Fréttablaðið - 06.05.2008, Blaðsíða 16

16 6. maí 2008 ÞRIÐJUDAGUR
E
kkert ríki getur reikn-
að með að breyta
heiminum með tveggja
ára setu í öryggisráði
Sameinuðu þjóðanna,
en ríki sem taka tíma-
bundið sæti í ráðinu geta haft áhrif
á afmörkuðum sviðum.
„Megináherslumál Íslands í
fram boðinu eru vernd almennra
borgara á átakasvæðum, sér í lagi
kvenna og barna; aukin aðkoma
kvenna að friðarviðræðum og frið-
aruppbyggingu; og mikilvægi þess
að mæta ógnum við öryggi í víðasta
samhengi. Þá vill Ísland beita sér
fyrir bættum og gegnsærri starfs-
háttum innan ráðsins.“
Svona lýsti Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir utanríkisráðherra
áherslum Íslands í ræðu um utan-
ríkismál á Alþingi 8. apríl.
Ísland keppir við Austurríki og
Tyrkland um tvö laus sæti í örygg-
isráðinu á árabilinu 2009 til 2010,
og verður kosið milli ríkjanna um
miðjan október. Þó að minni líkur
en meiri séu á því að Ísland fái sæti
vilja sérfræðingar ekkert útiloka,
og benda á að oft séu niðurstöður
kosninga innan SÞ þvert á spár.
„Við höldum ekki að þátttaka
Íslands í öryggisráðinu þýði að
Ísland muni gerbreyta heimsmál-
unum,“ segir Hjálmar W. Hannes-
son, sendiherra og fastafulltrúi
Íslands hjá SÞ. Hann bendir á að
dagskrá ráðsins ráðist að miklu
leyti af því sem sé að gerast í heim-
inum á hverjum tíma.
Þrátt fyrir þetta geta ríki haft
áhrif á heimsmálin með setu í
öryggisráðinu. Singapúr lagði til
dæmis mikla áherslu á að opnum
fundum í ráðinu yrði fjölgað, til að
þau ríki sem ekki eigi sæti í ráðinu
fái möguleika á að tjá sig oftar, og
náði þeirri breytingu fram. Hjálm-
ar segir að fái Ísland sæti í ráðinu
verði íslenskum gildum haldið á
lofti, og vísar í ræðu ráðherra.
„Öryggisráðið stendur á mótum
mögulegra breytinga, þannig að
ráðið verði virkara og jákvæðara
afl. Það verður að koma í ljós hvort
skrefið verður stigið, og þar skiptir
máli hverjir verða kjörnir í ráðið,“
segir Colin Keating, forstjóri Secu-
rity Council Report.
Öryggisráðið hefur orðið áhrifa-
minna á síðustu árum, sem er þróun
sem segja má að hafi hafist við inn-
rás Bandaríkjanna og bandalags-
ríkja þeirra í Írak árið 2003. Á síð-
ustu árum hafa kjörnu ríkin haldið
sig meira til hlés en þau gerðu, og
virðast stundum óttast að taka
frumkvæðið og beita sér í erfiðum
málum, segir Keating. Það sé mikil
breyting frá því sem áður var.
Á síðustu mánuðum virðist þetta
þó hafa gengið að nokkru leyti til
baka, þegar ríki eins og Indónesía
og Suður-Afríka hafi tekið frum-
kvæði í ákveðnum málum. Svo
verði að koma í ljós hvort það sé
undantekningin, eða hvort ráðið sé
að færast aftur til fyrra horfs.
Sæti kostar 200 milljónir
Fái Ísland sæti í öryggisráðinu er
ljóst að fjölga verður starfsmönn-
um í fastanefnd Íslands hjá Sam-
einuðu þjóðunum. Ráðið fundar
yfirleitt nokkrum sinnum í viku, og
fulltrúar ríkjanna sem sæti eiga í
ráðinu verða að vera tilbúnir að
mæta til aukafundar með mjög
skömmum fyrirvara.
Í dag vinna sex embættismenn
utanríkisráðuneytisins í New York,
auk aðstoðarmanns, bílstjóra og
starfsnema. Hjálmar W. Hannes-
son reiknar með því að bæta verði
við átta embættismönnum til við-
bótar, taki Ísland sæti í ráðinu.
Undir það tekur Kristín Árnadóttir,
kosningastjóri framboðs Íslands,
og segir starfsmennina þurfa að
verða fimmtán til átján talsins.
Auk fjölgunar í New York má
búast við því að fjölga þurfi starfs-
mönnum á alþjóðaskrifstofu utan-
ríkisráðuneytisins, segir Hjálmar.
Starfsmenn þurfi til að mynda að
sinna ýmis konar greiningarvinnu
vegna setu í ráðinu.
Ekki er reiknað með því að fjölga
starfsmönnum í utanríkisþjónust-
unni, heldur verður seta í ráðinu
tímabundið forgangsverkefni, og
starfsmenn færðir úr öðrum störf-
um. Engu að síður telur utanríkis-
ráðuneytið að kostnaðurinn við að
taka sæti í ráðinu verði nálægt 100
milljónum króna á ári, í tvö ár. Sú
upphæð getur þó hækkað, enda
ekki útilokað að alþjóðlegir atburð-
ir leiði til aukinna umsvifa ráðsins.
Norðmenn fóru aðra leið en flest
ríki sem taka sæti í ráðinu á árun-
um 2001 til 2002. Þeir voru með
fámenna skrifstofu í New York, en
studdu hana með starfsmönnum í
utanríkisráðuneytinu í Ósló. Colin
Keating segir Norðmenn hafa kom-
ist upp með það án vandræða þar
sem utanríkisþjónusta þeirra sé
gríðarlega öflug. Svo öflug að þeir
hafi svo gott sem engu þurft að
breyta við að taka sæti í ráðinu.
Önnur ríki, þar á meðal Ísland, ættu
ekki að taka sér það til fyrirmynd-
ar.
Undir það tekur Lars Faaborg-
Andersen, sendiherra og annar
fastafulltrúi Danmerkur hjá SÞ.
Hann segir að á meðan Danmörk
hafi átt sæti í ráðinu síðast hafi
landið verið með tólf starfsmenn
hjá SÞ sem eingöngu sinntu örygg-
isráðinu. Til viðbótar hafi verið
fimm til sex starfsmenn sem sinntu
öðrum þáttum SÞ.
Jorge Urbina, fastafulltrúi og
sendiherra Kosta Ríka hjá SÞ, segir
að í dag séu fjórtán í sendinefnd
landsins hjá SÞ. Það dugi varla til,
nú þegar Kosta Ríka hafi tekið sæti
í öryggisráðinu. Ef vel ætti að vera
þyrfti sextán starfsmenn.
Toppurinn á fundaísjakanum
Sendiherra og fastafulltrúi Íslands
hjá SÞ er lykilmaður Íslands, fái
Ísland sæti í öryggisráðinu. Afar
mikilvægt er að sá einstaklingur
sem þar situr njóti trúnaðartrausts
utanríkisráðherra, enda hlutverk
hans að framfylgja utanríkisstefnu
Íslands.
Enginn viðmælenda Fréttablaðs-
ins vildi spá fyrir um það hvort
Hjálmar W. Hannesson muni gegna
því starfi áfram, eða hvort nýr
skipstjóri verði fenginn í brúna.
Hlutverk fastafulltrúans er að
fylgja þeirri stefnu sem stjórnvöld
marka. Mikilvægt er að hann njóti
trúnaðartrausts, svo hann þurfi
ekki að vera með opna símalínu til
ráðuneytisins vegna smávægileg-
ustu mála, segir Colin Keating.
Fastafulltrúinn og annar fasta-
fulltrúi sitja fundi öryggisráðsins,
en þeir fundir eru aðeins toppurinn
á fundaísjakanum sem fylgir setu í
ráðinu. Í dag eru þrettán undir-
nefndir ráðsins sem fjalla um
af mörkuð málefni, til dæmis um
viðskiptabönn, friðargæslu og bar-
áttu gegn hryðjuverkum. Ríkin sem
sitja í ráðinu skiptast á að gegna
formennsku í nefndunum.
Að auki starfa hópar sérfræð-
inga á vegum ráðsins, einn hópur
fyrir hvert af þeim málum sem upp
koma. Þannig starfar hópur sem
fjallar eingöngu um Darfúr og
annar sem fjallar um ástandið á
Haítí. Ríkin sem sitja í öryggisráð-
inu skipa menn í hópana.
„Mín reynsla hefur verið sú að ef
menn vilja ná einhverju fram á
þessum vettvangi verða þeir að
hafa eitthvað fram að færa,“ segir
Johan C. Verbeke fastafulltrúi og
sendiherra Belgíu hjá SÞ. „Ekkert
er hörmulegra fyrir þá sem eiga
sæti í ráðinu en að taka afstöðu til
mála sem allir sjá að þeir skilja
ekki til hlítar.“
Vegna þessa leggja ríki sem sitja
í ráðinu mikla áherslu á greiningar-
vinnu, til að þekking sé til staðar á
helstu málefnum sem líkleg eru að
koma til ráðsins.
Undirbúningi fyrir slíka vinnu er
lokið hjá íslenska utanríkisráðu-
neytinu. Unnið hefur verið mál-
efnayfirlit, og helstu umfjöllunar-
efni öryggisráðsins greind. Fram
kom í ræðu Ingibjargar Sólrúnar á
Alþingi nýverið að 31 átakamál
standi upp úr, og sex meginmála-
flokkar.
„Komi til þess að við náum kjöri,
þá fullyrði ég að við verðum tilbúin
og með báða fætur á jörðinni,“
sagði Ingibjörg Sólrún.
Fréttaskýring: Framboð Íslands til öryggisráðs SÞ 5. hluti
FRÉTTASKÝRING
BRJÁNN JÓNASSON
brjann@frettabladid.is
Ríki hafi eitthvað fram að færa
Ísland getur ekki gerbreytt heimsmálunum, fái landið sæti í öryggisráði Sameinuðu þjóðanna. Ríki sem kosin eru til tímabund-
innar setu í ráðinu geta þó haft áhrif á ákveðnum sviðum. Fjöldi starfsmanna Íslands í höfuðstöðvum SÞ í New York verður
tvöfaldaður fái Ísland sæti í ráðinu. Kostnaður við setu í ráðinu er áætlaður 200 milljónir króna, 100 milljónir fyrir hvort ár.
Í ÖRYGGISRÁÐINU Hjálmar W. Hannesson, fastafulltrúi Íslands hjá SÞ, flutti ræðu fyrir hönd Norðurlandanna á opnum fundi
öryggisráðsins 30. apríl síðastliðinn. Norðurlöndin hafa undanfarið sýnt stuðning sinn við framboð Íslands til öryggisráðsins með
því að leyfa fulltrúa Íslands að flytja ræður fyrir hönd Norðurlandanna allra. MYND/SÞ/ ESKINDER DEBEBE
Íslensk stjórnvöld ákváðu að sækj-
ast eftir sæti í öryggisráði Samein-
uðu þjóðanna á árunum 2009 til
2010 fyrir hátt í tíu árum síðan, í
tíð ríkisstjórnar Davíðs Oddssonar,
þegar Halldór Ásgrímsson var utan-
ríkisráðherra.
Það er því sérkennileg staðreynd
að vinna við framboðið hafi legið
niðri í heilt ár eftir að Davíð tók við
af Halldóri sem utanríkisráðherra,
samkvæmt beinum fyrirmælum
Davíðs. Óumdeilt er meðal heim-
ildarmanna Fréttablaðsins að það
hafi haft verulega skaðleg áhrif á
framboðið.
Davíð lýsti efasemdum um fram-
boðið á Alþingi í apríl 2005, og fóru
orð hans eins og eldur í sinu um SÞ,
segir heimildarmaður sem tengdur
var framboðinu á þeim tíma. Vegna
stöðu sinnar í dag vill hann ekki
koma fram undir nafni.
Fulltrúar Austurríkismanna og
Tyrkja hentu ummæli Davíðs á
lofti, og sögðu hik komið á Ísland.
Heimildarmaður sem vel þekkir til
segir að engin ríki hafi veitt vilyrði
fyrir stuðningi í tólf mánuði. Á sama
tíma hafi Austurríki og Tyrkland
fengið vilyrði fyrir stuðningi hjá
fjölmörgum ríkjum.
Eftir að Geir H. Haarde tók við
sem utanríkisráðherra hófst vinna
við framboðið að nýju, en með
hófsamari hætti, og minni fjárútlát-
um en áður. Þeirri stefnu héldu þær
Valgerður Sverrisdóttir og Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir þegar þær tóku
við embætti utanríkisráðherra.
Ekki náðist í Davíð Oddsson við
vinnslu greinarinnar.
FYRIRMÆLI DAVÍÐS ODDSSONAR
SKÖÐUÐU FRAMBOÐ ÍSLANDS
Kaupmannahöfn
Ósló
Stokkhólmur
Helsinki
New York
Reykjavík
Kanada
Bandaríkin
Svíþjóð
Noregur
Danmörk
Finnland
Ísland
Upplýsin
gar o
g fyr
irm
æli
frá
rá
ðu
ne
yti
til
st
ar
fsm
an
na
í
Ne
w
Yo
rk
U
pplýs
inga
r frá
Ne
w Y
ork
til
rá
ðu
ne
yt
is
Upplýsingar frá starfsmönnum Íslands í New York til Norðurlandanna
Upplýsingar frá fulltrúum hinna Norðurlandanna í New York
Upplýsingar frá hinum
Norðurlöndunum
Upplýsingar frá ráðuneytinu til Norðurlandanna
Upplýsingar frá sendiráðum til ráðuneytis
Upplýsingar frá sendiráð-
um Norðurlandanna til
þeirra ráðuneyta
Flæði upplýsinga tæki Ísland sæti í öryggisráðinu
FIMMTA GREIN AF FIMM