
hlutverki fjölmiðla í virku aðhaldi.
Máttur þessara aðila verður þó alltaf veikur ef neytendurnir
sjálfir taka ekki ábyrgð. Við þurfum að vera meðvitaðri um for-
sendur verðhækkana og sýna þá meðvitund í verki.
Íslenskum neytendum er raunar margt betur gefið en að
standa saman um að veita verslun og þjónustu aðhald. Til þess
virðast þeir of úthaldslitlir og iðnir við að kaupa og borga bara
fyrir það sem upp er sett.
Hrun krónunnar er svo sannarlega ekki leikur að tölum heldur
bein skerðing á því fé sem hver og einn hefur milli handanna til
að sinna nauðþurftum sínum og veita sér eitthvað umfram þær.
Aðhald og árvekni neytenda er því aldrei mikilvægara en á
tímum sem þessum.
Árvekni neytenda er brýn í
kjölfar hruns krónunnar.
Oft var þörf en
nú er nauðsyn
STEINUNN STEFÁNSDÓTTIR SKRIFAR
Frábær Fermingargjöf
Þessi sér um að vekja þarft að fara framúr til að slökkva á henni!
MAGNAÐASTA VEKJARAKLUKKA
ALLRA TÍMA
iRobot ehf.
Hólshraun 7, 220 Hfj. S. 555 2585
Irobot.is
Fæst Hjá
Max
Og hjá
Byggt og Búið
í Smáralind og Kringlu.
Egill nafntogar
Birni Bjarnasyni, dóms- og kirkjumála-
ráðherra, finnst fjölmiðlamaðurinn
Egill Helgason nafntoga (namedroppa)
þar sem Egill segir frá því að hafa séð
leikkonuna Vanessu Redgrave reykja
í rauðri flíspeysu á flugvelli og síðar
sjá rússneska auðkýfinginn Boris
Berezovskí á sushi-stað. Hvaða
fólk er það nú? Kannski að
íslenskur almúgi hafi gaman
af því að vita hvernig litum
peysum gamlar enskar
leikkonur klæðast þegar
þær reykja en hafa þessir
herramenn aldrei kíkt í
miðbæ Reykjavíkur
og hitt Björk eða
Jónsa í Sigur
Rós?
Björn í átt til Evrópu
Björn Bjarnason telur sig þurfa að
útskýra nánar hvað fram fór milli
hans og Sigmundar Ernis Rúnars-
sonar í þættinum Mannamáli síðasta
sunnudag. Segist hann reyndar
skemmta sér yfir hvað öðrum þyki
fréttnæmast í viðtalinu við
hann sjálfan þar sem
hann ræddi meðal
annars aðild Íslands
að Evrópusamband-
inu. Sagði hann að
aðildarviðræður þyrfti að
undirbúa með „vegvísi“.
Sjálfum finnst honum
mikilvægast að
vanda heima-
vinnuna en
skilur ekki að
mönnum þyki það tímamót að rætt
sé um heimavinnu í því sambandi.
Össur með Birni
Össur Skarphéðinsson iðnaðarráð-
herra er einn þeirra sem túlkað hefur
ummæli Björns. Á heimasíðu sinni
segir Össur að ráðherrar af pólitískri
hlaupstærð Björns Bjarnasonar
leggi varla til að tíma og orku
sé eytt í að búa til vegvísi um
hvernig eigi að sækja um aðild
að Evrópusambandinu, nema
Björn telji vaxandi líkur á að
það verði gert. Þeir eru
saman í ríkisstjórn,
Björn og Össur, er
það ekki?
olav@frettabladid.is