Fréttablaðið - 21.09.2008, Blaðsíða 18

Kartaflan er algengasta græn-metið á borðum Íslendinga og ein mest ræktaða fersk-
vara í heimi. Hún á uppruna sinn
að rekja til Andesfjalla,
norðan við Titikaka-
vatn í Suður-
Ameríku, þar
sem ræktun
hennar hófst
fyrir átta til sex
þúsund árum.
Kartaflan barst
til Evrópu með
spænskum og portú-
gölskum landvinninga-
mönnum seint á 16. öld en
náði ekki vinsældum meðal
almennings.
Lengi voru kartöflur einungis
ræktaðar í dýrafóður en þegar
kornuppskeran brást í Evrópu
seint á 18. öld hófst skipulögð
ræktun á þeim til mann-
eldis. Björn Hall-
dórsson í Sauð-
lauksdal var einn
þeirra fyrstu til
að rækta kart-
öflur á Íslandi
og haustið 1760
fékk hann góða
uppskeru.
Kartaflan er rík af
vítamínum og stein-
efnum en meðalstór kart-
afla inniheldur 27 milligrömm af
C-vítamíni með hýðinu. Einnig
inniheldur hún B6-vítamín, þíam-
ín, fólínsýru, járn og sink svo eitt-
hvað sé nefnt. Kartöflur eru einnig
trefjaríkar en ein kartafla með
hýði getur innihaldið 2 grömm af
trefjum.
Kartöflur eru nú algengt hráefni
í matargerð í Evrópu og í Banda-
ríkjunum en einnig hefur kartöflu-
ræktun aukist í Asíu. Hægt er að
neyta kartöflunnar á ýmsan hátt
en nauðsynlegt er að sjóða eða
steikja hana til að brjóta niður
sterkjuna.
Hefð er fyrir því að sjóða kart-
öflur með mat hér á landi en þær
er hægt að matreiða á fjölbreyti-
legan hátt og þeirra er hægt að
neyta heitra og kaldra. - rat
1 2
HRÁEFNIÐ: Kartöflur
Trefjaríkar og hollar
Ljúffengur cappuccino-bolli tilheyrir hráslagalegum
haustdögum og er í hugum margra ómissandi. Hann
er yfirleitt borinn fram í um 150 til 190 millilítra bolla
og samanstendur af 1/3 af espresso, 1/3 af heitri mjólk
og 1/3 af mjólkurfroðu.
Þegar mjólkin hefur verið freydd á hún helst að
minna á silki og reyna margir að búa til hjarta eða
laufblað úr froðunni. Auk þess má skreyta hana með
súkkulaði-spæni eða brúnum sykri.
Flestir drekka cappuccino hvenær dagsins sem er
og mörgum finnst slíkur bolli góður eftir mat. Ítalir
láta drykkinn þó ekki inn fyrir sínar varir eftir
hádegismat og á sumum veitingastöðum þar í
landi er hann ekki einu sinni afgreiddur til
ferðamanna eftir þann tíma.
Í Bandaríkjunum og sums stað-
ar í Evrópu er stundum boðið upp
á cappuccino með einu, tveimur,
eða þremur skotum af kaffi en hér
á landi eru hefðbundin hlutföll oftast
í boði. - ve
ILMANDI BOLLI FULLUR AF HLÝJU
Flott getur verið að búa til hjarta eða laufblað úr
froðunni í cappuccino-bolla og skreyta hana með
súkkulaðispæni eða brúnum sykri. FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
Kartöflur
4
1. Ræktun kartöflunnar hófst fyr ir
átta til sex þúsund árum. 2. Kart-
afl an er algengasta grænmetið
á borðum Íslendinga. 3. Nýjar
kart öflur eru ljúffengar í salöt og
sneisafullar af vítamínum. 4. Kart-
öflur er gott að baka.
3
N
O
RD
IC
PH
O
TO
S/
G
ET
TY