Fréttablaðið - 11.10.2008, Blaðsíða 18

18 11. október 2008 LAUGARDAGUR
F
réttablaðið leiddi
saman sex manns sem
hafa skoðanir á fram-
tíðarmöguleikunum.
Björn Þór Sigbjörns-
son settist niður með
Eddu Rós Karlsdóttur hagfræð-
ingi, Finni Oddssyni framkvæmda-
stjóra Viðskiptaráðs, Páli Skúla-
syni heimspekiprófessor, Svöfu
Grönfeldt rektor Háskólans í
Reykjavík, Vilhjálmi Egilssyni
framkvæmdastjóra Samtaka
atvinnulífsins og Þórhildi Þor-
leifsdóttur leikstjóra. Fyrst var
rætt um tækifærin sem kunna að
felast í þeim miklu breytingum
sem við stöndum frammi fyrir.
Páll: Það er eiginlega óhjá-
kvæmilegt að endurskipuleggja
alla starfsemi í landinu, bæði í
opinbera- og einkageiranum. Í
slíkri endurskipulagningu felast
gífurleg tækifæri og möguleikar
af öllu tagi. Við þurfum að þjappa
okkur betur saman á öllum svið-
um þjóðlífsins og huga að þeim
undirstöðustofnunum sem við vilj-
um hlúa að. Við höfum verið upp-
tekin við markaðs- og einkavæð-
ingu og það var rík þörf á
endurskoðun.
Vilhjálmur: Það þarf að fara
fram endurreisn þegar spýtna-
brakið hefur fallið niður. Það verð-
ur að skipuleggja og byggja upp á
nýtt. Við þurfum að vernda allt
sem hægt er að vernda svo við
missum ekki fyrirtækin í gjald-
þrot og samfélagið í atvinnuleysi
og þá skiptir máli að berja ekki
niður framtakið og áræðnina. Á
sama tíma og við lærum af þessu
megum við ekki falla í svartsýni
og sjá ekki tækifærin. En þjóðfé-
lagið verður aldrei eins og það
var.
Þórhildur: Til skamms tíma litið
ríður mest á að spyrna sér frá
þessum grafíska botni sem talað
er um og reyna með öllum ráðum
að halda fyrirtækjum og atvinnu
gangandi. Ég vona að margir verði
kallaðir til og að ekki verði of
mikið um að þeir sem voru við
stýrið þegar strandið varð reyni
aftur að ýta úr vör.
Til lengri tíma litið held ég að
við eigum bjarta tíma framundan.
Að vissu leyti var andlegt og
menningarlegt líf þjóðarinnar
komið í þrot og nú hljóta að vera
tækifæri til endurskoðunar. Eng-
inn má skorast undan í því að end-
urskoða eigið líf og annarra, alla
starfsemi og allar stofnanir. Það
eina sem ég er hrædd við er að ef
efnahagsbatinn verður fljótur og
góður - sem ég vona svo sannar-
lega að verði - þá segi fólk að þetta
hafi reddast og haldi áfram eins
og ekkert hafi í skorist.
Stöðugleiki er forsenda
Edda Rós: Það er rétt að skipta
þessu í skemmri og lengri tíma og
ég held að tækifærin til framtíðar
ráðist mjög af því sem við gerum
núna. Það þarf að ná tökum á
krónunni því hún er að fara með
fyrirtækin og heimilin og það
verður ekki gert nema við náum
sátt við alþjóðasamfélagið. Það
tel ég að verði best gert með því
að leita strax til Alþjóðagjaldeyr-
issjóðsins og nágrannalandanna.
Í kjölfarið þarf svo að lækka vexti
og styðja með öllum ráðum við
atvinnulífið. Til skemmri tíma
erum við aftur komin með ástand
gjaldeyris- og lánsfjárskömmtun-
ar og framundan eru miklar
afskriftir í bönkunum. Hér ríkja
mjög víðtæk neyðarlög og það er
mjög vandasamt að gera þetta
rétt og vel. Það skiptir miklu máli
að þeir komi að sem best kunna
og við verðum að leita aðstoðar
færustu sérfræðinga sem njóta
virðingar erlendis. Þannig kaup-
um við okkur í rauninni traust.
Finnur: Það er erfitt að sjá
tækifærin á meðan við erum nán-
ast á litlum fleka í svakalegum
ólgusjó. Þess vegna þarf að skapa
ástand sem gerir okkur mögulegt
að átta okkur og til þess þurfum
við á stillingu að halda. Stuðning-
ur frá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum
myndi hjálpa til að koma á slíku
ástandi. En það er alveg á hreinu
að það verður einhver framtíð og
í henni er mikilvægt að við búum
við stöðugleika. Aðeins þannig
verður hægt að ráðast í endur-
skipulagninguna en það er erfitt
að sjá hvernig það verður hægt
með íslensku krónuna til lengri
tíma.
Svafa: Ég segi eins og Finnur,
það er framtíð. En núna höfum
við svo miklar áhyggjur af fram-
tíðinni að við getum ekki verið í
núinu og svo erum við svo full
reiði út af fortíðinni að við erum
búin að gleyma öllu því góða sem
gert var.
Ég lít á þetta sem tækifæri fyrir
þá kynslóð sem er að vaxa úr grasi
og það fólk sem er í háskólunum.
Fyrir það er samfélagið óplægður
akur en það sem gerist við svona
aðstæður er að eitthvað nýtt fer að
vaxa. Þess vegna skiptir svo gríð-
arlega miklu máli að sá baráttu-
andi landsmanna sem hefur komið
okkur í gegnum allar hamfarir frá
því að landið byggðist sé ekki nið-
urbrotinn.
Traust og frelsi
Páll: Tvö grundvallaratriði sem
varða í raun öll svið samfélagsins
eru í húfi. Annars vegar traust og
hins vegar frelsi. Traustið er í
hættu hér og annars staðar og það
er nauðsynlegt að Íslendingar axli
sína ábyrgð andspænis öðrum
þjóðum. Ef við hverfum inn í
haftaheim sem tilheyrir fortíðinni
er frelsið í hættu. Við hann megum
við alls ekki binda okkur heldur
líta svo á að það sé mjög tíma-
bundið ástand.
Vilhjálmur: Það skiptir miklu
máli að eyða sem minnstum tíma í
reiði og nornaveiðar. Traustið er
aðalmálið. Við verðum að byrja að
treysta hvert öðru sem allra fyrst
og eftir því sem það gengur betur
því betur mun okkur ganga að
byggja upp aftur. Í þessu sam-
bandi má nefna að í bankarekstr-
inum sem snýst um traust hefur
dæmið snúist við. Áður þurftu
bankamennirnir að treysta við-
skiptavinum sem höfðu tekið lán
en nú, þegar peningar margra sem
treystu bönkunum og fengu ráð-
Bjartsýni er eini valkosturinn
Í gjörbreyttu efnahagsumhverfi stendur Ísland á tímamótum. Verkefnin framundan eru ærin. Það þarf að endurhugsa samfélag-
ið og reisa það við á ný. Í slíkt verður ekki ráðist nema með samstilltu átaki þjóðarinnar allrar og margvíslegum ráðstöfunum.
Edda Rós Karlsdóttir hagfræðingur
Finnur Oddsson framkvæmdastjóri Viðskiptaráðs
MÁLIN RÆDD Viðmælendur Fréttablaðsins eru sammála um að tækifæri kunni að felast í þeim miklu breytingum sem orðið hafa. En til að svo megi verða þarf að grípa til margvíslegra ráðstafana. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Til
skemmri
tíma
erum við
aftur komin með
ástand gjaldeyris- og
lánsfjárskömmtunar
og framundan eru
miklar afskriftir í
bönkunum.
Heim-
urinn í
dag er í
grundvall-
aratriðum sá sami og
var fyrir sextán mán-
uðum en gildin og
mannleg hegðun hafa
breyst og það hefur
haft þessar stórkost-
legu afleiðingar.