Fréttablaðið - 25.10.2008, Blaðsíða 50

30 25. október 2008 LAUGARDAGUR
timamot@frettabladid.is
RICHARD HARRIS
LÉST ÞENNAN DAG ÁRIÐ 2002.
„Hjónaband er siður sem
konur komu til leiðar til að lifa
á körlum og smám saman tor-
tíma þeim, með því að spinna
utan um þá eyðileggjandi vef
og éta þá upp eins og eitraður
sveppur á tré.“
Írski leikarinn Richard Harris vakti
heimsathygli sem Arthúr konung-
ur í Camelot árið 1967. Harris lést
úr eitlakrabbameini árið 2002, þá
nýbúinn að leika í Harry Potter og
leyniklefanum.
MERKISATBURÐIR
1492 Kristófer Kólumbus
nemur land í Dóminíska
lýðveldinu.
1852 Barnaskólinn á Eyrar-
bakka settur í fyrsta sinn.
1875 Borgaraleg hjónavígsla
fer fram í fyrsta sinn hér á
landi.
1914 Verkakvennafélagið Fram-
sókn stofnað í Reykjavík.
1932 Mússolíní lofar að þjóna
ítölsku þjóðinni sem ein-
ræðisherra í 30 ár.
1939 Nælonsokkar settir í sölu
á Bandaríkjamarkaði.
1947 Kvikmyndasýningar hefj-
ast í Austurbæjarbíói.
1968 Yoko Ono tilkynnir heim-
inum að hún beri barn
Johns Lennon undir belti.
1980 Barbara Streisand gefur út
metsöluplötuna Guilty.
1984 Veira sem veldur lifrar-
bólgu fundin.
Roy Disney, bróðir Walts Disney, vígði
Walt Disney World í Orlando í Flórída
á þessum degi fyrir 37 árum.
Walt Disney World er vinsælasti
og stærsti skemmtigarður
veraldar. Hann samanstendur af
fjórum þemusvæðum, tveimur
vatnsparadísum, 23 Disney-
þemuhótelum, ásamt urmul verslana,
veitingahúsa og skemmti- og
afþreyingarsvæða.
Það var Walt Disney sjálfur sem
hóf leit að hentugu landi undir slíkan
skemmtigarð árið 1959. Hann féll
fyrir fenjasvæði í Orlando og festi
kaup á því árið 1963, en entist ekki
aldur til að upplifa garðinn fullgerðan,
þegar hann lést í árslok 1966.
Í kjölfarið frestaði bróðir Walts og viðskiptafélagi,
Roy, starfslokum sínum til að
fylgja gerð skemmtigarðsins eftir.
Í opnunarvígslu tileinkaði Roy
bróður sínum garðinn og sagði
meðal annars: „Allir hafa heyrt
um Ford-bíla, en ekki jafnmikið
um Henry Ford, manninn á bak
við bílinn? Í nafninu Walt Disney
World felst minning um mann sem
hóf ævintýrið frá grunni og þannig
mun nafn hans lifa eins lengi og
garðurinn hans stendur hér.“ Eftir
vígsluna spurði Roy ekkju Walts,
Lillian, hvað henni fyndist um
garðinn og hún svarði: „Ég held að
Walt hefði orðið hrifinn.“
Roy lést í desember 1971,
tæpum tveimur mánuðum eftir að Walt Disney
World opnaði.
ÞETTA GERÐIST: 25. OKTÓBER 1971
Walt Disney World vígt í Orlando
„Ættfræðiáhugi Íslendinga er einstakur,
einkennir íslenska þjóðarsál og verður
síst af henni tekinn, nú þegar búið er að
rífa af henni frumkvöðlakraft, áræði og
annað, eins og undanfarna daga,“ segir
Sólveig Ólafsdóttir sagnfræðingur.
Hún mun á málþinginu Hin ómissandi
ættfræði flytja erindið „Við köllum það
manntalið 1785“, í fjarveru Þórunnar
Guðmundsdóttur sagnfræðings, sem á
heiðurinn af því einstaka manntali.
„Við Þórunn vorum samverkakon-
ur í Íslendingabók til fjölda ára, en
árið 1999 ákvað verkefnastjórn Íslend-
ingabókar að búa til manntalið 1785 til
að brúa manntalið 1801 yfir í 18. öld-
ina, sem var hulin þoku. Þórunn fór
þá kerfisbundið í gegnum allar frum-
heimildir Þjóðaskjalasafnsins: prest-
þjónustubækur, sóknarmannatöl,
hegningarhúsareikninga og dómabæk-
ur sýslumanna, og skráði í gagnagrunn
upplýsingar um alla nafngreinda ein-
staklinga sem hún fann,“ segir Sól-
veig um afrek starfssystur sinnar sem
hóf manntalið 1785 í Norður-Múlasýslu
og fór þaðan sólarhringinn í kringum
landið, alls þrjár umferðir.
„Á endanum varð til áttatíu þúsund
manna gagnagrunnur, ákaflega
ítarlegur og algjörlega einstæður.
Hugmyndafræðin var á þá leið að
hann yrði alveg óháður Íslendingabók
þar sem Þórunn gat ekki notfært
sér upplýsingar þaðan, né aðrar
prentaðar upplýsingar. Þetta fór
óskaplega hljótt en er einstakt afrek
sem gaman væri að sjá gefið út sem
heimildargrunn fyrir ættfræðinga, því
heimildir þessar liggja hvergi annars
staðar og gætu nýst sem verkfæri í
fræðilegar rannsóknir,“ segir Sólveig
um manntalið sem í samkeyrslu við
Íslendingabók á netinu tókst í nánast
öllum tilvikum og bætti við óhemju
magni frumheimilda.
„Elsta manntal Íslendinga er frá
árinu 1703, en það er elsta manntal í
heiminum og í því er hver einasti ein-
staklingur tilgreindur ásamt stétt,
starfi og innbyrðis stöðu á heimili,“
segir Sólveig um ættfræði íslensku
þjóðarinnar sem frá upphafi hefur
verið með eindæmum hagnýt, nú síð-
ast sem grunnur í erfðarannsóknum.
„Ættfræðiáhugi landsmanna er
blandinn hnýsni um náungann, þörf til
að staðsetja okkur í tíma og rúmi, og
því að fylla upp í mannfæðina með því
að halda forfeðrunum lengur hjá okkur
með því að muna eftir þeim. Við virð-
umst hafa meiri þörf en aðrir til að
tengja okkur í bak og fyrir. Við notum
ættfræði sem okkar fyrsta rannsókn-
artæki til að finna upplýsingar um
náungann og finnst sjálfsagður hlut-
ur að grípa í Íslendingabók á netinu
til að svala hreinum áhuga og forvitni
um samferðafólk okkar, en í raun er al-
gjörlega einstakt í veröldinni að hafa
ættfræðigrunn heillar þjóðar aðgengi-
legan á netinu,“ segir Sólveig.
Málþingið hefst í ReykjavíkurAka-
demíunni á Hringbraut 121 klukkan
13. Aðrir fyrirlesarar eru Agnar Snorri
Helgason, líffræðilegur mannfræðing-
ur hjá Íslenskri erfðagreiningu, Helgi
Þorláksson sagnfræðingur og Salvör
Nordal forstöðumaður Siðfræðistofn-
unar. Allir eru velkomnir og aðgang-
ur ókeypis.
thordis@frettabladid.is
HIN ÓMISSANDI ÆTTFRÆÐI: MÁLÞING Í REYKJAVÍKURAKADEMÍUNNI Í DAG
Farnir forfeður fundnir á ný
MANNTALIÐ 1785 Sólveig Ólafsdóttir sagnfræðingur mun í dag breiða út fagnaðarerindið um
hið merka manntal 1785, á málþinginu Hin ómissandi ættfræði. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, amma
og langamma,
Ingigerður Anna
Kristjánsdóttir,
andaðist mánudaginn 20. október. Útförin fer fram frá
Fossvogskapellu þriðjudaginn 28. október kl. 13.00.
Kristjana Björnsdóttir Skúli Guðnason
Kristján Björnsson Júlíana Sigurðardóttir
Agnes Björnsdóttir Arnar Sigurbjörnsson
barnabörn og barnabarnabörn.
Eiginmaður minn, faðir okkar,
tengdafaðir, afi og langafi,
Kristinn Pálsson, kennari
Blönduósi,
lést á Heilbrigðisstofnun Blönduóss 21. október.
Útförin fer fram frá Blönduósskirkju mánudaginn
27. október kl. 15.00.
Guðný Pálsdóttir
Páll Kristinsson Ása Bernharðsdóttir
Hjálmfríður Kristinsdóttir Ólafur G. Sæmundsson
barnabörn og barnabarnabarn.
Yndislega móðir okkar, tengdamóðir,
amma og langamma,
Guðfinna Bjarnadóttir
Ólafs
Látraströnd 19, Seltjarnarnesi,
lést á Dvalarheimilinu Grund hinn 23. október.
Skúli Ólafs Guðbjörg Jónsdóttir
Bjarni Björnsson
barnabörn og barnabarnabörn.
Ástkær eiginmaður minn, faðir okkar,
tengdafaðir, afi og langafi,
Gunnar Bergsteinsson
fyrrverandi forstjóri, Skúlagötu 20,
lést á heimili sínu fimmtudaginn 23. október.
Jarðarförin verður auglýst síðar.
Brynja Þórarinsdóttir
Þórarinn Gunnarsson
Ragnhildur Gunnarsdóttir Guðmundur Magnússon
Bergsteinn Gunnarsson Anna S. Björnsdóttir
Theódóra Gunnarsdóttir Garðar Þ. Gíslason
barnabörn og barnabarnabörn.
Hjartans þakkir til allra þeirra sem sýndu
okkur samúð og hlýhug við andlát og útför
ástkærrar móður okkar, tengdamóður og
ömmu,
Margrétar Björgvinsdóttur.
Sérstakar þakkir viljum við færa starfsfólki
Hjúkrunarheimilisins Sóltúns fyrir ómetanlega
umönnun og umhyggju. Útförin hefur farið fram í
kyrrþey að ósk hinnar látnu.
Björgvin Richard Andersen Hafdís Helgadóttir
Fríða Bonnie Andersen Sjöfn Kristjánsdóttir
Karl Andersen Lóa Sveinbjörnsdóttir
Thelma Margrét Andersen
Daði Örn Andersen
Viktor Orri Andersen
Kristófer Atli Andersen
Elsku mamma, tengdamamma, amma og
langamma,
Margrét Guðnadóttir
Herjólfsgötu 36, Hafnarfirði,
lést á Landspítalanum föstudaginn 24. október.
Útförin verður auglýst síðar.
Elín Gísladóttir Gunnar Linnet
Guðni Gíslason Kristjana Þórdís Ásgeirsdóttir
Ingunn Gísladóttir Halldór Jónas Ágústsson
barnabörn og barnabarnabörn.