Fréttablaðið - 21.09.2008, Qupperneq 10

10 21. september 2008 SUNNUDAGUR
É
g ákvað að skella mér
í hönnunarnám en ég
var reyndar byrjuð í
Iðnskólanum í Hafn-
arfirði áður en Rabbi
dó. Ég lét gamlan
draum rætast og fór í Listaháskól-
ann því mig langaði alltaf að læra
hönnun en lífið leiddi mig annað.
Ég held samt að það séu engar til-
viljanir og ég hafi átt að gera þetta
allt. Ég fór að kenna fötluðum
börnum og það var undirbúningur
undir það sem átti seinna að verða.
Það er aldrei of seint að fara að
læra það sem mann langar til og
nú er ég næstum búin með námið
þótt ég hafi ákveðið að taka það á
aðeins lengri tíma en ætlað er því
mér liggur ekkert á,“ segir Frið-
gerður þegar við setjumst niður
einn sólríkan dag í sumarbústað
hennar í Tunguskógi inn af Ísa-
firði.
„Ég er búin með allan verklega
hlutann og sýndi útskriftarverk-
efnið mitt á Kjarvalsstöðum á
útskriftarsýningu Listaháskólans
í vor. Það voru einingar úr bylgju-
pappa sem Kassagerðin fram-
leiddi fyrir mig. Mig vantaði bara
nokkur eintök en varð að panta
1.000 stykki í hverjum lit. Ég gerði
þrjá liti og var því með vörubretti
á sýningunni með 3.000 einingum
af pappakössum sem ég hafði ekki
hugmynd um hvað ég átti að gera
við. Síðan mætti Eyjólfur í Epal
við upphaf sýningarinnar og
bauðst til að kaupa af mér lager-
inn minn.“ Fyrir hönnuð sem er að
taka sín fyrstu skref er vart hægt
að hugsa sér meiri viðurkenningu
og skilrúm Friðgerðar eru nú til
sölu í Epal og á leið á hönnunar-
sýningar erlendis.
En hvers vegna skilrúm sem
lokaverkefni? „Upphaflega hug-
myndin varð til uppi í Listahá-
skóla þar sem margir eru að vinna
í sama rými og alltaf er verið að
slást um þau örfáu skilrúm sem til
eru og eru handónýt og ljót. Ég
hugsaði því skilrúmin inn í vinnu-
stúdíó en fólk hefur verið að nota
þau heima í stofu og víðar. Mér
fannst mikil viðurkenning og heið-
ur að Eyjólfur skyldi kaupa þau af
mér því hann fylgist vel með og
fáir hafa jafn mikið vit á hönnun
og hann.“
Keyrði mig í kaf
Þegar Rabbi greindist með MND
var þekkingin á sjúkdómnum
mjög takmörkuð á Íslandi og þau
Friðgerður helltu sér út í að afla
sér upplýsinga um þennan ban-
væna taugasjúkdóm. „Ég var á
kafi í MND-félaginu með Rabba
því þegar hann greindist var ekki
til stafur um MND á íslensku,“
segir hún. „Ég var svo forvitin og
vildi vita sem mest um sjúkdóm-
inn þannig að ég fór á fullt í að afla
mér upplýsinga. Ég þýddi allt það
efni sem ég komst yfir og gaf út
tvö blöð á ári í tíu ár um MND. Ég
setti upp heimasíðu samtakanna
og gaf út bæklinga sem voru ætl-
aðir heilbrigðisstéttum jafnt sem
almenningi því fólk vissi ekkert
hvað þetta var. Ég hellti mér í
þetta af fullum krafti og tók líka á
móti nýgreindu fólki og fjölskyld-
um þess.“
Rabbi þjáðist af MND í 18 ár og
allt fjölskyldulífið snerist um
sjúkdóm hans. Eftir því sem
honum hrakaði mæddi meira á
Friðgerði sem tileinkaði sig
umönnun eiginmanns síns. Rabbi
var miklu meira en maki í hefð-
bundnum skilningi því líf hans og
barátta varð þungamiðjan í lífi
Friðgerðar. Eiginlega er nánast
útilokað að svara því en hvernig
tekst manneskjan á við það þegar
hún hefur tileinkað líf sitt öðrum
með þessum hætti og hvað er eftir
þegar því lýkur?
„Það breyttist allt eftir að Rabbi
greindist með MND,“ segir Frið-
gerður. „Það er svo skrýtið að ég
vissi það 27 ára gömul að maður-
inn minn væri að deyja frá mér og
hann var þá 32 ára. Við vorum svo
ung en við vissum að frá dauða
hans var engin undankomuleið.
Við héldum að þetta yrðu þrjú ár
og kannski í mesta lagi fimm ár
sem hann myndi lifa og því fylgdi
auðvitað mikil sorg. Við vorum
með þrjá stráka og hann átti eina
dóttur fyrir en samt leyfði maður
sér ekki að syrgja af því að lífið er
hér og nú.
Ég held að það hafi verið hluti af
því að ég brann upp að ég lokaði
inni svona mikla sorg. Maður leyf-
ir henni ekki að koma fram á
meðan maki manns er enn til stað-
ar. Við vorum ákveðin í að njóta
hverrar stundar en samt var þessi
nagandi sorg alltaf undirliggjandi.
Auðvitað setti þetta sitt mark á
okkur öll en Ragnar var bara
nýfæddur þegar pabbi hans var
greindur. Hann vissi alltaf að
pabbi hans kæmi til með að deyja
frá honum, en Ragnar er mjög
andlega tengdur og var alveg viss
um að Rabbi færi ekki fyrr en
hann væri orðinn unglingur.“
Eftir því sem líf Rabba fjaraði
út þvarr kraftur Friðgerðar. „Ég
keyrði mig út og eiginlega alveg í
kaf þremur árum áður en Rabbi
dó. Það var ágætis tímapunktur
fyrir mig að hugsa um hvað mig
langaði að gera. Ég fór í þetta nám
og held að það hafi bjargað mér
mjög mikið því námið hefur átt
hug minn allan. Strákarnir okkar
eru líka yndislegir og þeir hafa
veitt mér mikla lífsfyllingu. Þeir
eru á fullu í tónlistinni og ég fylg-
ist vel með því. Ég elti þá á rokk-
hátíð til Englands í sumar og tók
yngsta strákinn, sem er fjórtán
ára, með. Þetta var bara metal í
tjaldi. Við sáum KISS, Judas Priest
og fleiri góða sem var mjög gaman.
Líf mitt snýst því enn að mestu um
drengina mína og skólann en hann
er svona „mitt“ ef þannig má að
orði komast.“
Síðustu árin voru yndisleg
Lát Rabba skildi eftir sig mikið
tómarúm í lífi Friðgerðar þrátt
fyrir að þau hafi alltaf vitað hvert
stefndi og örlög hans væru óum-
flýjanleg. „Fyrstu tvö árin eftir að
Rabbi dó fannst mér ég alltaf
þurfa að flýta mér heim og var
eiginlega ekki róleg neins staðar,“
segir hún. „Rabbi átti svo erfitt
með að vera einn heima seinustu
árin og mér fannst því svo skrýtið
að verða einhvern veginn frjáls
eftir að hann var farinn. Breyting-
in er gífurleg en ég hef verið mjög
róleg og fer lítið út að skemmta
mér. Ég þarf að hugsa mikið um
heilsuna því ég var gjörsamlega
útbrunnin á sál og líkama og stóð
ekki í lappirnar. Það lagaðist sem
betur fer en síðustu árin okkar
Rabba voru alveg yndisleg.
Undir svona kringumstæðum er
það fjölskyldan sem skiptir mestu
máli þannig að við vorum bara öll
saman að njóta samvistanna.
Þegar svona steðjar að þá er okkur
gefið að geta hugsað um hvað það
er sem skiptir máli. Ef Rabbi hefði
farið snögglega hefðum við aldrei
haft þennan tíma til að njóta þess
að vera til. Við fengum því kannski
meiri tíma til að vera saman en
margir aðrir sem eru lengur í
hjónabandi,“ segir Friðgerður
þakklát þrátt fyrir allt.
Hún var bara sautján ára þegar
þau Rabbi byrjuðu saman en hann
var fimm árum eldri. „Þó að hann
hafi dáið ungur bjó ég lengur með
honum en ég var í foreldrahúsum
og meira en helminginn af ævinni,“
segir hún. „Við erum bæði frá Ísa-
firði og hann að hluta til frá Súg-
andafirði en við kynntumst hérna.
Ég var bara smástelpa þegar hann
var byrjaður að spila og fékk alveg
stjörnur í augun að sjá þessa fínu
hljómsveit með flotta trommaran-
um. Við vorum vissulega búin að
taka eftir hvort öðru talsvert
löngu áður en við byrjuðum
saman.“
Hannaði sjálf legsteininn
Friðgerður og Rabbi héldu alltaf
mikilli tryggð við Vestfirði og
Rabbi var ákveðinn í að fá að hvíla
í kirkjugarðinum á Ísafirði. „Hann
var orðinn þreyttur og tilbúinn að
fara,“ segir Friðgerður þegar hún
rifjar upp dánardag Rabba í full-
kominni yfirvegun og sátt. „Dag-
inn sem hann dó var byrjað að
mixa plötuna hans og það voru
forsetakosningar en þegar hann
vaknaði um morguninn sagði
hann: „Þetta verður góður dagur.“
Við vissum að þetta væru síðustu
dagarnir en það er gott að geta
dáið með því hugarfari að vera
sáttur. Það er yndislegt og ekki
öllum gefið þó að þeir fái fleiri
daga.“ Friðgerður hannaði sjálf
mjög persónulegan legstein fyrir
Rabba úr gleri og steini og í honum
tókst henni að túlka bæði andann
og efnið á einfaldan og táknrænan
hátt.
„Mér fannst aldrei annað koma
til greina en að hanna legsteininn
hans sjálf því við gerðum allt
sjálf,“ segir hún. „Rabbi var allan
tímann heima, dó þar og við vorum
með kistulagninguna heima. Við
áttum stóran bíl fyrir fatlaða og
ókum með hann í kistunni hingað
vestur. Þetta var allt svo heimilis-
legt hjá okkur þannig að ég gat
ekki hugsað mér að fá eitthvert
fyrirtæki til að búa til legstein-
inn.
Ég teiknaði legsteininn í
bústaðnum og fór síðan upp í fjall
til að finna rétta steininn. Ég setti
hann í kerru og hann var sagaður
samkvæmt óskum mínum. Síðan
fékk ég aðstöðu hjá Dagnýju
Þrastar listakonu og skar og sand-
blés glerið. Að sjálfsögðu naut ég
faglegrar ráðgjafar en við þetta
allt fannst mér ég vera að binda
endahnútinn á þetta ferli. Þetta
var tilfinningalegt hjá mér og ein-
hver lokapunktur sem skipti mig
miklu máli. Ég gat ekki þvingað
fram að gera þennan stein. Þetta
var bara ferli sem ég þurfti að
ganga í gegnum til að vaxa frá
þessu. Það hefur allt sinn tíma,
efnið og andinn, það þýðir ekkert
að pressa á eitt eða neitt.“
Ég held að það hafi verið hluti af því að ég brann upp að ég lokaði inni svona
mikla sorg. Maður leyfir henni ekki að koma fram á meðan maki manns er enn
til staðar. Við vorum ákveðin í að njóta hverrar stundar en samt var þessi nagandi
sorg alltaf undirliggjandi.
Hannaði legstein fyrir Rabba
Þjóðin fylgdist með hetjulegri baráttu tónlistarmannsins Rabba við MND-sjúkdóminn sem dró hann til dauða fyrir fjórum
árum. Friðgerður Guðmundsdóttir, ekkja Rabba, stóð eins og klettur við hlið eiginmanns síns og fylgdi honum fram á síðasta
dag. Hún segir Lofti Atla Eiríkssyni frá lífinu eftir Rabba en hún er að skapa sér nafn sem hönnuður og fannst ekki annað koma
til greina en að hanna sjálf legsteininn á leiði eiginmanns síns.
LEGSTEINNINN Friðgerður teiknaði leg-
steininn og fór svo upp í fjall til að finna
rétta steininn.
FRIÐGERÐUR GUÐMUNDSDÓTTIR Eftir því sem líf Rabba fjaraði út þvarr kraftur hennar. Hún endurskoðaði stöðuna og ákvað að hefja nám í hönnun, ákvörðun sem hún er
mjög sátt við enda hafi námið átt huga hennar allan. MYND/LOFTUR ATLI