Fréttablaðið - 13.08.2008, Blaðsíða 6

6 13. ágúst 2008 MIÐVIKUDAGUR
STJÓRNMÁL Vigdís Finnbogadóttir
mat það sem möguleika að segja af
sér embætti forseta Íslands þegar
samningurinn um aðild Íslands að
Evrópska efnahagssvæðinu var í
algleymingi í þjóðfélaginu haust
og vetur 1992-3.
Þetta er upplýst í grein Baldurs
Þórhallssonar, prófessors í stjórn-
málafræði við Háskóla Íslands, í
nýútkomni bók; Uppbrot hugmynda-
kerfisins – endur mótun íslenskrar
utan ríkis stefnu 1991-2007.
Harkalega var tekist á um EES-
samninginn, bæði innan þings og
utan. Kröfur voru uppi um að þjóð-
in greiddi atkvæði um aðild Íslands
að samningnum en tillaga þess
efnis var felld með naumum meiri-
hluta í þinginu. Þegar fyrir lá að
þingmeirihluti væri fyrir aðild var
þrýst á Vigdísi að synja lögum um
málið staðfest-
ingar.
Hún mat vel
alla kosti í stöð-
unni og sá í
hendi sér að ef
hún beitti synj-
unarvaldinu –
sem forsetar
höfðu aldrei
gert – yrði í
stjórnarskrár-
bundinni þjóð-
aratkvæðagreiðslu í raun kosið á
milli hennar sjálfrar og ríkis-
stjórnarinnar en ekki um sjálfa
EES-aðildina. Í grein Baldurs stað-
hæfir Vigdís að ef hún hefði neitað
að skrifa undir hefði hún sagt af
sér embætti strax í kjölfarið, svo
ekki þyrfti að koma til slíkrar
atkvæðagreiðslu milli hennar og
stjórnarflokkanna.
Ekki er þó fullvíst að til slíkrar
þjóðaratkvæðagreiðslu hefði
komið því Jón Baldvin Hannibals-
son, þá utanríkisráðherra og for-
maður Alþýðuflokksins, segir í
greininni að þeir Davíð Oddsson,
forsætisráðherra og formaður
Sjálfstæðisflokksins, hefðu verið
ásáttir um að ef forsetinn neitaði
að skrifa undir yrði þing rofið og
efnt til kosninga. Gerðu þeir Vig-
dísi grein fyrir þessum sjónar-
miðum.
En Vigdís hugleiddi ekki aðeins
afsögn í kjölfar synjunar; hún
íhugaði einnig gaumgæfilega að
segja af sér til að komast frá mál-
inu. „Ég hugsaði mikið um mína
eigin afsögn. ... Það var búið að
setja mig í þá klemmu og þetta var
leikið þannig út á ystu nöf að ég sá
fyrir mér að það væri kannski
lausn að ég færi, að þetta mál lægi
ekki allt hjá einni manneskju,“
segir Vigdís í greininni.
Á ríkisráðsfundi 13. janúar 1993
staðfesti Vigdís EES-samninginn
sem degi áður var samþykktur á
Alþingi. Gerði hún það eftir ítar-
legar yfirlegur og samræður við
fjölda fólks. Ástæðurnar voru,
samkvæmt grein Baldurs Þór-
hallssonar, annars vegar þær að
með aðild fengi íslensk æska öll
tækifærin í menntaáætlunum Evr-
ópusambandsins og öllu því sem
Evrópa hefði upp á að bjóða og
hins vegar þær að hún hefði „átt
gríðarlega erfitt með að fara gegn
þjóðkjörnu þingi“.
bjorn@frettabladid.is
Vigdís íhugaði afsögn
vegna EES-málsins
Vigdís Finnbogadóttir íhugaði að segja af sér forsetaembættinu í aðdraganda
aðildar Íslands að Evrópska efnahagssvæðinu. Bæði hugleiddi hún afsögn til að
komast frá málinu og eins að beita synjunarvaldi sínu og segja af sér í kjölfarið.
BALDUR
ÞÓRHALLSSON
VIGDÍS FINNBOGADÓTTIR „EES-málið var langerfiðasta málið sem ég fékkst við í
forsetatíð minni. Langerfiðasta. Ekkert kemst nálægt því,“ segir Vigdís í grein Baldurs
Þórhallssonar um Evrópustefnu íslenskra stjórnvalda í nýútkominni bók um utan-
ríkisstefnu Íslands á árunum 1991-2007. Framsal fullveldis vafðist helst fyrir Vigdísi.
FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
STJÓRNSÝSLA Umsóknir nektardansstaðanna Óðals og
Vegas um undanþágu frá banni við nektarsýningum
verða teknar til umfjöllunar á borgarráðsfundi í
fyrramálið.
Ólafur F. Magnússon borgarstjóri segir það ekkert
leyndarmál að hann vilji „takmarka starfsemi
nektardansstaða eins mikið og kostur er á og ég hef
viljað það lengi“.
Embætti lögreglustjóra á höfuðborgarsvæðinu taldi
rétt í ljósi stjórnsýsluúrskurðar dómsmálaráðuneytis-
ins að senda umsóknir rekstrarfélaga staðanna til
um sagnar á ný.
Í úrskurði ráðuneytisins var felld úr gildi ákvörðun
sýslumannsins í Kópavogi um að synja súlustaðnum
Goldfinger um undanþágu frá nektar sýningabanni.
Ráðuneytið taldi verulega annmarka á þeim sjónar-
miðum sem sýslumannsembættið byggði á. „Ég held
að það sé almennur vilji borgarfulltrúa að sinna
þessum málefnum í samræmi við þá hagsmuni sem
kjörnir fulltrúar bera fyrir brjósti,“ segir Ólafur. - hþj
Mál nektardansstaða verða tekin fyrir í borgarráði á morgun:
Borgarstjóri vill takmarkanir
BORGARSTJÓRI REYKJAVÍKUR Ólafur F. Magnússon segist lengi
hafa viljað takmarka starfsemi nektardansstaða.
KJÖRKASSINN
ÞJÓNUSTA Veitingaskálanum Brú í
Hrútafirði hefur verið lokað. Að
því er segir á Strandir.is mun N1
hins vegar innan tíðar opna nýjan
skála utar í firðinum þar sem
hringvegurinn mun framvegis
liggja. Sá skáli á einnig að taka
við hlutverki Staðarskála handan
fjarðarins.
„Starfsmenn N1 voru í óðaönn
að taka niður innanstokksmuni,
gera vörutalningu, taka niður
eldsneytistanka, dæla af tönkum
og svo framvegis og framvegis.
Fimmtíu og fjögurra ára sögu
veitingareksturs í Brú er lokið, en
skálinn var um árabil stærsti
vinnustaður í Bæjarhreppi,“ lýsti
tíðindamaður strandir.is aðkom-
unni á Brú á mánudag. - gar
Kaflaskipti í veitingasögu:
Lokað og læst á
Brú í Hrútafirði
BRÚ Veitingar og eldsneyti í rúma hálfa
öld.
DANMÖRK, AP Réttarhöld eru hafin
í Kaupmannahöfn yfir tveimur
mönnum sem eru ákærðir fyrir
að hafa skipulagt sprengjuárásir í
borginni.
Danska lögreglan hefur sagt að
mennirnir tveir, sem báðir eru
múslimar, séu tengdir Al-Kaída-
hryðjuverkanetinu. Við þingfest-
ingu málsins var hins vegar
ekkert minnst á slík tengsl.
Mennirnir tveir eru sagðir hafa
útbúið tilraunasprengju svipaða
sprengjunum sem urðu 52 að
bana í London árið 2005. Þeir
voru handteknir í september á
síðasta ári. - þeb
Réttarhöld í Danmörku:
Lögðu á ráð um
sprengjuárásir
FRAKKLAND, AP Franski þjóðernis-
flokkurinn, sem kunnur er fyrir
harða afstöðu í garð innflytjenda,
hefur neyðst til að selja kínversk-
um háskóla aðalstöðvar sínar í
París til að greiða upp skuldir frá
forseta- og þingkosningum á
síðasta ári.
Flokknum gekk illa í kosning-
unum og náði víðast ekki fimm
prósenta markinu sem nauðsyn-
legt er til að hljóta ríkisstuðning.
Flokkurinn komst í kastljósið
árið 2002 þegar formaður hans,
Jean-Marie Le Pen, komst í seinni
umferð frönsku forsetakosning-
anna. Þá umferð vann íhalds-
maðurinn Jacques Chirac. - gh
Le Pen semur við Kínverja:
Þjóðernisflokk-
ur í kröggum
JEAN-MARIE LE PEN Le Pen hefur nokkr-
um sinnum verið dæmdur fyrir rasisma.
NORDICPHOTOS/AFP
MÓTMÆLI „Við viljum sýna öllum
íbúum Georgíu okkar einlægustu
samstöðu og stuðning með
þessum mótmælum. Litháar voru
í svipaðri stöðu fyrir tveimur
áratugum, og því eiga Georgíu-
menn samúð okkar óskipta,“ segir
Inga Minelgaite, talsmaður félags
Litháa á Íslandi. Félagið stóð
fyrir mótmælum vegna innrásar
rússneska hersins í Georgíu í gær
við sendiráð Rússlands.
Inga segist hafa orðið vör við
mikinn stuðning af þessu tilefni.
„Fólk af mörgu þjóðerni hefur
haft samband og þakkað okkur
fyrir framtakið. Þetta eru þögul
mótmæli, engin öskur og læti
heldur erum við einungis að sýna
stuðning okkar í verki,“ segir
Inga. Rússar samþykktu í gær
áætlun sem miðar að því að binda
endi á átökin í Georgíu. - kg
Félag Litháa á Íslandi:
Mótmæltu inn-
rás Rússlands
MÓTMÆLI Fámennur hópur Litháa
mótmælti fyrir utan sendiráð Rússlands
í Reykjavík í gær. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON
Sprengt og unnið í göngum
Stefnt er að því að ljúka forskeringu
Bolungarvíkurganga og hefja eigin-
lega gangagerð um næstu mánaða-
mót. Háværar sprengingar hljóma nú
í Hnífsdal vegna forskeringarinnar.
Gert er ráð fyrir að sprengt verði alla
vikuna.
VESTFIRÐIR
FJÁRMÁL „Þetta er alveg með ólík-
indum. Í sjálfu sér er ekkert athuga-
vert við að félagið afli sér peninga
en annað mál þegar það tekur upp á
því að senda gíróseðil út, án þess að
maður samþykki það,“ segir Einar
Þórisson, eigandi þriggja fyrir-
tækja í Árbæ.
Einar rak upp stór augu þegar
greiðsluseðill, frá knattspyrnudeild
Fylkis, upp á áttaþúsund krónur
birtist í einkabanka allra þriggja
fyrirtækja hans. Greiðsluseðillinn
var sendur til allra fyrirtækja í
Árbænum.
„Ef ekki væri fyrir þær aðhalds-
aðgerðir sem við stöndum í vegna
kreppu hefði þetta mögulega verið
greitt óvart. Venjulega styrki ég
ýmis félög en hef aldrei verið
styrktarmaður Fylkis,“ segir Einar.
„Búið er að fella kröfurnar
niður,“ segir Jón Óli Sigurðsson,
stjórnarmaður hjá knattspyrnu-
deild Fylkis. „Kröfurnar voru
stofnaðar fyrir mistök.“
Jón Óli segir ætlunina hafa
verið að senda bréf til fyrirtækj-
anna til að tilkynna þeim um fyrir-
hugaða söfnun. Síðan átti að senda
út valkvæðan greiðsluseðil. Fyrir
mistök hafi bankinn Byr stofnað
til krafnanna áður en bréfin voru
send út.
„Mistökin liggja hjá Byr að
stofna þessar kröfur áður en við
erum búin að senda út bréfið,“
segir Jón Óli.
- vsp
Knattspyrnudeild Fylkis sendi fyrirtækjum í Árbæ 8.000 króna greiðsluseðil:
Segir mistökin liggja hjá Byr
FYLKISMAÐUR Í BARÁTTU Byr stofnaði
til krafna á hendur fyrirtækjum Árbæjar
áður en bréf var sent út til tilkynningar,
að sögn stjórnarmanns knattspyrnu-
deildar Fylkis.
Á að eyða fé í að rannsaka
heyrn ungbarna í fimm daga
skoðun?
Já 87,0%
Nei 13,0%
SPURNING DAGSINS Í DAG:
Hefur þú trú á íslenska landslið-
inu í handbolta á Ólympíuleik-
unum?
Segðu þína skoðun á visir.is
Fundað í viðskiptanefnd
Viðskiptanefnd kemur saman, að lík-
indum í næstu viku, til að ræða stöðu
sparisjóðanna og horfur á yfirvofandi
gjaldþrotum fólks og fyrirtækja.
Hösk uldur Þór Þórhallsson, þing-
maður Framsóknarflokksins, óskaði
eftir að fundurinn yrði haldinn.
ALÞINGI
Mugabe verðlaunar
Robert Mugabe Simbabveforseti veitti
í gær George Chiweshe, yfirmanni
kjörstjórnar Simbabve, medalíu.
Chiweshe bar ábyrgð á framkvæmd
nýafstaðinna forsetakosninga í Simb-
abve. Mugabe var lýstur sigurvegari
hinna umdeildu kosninga.
SIMBABVE
Rúta bakkaði á bílaleigubíl
Minni háttar umferðarslys varð í
Öxarfirði í gær þegar rúta bakkaði á
bílaleigubíl. Engin slys urðu á fólki.
LÖGREGLUFRÉTTIR
SAMGÖNGUMÁL Vegagerðin fór í
lok síðustu viku fram á eignar-
nám á þeim jörðum við Dettifoss-
veg sem ekki náðust samningar
við landeigendur um. Fram-
kvæmdir við Dettifossveg
töfðust vegna þeirra samnings-
umleitana.
Nokkrir landeigendur, Skipu-
lagsstofnun og Umhverfisstofnun
lögðust gegn útfærslu nýs
Dettifossvegar. „Ég er verulega
ósáttur við eignarnámið. Ég mun
fara fram á hækkaðar bætur
vegna útivistarverðmæta þessa
lands,“ segir Jón Illugason, einn
landeigenda sem ekki náðust
samningar við. - vsp
Framkvæmdir Dettifossvegar:
Farið fram á
eignarnám