Fréttablaðið - 21.08.2008, Blaðsíða 30

30 21. ágúst 2008 FIMMTUDAGUR
UMRÆÐAN
Finnur Árnason skrifar
um verðlagseftirlit.
Undanfarna daga hefur starfsfólk ASÍ brugð-
ist harkalega við niður-
stöðu dómkvaddra mats-
manna, sem Héraðsdómur
Reykjavíkur kvaddi til, til
þess að fara yfir hversu mikið verð-
lag lækkaði í 10-11 1. mars 2007,
þegar virðisaukaskattur á matvæli
lækkaði í 7 prósent. Niðurstaða
matsgerðarinnar hefur opinberað
ónákvæm vinnubrögð verðlagseft-
irlits ASÍ og sýnt fram á að þau end-
urspegli ekki að neinu leyti verð-
breytingar á matvörumarkaði hér á
landi. Viðbrögð ASÍ koma á óvart,
ekki síst sú nálgun að segja að nið-
urstaða matsmanna, sem héraðs-
dómur kvaddi til verksins, komi
verðlagseftirliti ASÍ ekkert við.
Niðurstaða matsgerðarinnar er fal-
leinkunn á vinnubrögð verðlagseft-
irlitsins og því með ólíkindum að
því sé haldið fram að hún komi ASÍ
ekki við.
Meinleg villa
Málavextir eru þeir að ASÍ sendi
frá sér fréttatilkynningu þann 16.
apríl 2007, þar sem sagði að verð-
lækkun í verslunum 10-11 frá
febrúar til mars árið 2007 hefði
verið 4,4 prósent. Þetta var nokkru
minni lækkun en vænta mátti
vegna breyttrar virðisaukaskatt-
sprósentu á matvæli. Hagar mót-
mæltu þegar í stað þessari frétta-
tilkynningu, þar sem hún var röng
og augljóst að m.a. hafði verið
gerð meinleg villa við framkvæmd
hennar.
Í fréttatilkynningu ASÍ frá 16.
apríl 2007, sem enn er á vef
Alþýðusambandsins, er tafla sem
sýnir verðbreytingar hinna ýmsu
vöruflokka nokkurra verslana á
umræddu tímabili. Glöggt má sjá í
umræddri töflu að í vöruflokknum
sykur, súkkulaði og sæt-
indi segir ASÍ að verðlag
hafi HÆKKAð um 8,9 pró-
sent í verslunum 10-11, en
ekki lækkað (sjá töflu).
Virðisaukaskattur á sykri,
súkkulaði og sætindum
lækkaði úr 24,5 prósent-
um í 7 prósent auk þess
sem vörugjöld voru lögð
af. Því hefði mátt vænta
mikillar lækkunar á þessum vöru-
flokki. Hækkun var fráleit. Aug-
ljóst er því að ASÍ gerði mistök,
þar sem 8,9 prósenta lækkun var
skráð sem 8,9 prósenta hækkun og
viðurkenndu starfsmenn ASÍ það
strax þegar bent var á villuna.
Það var þó ekki fyrr en daginn
eftir sem ASÍ sendi frá sér leiðrétta
fréttatilkynningu, þar sem sagði að
verðlag í 10-11 hefði lækkað um 6,1
prósent. Aftur mótmæltu Hagar
fréttatilkynningunni, sem rangri og
að leiðréttingin nægði ekki til þess
að sýna fram á þá lækkun sem sann-
arlega hafði orðið í verslunum 10-
11 á umræddu tímabili. Hagar litu á
þessar fréttatilkynningar sem aðför
að orðspori 10-11, sem hafði sagt að
öll skattalækkunin kæmi til með að
skila sér til viðskiptavina strax,
sem hún og gerði.
ASÍ afhenti ekki gögn
ASÍ neitaði að leiðrétta mistök sín.
Hagar leituðu því í kjölfarið til
Héraðsdóms Reykjavíkur og ósk-
uðu eftir að matsmenn yrðu dóm-
kvaddir til þess að komast að réttri
niðurstöðu og hreinsa orðspor sitt
í þessu máli. Dómurinn kvaddi til
tvo matsmenn, löggiltan endur-
skoðanda og dósent við Háskóla
Íslands. Matsmennirnir voru
óbundnir að öllu leyti við öflun
gagna og gerðu þær skoðanir á
gögnum og tölvukerfum 10-11 sem
þeir óskuðu eftir. Þeir höfðu
algjörlega frjálsar hendur til þess
að komast að réttri niðurstöðu.
Einnig leituðu þeir til ASÍ, sem
vildi ekki gefa upplýsingar um
„aðferðafræði“ sína við verðlags-
eftirlit og ekki veita þeim aðgang
að gögnum sínum. Vönduð mats-
gerð sem nú liggur fyrir ber mats-
mönnum gott vitni og er aðgengi-
leg á vefnum hagar.is fyrir þá sem
vilja kynna sér innihald hennar.
Meginniðurstaða matsmanna er
eftirfarandi: „Það er samdóma álit
matsmanna að sú raunlækkun í
prósentum talið á útsöluverði
verslana 10-11 sem varð við breyt-
ingu á virðisaukaskattslögum
þann 1. mars 2007 hafi verið í fullu
samræmi við það sem vænta
mátti. Þannig lækkaði „innkaupa-
karfa“ matvæla 10-11 verslananna
um 8,99 prósent en vænt lækkun
var 8,98 prósent.“ Þessi niðurstaða
þýðir að viðskiptavinir 10-11 nutu
að fullu lækkunar á virðisauka-
skatti, sem er þvert á það sem ASÍ
hafði haldið fram í fréttatilkynn-
ingum sínum.
Starfsfólk ASÍ hefur í kjölfar
þessarar niðurstöðu reynt að gera
hana tortryggilega og slá ryki í
augu almennings. Þannig hafa bæði
framkvæmdastjóri ASÍ og verk-
efnisstjóri verðlagseftirlitsins lagt
áherslu á að Hagar hafi kallað til
matsmenn, sem eru ósannindi. Hér-
aðsdómur Reykjavíkur dómkvaddi
matsmenn að beiðni Haga, svo hlut-
leysi væri tryggt. Dómkvaddir
matsmenn eru óháðir fagaðilar og á
engan hátt tengdir aðilum málsins.
Til að gera lítið úr vinnu matsmann-
anna sagði framkvæmdastjóri ASÍ
í fjölmiðlum að Hagar hefðu látið
matsmenn „fá útprentaða verðlista
og beðið þá að reikna“. Þetta eru
einnig ósannindi. Dómkvaddir
matsmenn láta ekki segja sér fyrir
verkum, þeir afla þeirra gagna sem
þarf.
Í Kastljósi þann 18. ágúst sagði
Henný Hinz, verkefnisstjóri ASÍ,
að þegar umræddar fréttatilkynn-
ingar voru sendar út hafi verið í
gildi samkomulag um verklag verð-
kannana á milli verslunarinnar og
ASÍ. Enn og aftur er um að ræða
ósannindi. Því samkomulagi sem
Henný vísar til var sagt upp í
desember árið 2005 eftir að hafa
verið í gildi í aðeins 3-4 mánuði.
Vinnubrögðin standast
ekki faglega skoðun
Hvernig stendur á því að laun-
þegasamtök meginþorra starfs-
fólks Haga kemur fram með þess-
um hætti gagnvart fyrirtækinu og
starfsfólki þess? Hvað gengur
framkvæmdastjóra og verkefnis-
stjóra ASÍ til með þessum vinnu-
brögðum og ósannindum? Telur
ASÍ virkilega að launþegum og
neytendum sé unnið gagn með slík-
um vinnubrögðum? Hvernig getur
ASÍ alhæft um alla verðþróun í 10-
11 með því að heimsækja eina
verslun af 25 og kanna verð á 50–
100 vörum af 3.500 sem eru þar til
sölu? ASÍ kannar 1,5 til 3 prósent
af vöruvali verslunarinnar. Stað-
reyndin er að tölfræðileg skekkju-
mörk aðferða þeirra eru alltof
mikil til að fullyrðingar þeirra
standist.
Viðskiptaráðherra hlýtur í fram-
angreindu ljósi að endurskoða
fjárframlög til þessa verkefnis.
Vinnubrögð verðlagseftirlits ASÍ
standast enga faglega skoðun.
Fagleg vinna dómkvaddra mats-
manna hefur staðfest það svo ekki
verður um villst að sú aðferð sem
ASÍ notar við gerð verðkannana
endurspeglar ekki að neinu leyti
raunverðbreytingar í verslunum.
Við slík vinnubrögð verður ekki
unað lengur.
Höfundur er forstjóri Haga.
ASÍ á villigötum VERÐBREYTINGAR Á VÖRUFLOKKUM
Hagkaup Nóatún Kjarval 10-11 11-11
des-
feb
feb-
mars
des-
feb
feb-
mars
des-
feb
feb-
mars
des-
feb
feb-
mars
des-
feb
feb-
mars
Brauð og kornvörur 1,8% -5,4% 1,5% -6,6% 0,9% -6,6% 4,2% -5,4% 3,0% -7,4%
Kjöt 1,7% -4,9% -0,8% -2,2% 3,3% -1,0% 0,1% -3,8% 1,1% -6,6%
Fiskur 8,7% -7,2% 12,4% -7,6% 5,6% -1,3% 6,7% -10,6% 13,8% -3,4%
Mjólk, ostar og egg 0,0% -6,0% 3,1% -3,6% 1,2% -5,8% 1,3% -4,7% 0,6% -6,7%
Olíur og feitmeti 1,3% -3,3% 7,8% -10,1% 2,5% -6,6% 9,6% -6,6% 3,8% -6,6%
Ávextir -3,4% -9,1% -4,2% 6,7% 1,1% -6,2% 5,1% -5,8% -1,9% -8,0%
Grænmeti og kartöflur 3,1% -5,6% -4,0% 0,2% 7,2% -6,9% 12,2% -5,2% 3,5% -11,2%
Sykur, súkkulaði og sætindi 0,8% -11,6% 1,6% -10,7% 0,8% -10,3% 7,9% 8,9% 0,7% -12,4%
Aðrar matvörur 0,9% -6,1% 2,3% -6,4% 2,1% -6,2% 5,0% -5,2% -0,4% -3,3%
Kaffi, te og kakó 5,7% -10,2% 5,3% -8,2% 4,2% -6,6% 3,5% -5,9% 3,4% -7,7%
Gos, safar og vatn 2,1% -19,0% -0,7% -20,8% 5,9% -15,4% 5,4% -13,9% 2,4% -17,3%
TAFLA ÚR FRÉTTATILKYNNINGU ASÍ FRÁ 16. APRÍL 2007 TEKIN AF VEF ASÍ 20. ÁGÚST 2008
FINNUR ÁRNASON
Dell Inspiron eða XPS
DELL fartölvur eru með Intel örgjörva og eru fáanlegar í öllum regnbogans litum. Val um 13,3” eða 15,4” skjái og allar eru þær uppsettar með Microsoft Vista Home Basic eða Premium stýrikerfinu.
Tilboðsverð frá 89.900 kr.
Apple
Tilboðsverð frá 124
.900 kr.
Apple fartölvur eru með
Intel örgjörva
og eru fáanlegar me
ð 13,3” skjá.
MacBook Pro eru fáanle
gar með 15,4”
og 17” skjái. Allar eru
þær uppsettar
með Mac OS X Leop
ard stýrikerfinu
með FrontRow og iLife’0
8.
Vefverslun Omnis á www.omnis.is
Verslun Reykjanesbæ – sími 422-0300 | Verslun Akranesi - sími 433-0300 | Verslun Borgarnesi – sími 433-0310
ÖLL HELSTU VÖRUMERKIN Í
FARTÖLVUM Á EINUM STAÐ
HP Pavilion
HP fartölvur eru mest seldu fartölvur
í heimi og eru fáanlegar með annað
hvort AMD eða Intel örgjörva. Val um
15,4” eða 17” skjái og allar eru þær
uppsettar með Microsoft Vista Home
Premium stýrikerfinu.
Tilboðsverð frá 89.900 kr.
Omnis lán í allt að 59 mánuði
Með hverri fartölvu færðu fría vefafritun fyrir gögnin þín í 3 mánuði *
Lenovo Thinkpad
Tilboðsverð frá 114.900 kr.
Lenovo ThinkPad fartölva er frábær kostur fyrir skólafólk. Fæst í mörgum verðflokkum. Allt að 5 klukkustunda rafhlöðuending, skarpur breiðskjár og vefmyndavél.
Góð afköst á frábærum kjörum.
*36 mánaða greiðslukortalán eru með breytilegum vöxtum og jöfnum afborgunum.
Útreikningar sýna meðal afborgun yfir samningstíma.