Fréttablaðið - 11.04.2008, Blaðsíða 26

26 11. apríl 2008 FÖSTUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
R
óstur eru víða um lönd vegna hækkandi matarverðs.
Hér á landi hafa talsmenn innflytjenda lýst áhyggjum
sínum vegna vaxandi kostnaðar við innkaup matvæla.
Rökstuðningur við hækkun á innlendri landbúnaðar-
framleiðslu er rökstuddur með vaxandi kostnaði á
kjarnfóðri, kornblöndum sem eru stór hluti af fóðri fyrir nautpen-
ing, fiðurfé og svín. Mjólkurvörur og kjötvörur hækka í búðum á
Íslandi vegna hækkandi vöruverðs á korni í heiminum.
Við erum raunar orðin háð matvælaframleiðslu sem byggist á
korngjöf. Við þekkjum ekki matvæli sem framleiða mætti hér á
landi án korngjafar. Hvorki kjúklinga-, svína- né nautakjötsfram-
leiðslan sem við leggjum okkur til munns þrífst án korngjafar: nyt
í kúm yrði önnur ef ekki kæmi til kornfóður. Hvernig ætli sú mjólk
yrði á bragðið?
Grundvöllur matvælaframleiðslu innanlands byggist á korni,
niðurgreiddu korni frá hinum stóru framleiðslusvæðum Ameríku.
Þegar kreppir að á matvælamarkaði vakna aftur gamlar spurn-
ingar um sjálfstæði og öryggi samfélagsins: getum við brauðfætt
okkur sjálf?
Í alþjóðlegri umræðu síðustu daga hafa sérfræðingar austan
hafs og vestan viðurkennt að stórátaks er þörf í matvælafram-
leiðslu heimsins. Þótt aukinn hlutur jarðargróða fari nú til fram-
leiðslu eldsneytis, víðast með miklum tilkostnaði, er ekki undan
því vikist að aukin eftirspurn hjá mannmörgum þjóðum, Indverj-
um og Kínverjum, á sinn hátt í hækkuðu verði á heimsmarkaði. Og
þá ekki síður að landbúnaður er víðast hvar bundinn fornfálegum
rekstrarháttum.
Nýlega hafa ráðamenn bent á stórsvæði í Austur-Evrópu sem
eru vannýtt. Matarkistan Afríka líður fyrir óskynsamlega varnar-
múra ríkari markaðssvæða. Smábændasamfélög forn innan mæra
Indíalanda og Kínaveldis standa í vegi fyrir nauðsynlegri aukn-
ingu í framleiðslu þessara heimsvelda á mat. Breytingar á vatna-
búskap á stórum landflæmum jarðar eru áhyggjuefni: langvinnir
þurrkar í Ástralíu og djarfar, sumir segja hættulegar, breytingar
á vatnabúskap Kínverja eru til marks um það.
Á einu ári hefur hveiti hækkað um 130%, sojamjöl um 87%, hrís-
grjón um 74% og maís um 31%. Þessar tölur eru uggvænlegar.
Það er aðeins verð á kjöti og sykri sem hefur ekki hækkað á síðari
árshelmingi 2007. Og talnahríðin skelfir enn frekar þegar litið er
til mannfjölgunar: mannkynið taldi 6,1 milljarð þúsaldarárið en
2025 verður það 8 milljarðar. Þjóð sem sækist eftir metorðum á
alþjóðavettvangi verður að vera meðvituð um hvaða erindi hún
hyggst reka. Enginn er eyland, eins og við finnum á verði kex-
pakkans rétt eins og þeir sem láta nú illa í mörgum suðrænum
löndum vegna hækkandi verðs á hrísgrjónum sem hafa þar tvö-
faldast í verði á smásölumarkaði. Aðstoð okkar við hin fátækari
lönd hlýtur að beinast að aukinni matvælaframleiðslu, ekki síður
en bættri orkuframleiðslu.
Víða eru róstur vegna hækkandi verðs
á landbúnaðarvörum.
Matarkistan
PÁLL BALDVIN BALDVINSSON SKRIFAR
Þegar kreppir að á matvælamarkaði vakna aftur
gamlar spurningar um sjálfstæði og öryggi samfélags-
ins: getum við brauðfætt okkur sjálf?
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björgvin Guðmundsson og Björn Ingi Hrafnson. Fréttablaðið kemur út í
103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
SPOTTIÐ
Um daginn varð forsætisráð-herra reiður yfir umræðu um
það hvers vegna hann kysi að
fljúga með einkaþotum á fundi
erlendis með þeim afleiðingum að
kostnaður skattborgaranna
sexfaldast. Þetta finnst honum
vera „lágkúruleg umræða“. Við
könnumst við þessi viðbrögð enda
var fyrirrennari hans oft reiður.
Honum fannst það t.d. „óviðfelldin
sjónarmið“ þegar innrás í Afgan-
istan var mótmælt á sínum tíma og
sá til þess að engin slík sjónarmið
kæmust að þegar stuðningur við
innrás í Írak var ákveðinn.
En af hverju er forsætisráð-
herra svona reiður? Þykist hann
ekki vera frjálshyggjumaður sem
styður aðhald af hálfu hins
opinbera? Aðhaldssamir stjórn-
málamenn ættu almennt séð að
vera ánægðir þegar þeim er bent á
leiðir til að spara. En forsætisráð-
herra er reiður og mótmælir
sjálfri umræðunni. Kannski vegna
þess að umræðan mun aldrei leiða
í ljós að hann sé í raun og veru
aðhaldssamur og ábyrgur. Það eru
engin góð rök fyrir því að það sé
góð meðferð á almannafé að
skutlast á einkaþotum milli landa.
Þess vegna þarf hinn aðhaldslausi
forsætisráðherra á aðhaldslausum
fjölmiðlum að halda – fjölmiðlum
sem þegja þegar á þá er hvæst:
Lágkúra!
Fyrst var því haldið fram að
tímasparnaðurinn fyrir því að nota
einkaþotu væri svo gríðarlegur að
hann réttlætti umframkostnaðinn.
Því miður hefur enginn nennt að
reikna út nákvæmlega á hvaða
tímakaupi ráðamenn þjóðarinnar
þyrftu að vera til þess að slíkur
útreikningur gengi upp – en það
má vera himinhátt.
En svo má líka efast um það
hvort ráðamenn þjóðarinnar séu í
raun og veru að spara einhvern
tíma með þessum mengandi
lúxusfararskjóta. Ekki gafst
utanríkisráðherra t.d. tími til þess
að ræða við utanríkismálanefnd
um erindi Íslands á Natófundinum
og hver stefna þjóðarinnar ætti að
vera gagnvart stærstu álitamálum
samtímans.Utanríkisráðherra virð-
ist ekki heldur hafa haft tíma til að
lesa ályktanir fundarins, a.m.k.
neitaði hún því í Kastljósi á
þriðjudagskvöld að hvatt hefði
verið til aukins vígbúnaðar. Í 46.
grein ályktunar fundarins eru
aðildarríki Nató hins vegar
greinilega hvött til aukinnar
vígvæðingar. Það er því spurning
hvort einkaþotuferðir séu ekki
aðeins of tímasparandi – fólki
gefst ekki einu sinni tími til að lesa
þá gjörninga sem það samþykkti.
Hvað græddu svo íslenskir
skattborgarar á þessari sjö milljón
króna einkaþotuferð til Búkarest?
Á þessum fundi var t.d. samþykkt
að koma á bandarísku eldflauga-
varnakerfi í Póllandi og Tékklandi
– raunar í trássi við vilja almenn-
ings í þessum löndum. Þetta hefur
verið hitamál erlendis en ekki á
Íslandi. Á landi sem sækist eftir
aðild að öryggisráði Sameinuðu
þjóðanna eru svona mál ekki einu
sinni til umræðu. Það skipti engu
máli þótt forsætisráðherra og
utanríkisráðherra hafi mætt
úthvíld til Búkarest eftir þægilega
ferð í einkaþotu. Þau voru samt
hálfsofandi á fundinum og
samþykktu að hefja nýtt víg-
búnaðar kapphlaup umræðulaust.
Ekkert frá fundinum bendir
raunar til að íslenska þotuliðið hafi
átt þar neitt erindi – annað en að
rétta jafnan upp hönd um leið og
Bandaríkjaforseti. Og kannski
snýst allur kostnaðurinn um þetta
– íslensk stjórnvöld reyna sem
fyrr að gera sig gildandi með því
að eyða nógu miklum peningum;
frekar en að hafa sjálfstæða
skoðun á einu einasta máli.
Lágkúruleg umræða
SVERRIR JAKOBSSON
Í DAG |
Léttvínsvextir
Seðlabankinn hækkaði stýrivexti
sína í 15,5 prósent í gærmorgun og
þar með búa Íslendingar við hæstu
stýrivexti iðnaðarþjóða. Næst á eftir
koma Tyrkland, Brasilía, Suður-Afríka
og Egyptaland. Oft er sagt að fylgi
smáflokka í stjórnmálum sé pilsner-
fylgi og er þar vísað til lágrar prósentu
beggja. Aðeins eitt léttvín í ÁTVR,
hið Ítalska Castello di Querceto Vin
Santo, inniheldur meira en 15,5
prósent áfengi. Það er
sagt bera keim af
villisveppum og
sviðnu leðri með
langt eftirbragð.
Svolítið eins og
íslenska krónan.
Miðborgarvandinn færist
Nýlega var greint frá því að fram-
kvæmda- og eignasvið Reykjavíkur-
borgar hefði reiknað út að þunga-
miðja búsetu á höfuðborgarsvæðinu
hefði færst um 71 metra frá því í
fyrra, nánar tiltekið frá Goðalandi 5
til Grundarlands 4 í Fossvogshverfi.
Því má ætla að fljótlega fari að bera
þar á yfirgefnum húsum,
veggjakroti, skemmdar-
verkum og skrílslátum.
Þá geta þau Pétur og
Sigrún í Grundarlandi
búist við að vakna einn
morgun við að ein-
hver sauðdrukkinn
ógæfumaður hafi
gubbað á tröppurn-
ar við húsið þeirra.
Að haardea málið
Íslenska málið er í stöðugri þróun.
Íslendingum er til að mynda orðið
tamt að nota ýmis ný orð úr fjármála-
lífinu undanfarin ár sem er ekki furða
miðað við vaxandi áhuga þjóðarinnar
á bankastarfsemi. Nýjasta orðið úr
heimi bankamanna ku þó ekki vera í
líkingu við nafnorðin mannauður eða
marksækni. Sögnin að haardea mun
víst vera nýjasta afsprengi tungumáls-
ins og má leiða að því líkur að hún
sé dregin af ættarnafni Geirs Haarde
forsætisráðherra. Sögnin hefur ekki
jafn jákvæða merkingu og þau sem
áður hafa orðið til í sama ranni en
merking hennar er víst að bregðast
ekki við aðstæðum eða að gera
barasta ekki neitt.
karen@frettabladid.is, olav@frettabladid.is
Vígbúnaðarkapphlaup