Fréttablaðið - 10.06.2008, Blaðsíða 16

16 10. júní 2008 ÞRIÐJUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björn Ingi Hrafnsson og Óli Kr. Ármannsson. Fréttablaðið kemur út í
103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Andspænis ísbirni er fyrsta hugsun Íslendings ekki sú að
knúsa hann – að minnsta kosti
ekki skagfirsks karlmanns sem á
byssu. Ísbjörninn er vissulega
tákn fyrir náttúruna í augum
þjóðarinnar, en sú náttúra er ekki
góð í sjálfri sér þótt hún kunni að
vera fögur og mikilfengleg. Þvert
á móti er hún viðsjál og ógnandi –
og óútreiknanleg. Í hefðbundnum
íslenskum hugarheimi er
maðurinn ekki algóður verndari
og vinur alls sem er heldur eitt
dýrið sem á í samkeppni við hin.
Ísbjörninn er óvinur þinn og
keppinautur sem þér ber að sýna
þá sjálfsögðu virðingu að útmá.
Réttupphend sem...
Við munum rökin fyrir hvaladráp-
inu: þeir eru að klára fiskinn í
sjónum – og er því þá látið ósvarað
hvernig fiskigengd hélst við
Ísland allar þær aldir þegar engar
voru hvalveiðar hér við land. Svo
rammt kvað að þessari hugmynda-
fræði fyrir nokkrum árum að sett
var á fót útrýmingaráætlun á
selum með þeim rökum að þeir
bæru í sér hringorm (sem farið
var að kalla selorm) og var
kenningin sú að ormurinn bærist
úr selunum í þorskinn. Aftur voru
inngrip og afskipti mannsins –
dráp hans – talin grundvallarfor-
senda fyrir jafnvægi í náttúrunni.
Þau sárafáu spendýr sem hér
skrimta utan forræðis og seilingar
manna eru sjálfkrafa ógn við
mannfólkið samkvæmt þessari
hugmyndafræði – og réttdræp
hvar sem til þeirra næst og eiga
sér engan tilverurétt.
Í ísbjarnarmálinu lýstur
tveimur samfélögum saman með
óvenju skýrum hætti: samfélagi
veiðimanna og samfélagi ímyndar-
smiða. Náttúrubörnum og
náttúruverndarfólki. Dreifbýlis-
fólki og þéttbýlisfólki. Nýtingar-
sinnum og friðunarsinnum.
Þeir sem líta umfram allt á
náttúruna sem fjandsamlegt afl
hafa að sjálfsögðu ýmislegt til síns
máls eins og skjálftarnir á
Suðurlandi vitna um; náttúran er
hér á landi bæði gjöful og
ógnvænleg, hún er lifandi og
ískyggilegt afl en ekki endilega
góð og göfug í eðli sínu. En
óneitanlega hvarflar þó að manni
að við lifum fjörbrot þessarar
hugmyndafræði. Erlendir
fjölmiðlar hafa leitt að því
sannfærandi rök að útflutningur
Kristjáns Loftssonar á hvalkjöti til
Japans sé bara blekkingarleikur –
þar sé enginn raunverulegur
kaupandi og þetta sé einungis
tilfærsla frá einum frystigámnum
í annan, til þess ætluð að slá ryki í
augu fólks og telja því trú um að
til séu markaðir fyrir þetta
einkennilega kjöt. Réttupphend
sem langar í hvalkjöt...
Allar skyttur Skagafjarðar
Umhverfisráðherra átti vitaskuld
erfitt með að ganga í berhögg við
það mat heimamanna að ísbjörn-
inn væri farinn að gera sig
líklegan til mannvíga („hann var
farinn að hnusa svona út í loftið,“
sögðu þeir í sjónvarpinu). Að vísu
sögðu aðrir að hann hefði verið
skotinn vegna þess að hann hefði
verið að hlaupa burt frá fólki og
væri alveg að hverfa í þokuna.
Ekki er gott að segja hvort menn
hafa talið að þar með væri hann
endanlega týndur og tröllum
gefinn – maður hefði haldið að
þegar þokunni létti myndi
nútímatækni gera mönnum kleift
að finna slíkt dýr. Og loks sögðu
þeir að ekki hefði verið til deyfilyf
á landinu, sem reyndist að vísu
ekki rétt.
Þarna voru mættar allar skyttur
Skagafjarðar, hver annarri
skotglaðari. Ekki á hverjum degi
sem maður kemst í slíka veiði. Og
menn virðast hafa sannfært hver
annan á augabragði um nauðsyn
þess að vega dýrið – og sjálfsagt
ekki verið erfitt.
Umhverfisráðherra tók gott og
gilt það sem þar til bært fólk á
vettvangi sagði við hana: erfitt er
að áfellast hana fyrir það í sjálfu
sér, þó að hún hefði kannski mátt
huga meira að því að hér er um að
ræða dýr sem talið er í
út rýmingar hættu, og hefði líka
mátt taka sér tíu mínútur í að
kanna áætlanir um viðbrögð við
sambærilegar aðstæður á
Svalbarða. Jafnvel hefði hún mátt
sannreyna skortinn á deyfilyfi.
Því þarna urðu Íslendingar af
gullnu tækifæri. Enn er fólki hér
ekki lagið að hugsa í ímyndum og
táknum, eins og tíðkast annars
staðar um hinn vestræna heim:
ísbjörninn er tákn um ógn sem
steðjar að jörðinni. Þeir sem hefðu
farið af stað til að bjarga ísbirnin-
um hefðu orðið að tákni fyrir þá
viðleitni að bjarga jörðinni.
Keikómálið var aðeins of bjána-
legt á sínum tíma en hitt að koma
ísbirninum heim til sín aftur hefði
orðið verðugt verkefni: þar hefði
bjásturshvöt íslenskra karlmanna
aldeilis notið sín og þar hefði
óviðjafnanleg saga um frækilega
björgun fengið að breiða úr sér
frammi fyrir heimspressunni.
Okkur líður nefnilega betur þegar
við björgum nauðstöddum en förg-
um þeim – og við komum líka
betur út.
Bjargvættir eða fargvættir
UMRÆÐAN
Ögmundur Jónasson skrifar um
kjaramál
Vefsíða Landspítalans auglýsir fundi fyrir starfsmenn Landspítalans með
heilbrigðisráðherra. Ekkert nema gott um
það að segja að heilbrigðisráðherra vilji
sitja fyrir svörum hjá starfsfólki í
heilbrigðiskerfinu og eðlilegt að Landspít-
alinn auglýsi þetta framtak ráðherrans.
Það sem hins vegar er óvenjulegt við þetta
fundarboð á vef Landspítalans er að
fundarstaðurinn skuli vera Valhöll,
félagsheimili Sjálfstæðisflokksins þar sem
vertinn er Landsmálafélagið Vörður.
Tilefni fundahalda Guðlaugs Þórs Þórðarsonar,
heilbrigðisráðherra, er ærið. Víða þarf hann að verja
eigin gjörðir. Þannig hefur hann dregið úr framlagi
til Landspítalans á fjárlögum að raungildi. Ítrekað
hefur heilbrigðisráðherra sagt fullyrðingar í þessa
veru ósannindi og horfir þá í krónufjöldann sem til
sjúkrahússins rennur. Þá vill hann gleyma að hafa
hliðsjón af umfangi þeirra verka sem sjúkrahúsinu
er ætlað að sinna. Ríkisendurskoðun hefur sýnt fram
á að jafnt og þétt hafi verið þrengt að sjúkrahúsinu á
undanförnum árum. Aldrei hefur ástandið
verið eins slæmt og nú. Sveltistefnan er
síðan notuð til að einkavæða starfsemi
LSH í bútum. Ýmsir verkþættir eru þegar
komnir til verktaka og minnast margir
eflaust þeirra deilna sem risu í vetur
þegar hafist var handa um að bjóða út
störf læknaritara.
Ræstitæknarnir eru flestir komnir til
verktakafyrirtækisins ISS. Þar eru kjörin rýrari en
þau voru þegar þetta starfsfólk starfaði milliliðalaust
hjá sjúkrahúsinu, enda leikurinn til þess gerður að
spara á kostnað starfsfólksins. Um mánaðamótin var
ræstitæknum á Barna- og unglingageðdeildinni sagt
upp störfum. Skyldu þeir hafa mætt í Valhöll til að
heyra heilbrigðisráðherra Sjálfstæðisflokksins
útskýra hve þjóðhagslega hagkvæmar uppsagnirnar
væru?
Höfundur er alþingismaður og formaður BSRB.
Brottreknir ræstitæknar í Valhöll?
GUÐMUNDUR ANDRI THORSSON
Í DAG | Ísbjarnarblúsinn
ÖGMUNDUR
JÓNASSON
Enn er fólki hér ekki lagið að
hugsa í ímyndum og táknum,
eins og tíðkast annars staðar
um hinn vestræna heim:
ísbjörninn er tákn um ógn sem
steðjar að jörðinni.
Aldrei hefur ástandið verið eins
slæmt og nú. Sveltistefnan er síðan
notuð til að einkavæða starfsemi LSH
í bútum.
Óskar skyggir á Dag
Hallur Magnússon, ráðgjafi og
framsóknar maður, bloggar um að
hann hafi lent í úrtaki skoðanakönn-
unar Félagsvísindastofnunar, sem
Samfylk ingin hafi pantað. Í lokaspurn-
ingunni var Hallur beðinn að gefa
„öllum helstu“ borgarfulltrúum
einkunn og vakti það athygli
hans að í þann hóp vantaði
Óskar Bergsson, oddvita Fram-
sóknar flokksins í Reykjavík.
Þetta er með ráðum gert að
mati Halls og ástæðan
getur aðeins verið ein:
Samfylkingin er að
reyna að þegja Óskar
í hel, þar sem hann
þykir skyggja of mikið
á Dag B. Eggertsson.
Yfir til Hönnu
Hallur segir að Samfylkingin ætti
hins vegar að hafa í huga að Óskar
gæti launað henni lambið gráa með
því að mynda nýjan meirihluta með
Hönnu Birnu að ári. Þetta er þó háð
því að Ólafur F. Magnússon „nenni
ekki“ að sitja í borgarstjórn eftir að
hann hættir sem borgarstjóri. Best að
afskrifa ekki neitt í ljósi atburða
á þessu kjörtímabili. En ef
Óskar Bergsson gengi til
liðs við sjálfstæðismenn til
þess eins að vera getið
í skoðanakönnunum
er ekki víst að
niður stöðurnar yrðu
honum – eða
Halli – að
skapi.
Útkall: Villi er að hætta
Þór Jónsson, forstöðumaður
almannatengsla Kópavogsbæjar og
fyrrverandi fréttamaður á Stöð tvö,
var kallaður til sögunnar af Sjálfstæðis-
flokknum í Reykjavík á laugardag,
þegar tilkynnt var um oddvitaskipti.
Að sögn Þórs var hann búinn að
koma sér makindalega fyrir framan
sjónvarpið til að að fylgjast með EM
í fótbolta þegar hann fékk óvænt
símtal frá sjálfstæðismönnum og
hann beðinn að aðstoða við að
sjóða saman fréttatilkynningu
og senda hana til fjölmiðla. Þór
áréttar hins vegar að útkallið hafi
aðeins verið tilfallandi verkefni,
hann sé enn í fullu starfi hjá
Kópavogsbæ.
bergsteinn@frettabladid.is
Blaðberinn
bíður þín
Þú færð Blaðberann þinn í Skaftahlíð 24
alla virka daga frá kl. 8-17.
óðar fréttir fyrir umhverfiðBlaðberinn...
Þ
að er dapurlegt að sjá hvernig komið er fyrir Orku-
veitu Reykjavíkur. Þetta verðmætasta fyrirtæki
Reykvíkinga hefur eflst og vaxið að umfangi síðustu
ár, en er nú eins og frosið fast á krossgötum. Ástæð-
an er einföld. Undanfarna mánuði hafa stjórnmála-
mennirnir, sem eiga að marka leiðina, leyft óvissu að hríslast
um fyrirtækið með tilheyrandi stöðnun. „Orkuveitan hefur
verið hálfmunaðarlaus,“ var lýsingin Guðmundar Þóroddsson-
ar, fyrrverandi forstjóra Orkuveitunnar og REI, í upplýsandi
viðtali í Fréttablaðinu um helgina.
Allt bendir til þess að það fát og fum sem einkennir nú
pólitíska leiðsögn Orkuveitunnar leiði til þess að eigendur
fyrirtækisins, borgarbúar, verði af miklum verðmætum. Ef
svo fer má leggja þá ábyrgð óskipta í fangið á borgarfulltrúum
Sjálfstæðisflokksins. Þeir, eða fulltrúi þeirra, hafa farið með
stjórnarformennsku í Orkuveitunni síðastliðin tvö ár, að undan-
skildum hundrað daga valdatíma Tjarnarkvartettsins.
Þungamiðjan í tilvistarkreppu Sjálfstæðisflokksins í mál-
efnum Orkuveitunnar er auðvitað stofnun og tilgangur REI.
Hugmyndasmiðurinn að baki REI var Guðlaugur Þór Þórðar-
son, þáverandi stjórnarformaður Orkuveitunnar. Þegar Guð-
laugur hvarf til annarra starfa tók arftaki hans í Orkuveit-
unni, Haukur Leósson, við keflinu og hélt ótrauður áfram á
sömu braut. Yfirlýstur tilgangur REI var kristaltær. Það átti
að hasla sér völl í útflutningi á þekkingu á sviði umhverfis-
vænna orkugjafa. Og til að lágmarka áhættu Orkuveitunnar
átti að fá fjárfesta úr einkageiranum að því verkefni. Um
þetta var enginn ágreiningur fyrr en kom að sameiningu við
Geysi Green Energy síðastliðið haust. Sú saga er vel þekkt.
Ekki varð af sameiningu félaganna og framtíð REI var sett í
fullkomið uppnám.
Í viðtalinu við Guðmund veltir hann fyrir sér hver sé hin
pólitíska sök á bak við REI-klúðrið. Var það að stofna fyrir-
tækið? Var það afgreiðslan á fyrirhugaðri sameiningu REI og
GGE? Eða er það að halda ekki áfram með REI eins og til var
stofnað?
Svörin eru þessi: Stofnun REI var skynsamleg og rökrétt.
Guðlaugur Þór sýndi þar mikla framsýni. Afgreiðslan á sam-
einingunni við GGE var hins vegar klárlega pólitískt klúður
sjálfstæðismanna. Þar kom í ljós að engin samstaða var innan
borgar stjórnarflokksins um fyrirhugaða sameiningu. Mun
alvarlegra mál er þó ef sú niðurstaða verður ofan á að slá af
upphaflegan tilgang REI.
Guðmundur metur möguleika REI ennþá mikla og bendir
á að ýmis verkefni eru í pípunum. Spurningin um hvort REI
ætli sér að nýta sér þessa möguleika er lykilatriðið í stöðunni
sem nú er komin upp. Og sjálfstæðismenn verða að sýna þann
manndóm að fara að svara.
Ef svarið verður neikvætt, nú eða áframhaldandi flótti frá
ákvörðun, verða borgarbúar að sætta sig við að reynsla, þekk-
ing og tengslanet, sem hefur byggst upp fyrir þeirra skattfé í
áranna rás, muni renna út úr Orkuveitunni án endurgjalds.
Sjálfstæðisflokkurinn verður að taka af
skarið um framtíð REI.
Hin pólitíska sök
JÓN KALDAL SKRIFAR