Tíminn - 09.05.1982, Blaðsíða 30

'.>> f .0 *if: C p. />,'1/1 1 •»■<
Sunnúdagúr 9. mai 1982
■ Ray Bily með stormsveitarfánann, sem var meðal gripanna.
DÝRGRIPIR
■ 1 kjallara Foringjahússins
komst hann hins vegar yfir fjár-
sjóö einn, sem haföi aö geyma
ýmsa mætustu munina úr eigu
Foringjans. Gripunum haföi
veriö pakkaö niður i flýti miklum
i dáiitlum trékassa. Þeir tugir
ameriskra hermanna, sem á
undan honum höfðu vaöið um
húsiö, höföu notaö kassann til
þess aö stikla á yfir gólfiö, en
kjallarinn var fljótandi i vatni.
Þetta var i april 1945, en hinn 30.
sama mánaðar svipti Hitler sig
lifi ásamt ástmeyju sinni, Evu
Braun. Eva tók inn blásýrutöflu,
en Hitler skaut sig með Walther
byssu.
Margir persónulegir munir
Hitlers lentu greipum
rússneskra hermann.., sem létu
greipar sópa um byrgi hans i Ber-
lin og þessir hlutir voru fluttir til
Moskvu með hinum mikla fjölda
sprengjuvéla Rússa, sem voru i
stöðugum förum. En þessir hlut-
ir,_sem fundust i kjallaranum i
Miinchen eru hins vegar enn til
staðar. Myndir af þeim birtust i
Telegraph Sunday Magasine fyrir
nokkru með þessari grein. Frá
þvi er þeim var smyglaö til
Bandarikjanna, hafa næsta fáir
vitað um tilvist þeirra, þar til nú.
Nú standa yfir viöræöur, sem
kunna aö leiða til þess aö gripirn-
ir verði fluttir i eitthvert hinna
stærrisafna i Bandarikjunum, ef
til vill I Smithsonian Institute i
Washington. En myndirnar tala
lika sinu máli.
Sagan af þvi hvernig gripirnir
fundust, sagan af ýmissi verslun
með þá og svo framvegis, er i
sjálfu sér ekki síður merkileg en
hlutirnir sjálfir. Frá 1945 til 1974
voru hlutirnir úr þessum kassa,
sem Hitler átti, geymdir i öörum
kassa, undir rúmi hins ameriska
finnanda i Pennsylvaniu Liðþjálf-
inn var úr stórri amrisk-italskri
fjölskyldu og á umliönum árum
haföi þaö nokkrum sinnum gerst
aö hann vék smágjöf úr kassan-
um að vinum og venslamönnum,
til dæmis á afmælisdögum.
Þannig hurfu úr safninu ekki svo
fáir gullpeningar og minningar-
medaliur, sem slegnar höfðu
veriði Þriöja rikinu. Þar var m.a.
um að ræöa sérleg heiöurseinlök
sem þýska myntsláttan hafi fært
rikisleiðtoganum aö gjöf. Þannig
hafa gullpeningar komist i eigu
óþekktra safnara og einnig verið
seldir til bræöslu. En peningarnir
og medaliurnar voru ekki nema
óverulegur hluti úr safninu. Mest
verögildi var i demöntum i stórri
flatri öskju, bæöi óslipuöum og
fullunnum til skartgripagerðar.
Svo margir demantar voru i
kassanum aö liöþjálfinn áætlaöi
að þeir gætu ekki verið ekta.
Hann minntist þess aö sá stærsti
var á stærð viö 25 senta pening,
sem er ámóta og islenskur 5
króna peningur. Demantarnir
lentu i höndum liðsforingja eins,
sem stakk upp á þvi viö liöþjálf-
ana aö besta leiöin til þess aö
smygla hlutunum heim, væri að
fela þá I feröakistli sinum. Gjald-
iö sem hann tók fyrir flutninginn
var skrinið meö demöntunum.
Liöþjálfinn taldi aö þetta væru
krystalmolar eöa einhverjir ó-
dýrari steinar. „Ég heföi átt aö
gera mér ljóst að Foringjanum
heföu verið gefnar dýrari gjafir.
Þegar ég lét liösforingjann fá þá;
gekk hann meö einn þeirra út að
glugganum, skar rák hringinn i
kring og á eftir féll rúðan úr við
svolitiö högg.
„Veistu hvaö þú lést mig fá?”
sagði hann. „Þegar ég hef séö
■ Gullhúðaöa og perluskefta
býssan frá Suhl, merkt eigandan-
um I bak og fyrir.
rúöuna falla úr,” sagði liðþjálf-
inn, þá áé ég að ég hef gefiö þér
svo sem milljón dollara virði i
demöntum.” Hann sagði: „Þú
færö þá ekki aftur.” Liðþjálfinn
sagði: „Nei, ég stend við þaö sem
ég segi. Þú hefur lofað að koma
þessuöllu fyrir mig til Bandarikj-
anna.””
Liöþjálfinn missti samband við
liösforingjann og hefur aldrei
reynt að hafa uppi á honum. Hann
kveöst gera ráö fyrir aö hann sé
vellauðugur maður, einhvers
staðar I Bandarikjunum.
Liöþjálfann skulum við kalla
Jósef hér á eftir. Hann er nú 61
árs og er nýlega kominn á eftir-
laun hjá járnbrautunum, þar sem
hann vann. Þeir sem skoðað hafa
hlutina og staðfest aö þeir séu

MUNCHEN
ekta, vita hver hann er, en að
ööru leyti vill hann halda nafn-
leynd og er það skiljanlegt.
Hvað sem ööru liöur þá bar
honum að skila fundi sinum til
yfirvalda hersins og áriö 1974
geröi hann góða verslun meö
hlutina, sem óliklegt er aö hann
hafi látið skattyfirvöld vita af.
Ariö 1974 komst Ray Bily yfir
gripina, en hann er 67 ára gamall
og býr nærri Carson City i
Nevada. Hann hefur safnaö byss-
um sl. 50 ár og á eitt besta byssu-
safn i Bandarikjunum. Hann
heyrði hjá öðrum safnara um lið-
þjálfa nokkurn, sem komist hefði
yfir „gullbyssu” Hitlers og
hjarta hans tók þegar kipp. Hann
ákvaö aö komast yfir hana.
Hann náöi sambandi viö upp-
gjafahermanninn og bauð honum
að koma til heimilis sins, Bily
Ranch i Nevada. Gestgjafanum
til furöu, þá kom Jósef ekki aö-
eins meö byssuna, heldur einnig
feröatösku fulla af öörum hlutum.
Þeir komust skjótt að sam-
komulagi. Liðþjálfinn skyldi fá
strax tiu þúsund dollara fyrir
byssuna og aöra gripi i töskunni
og 50 þúsund i viðbót, þegar
sannað heföi verið aö þeir væru
ekta.
Það verk var fengiö August
nokkrum Priesack, prófessor i
sögu i Miinchen á árunum 1935-39,
en frá þeim tima var talið aö hlut-
irnir væru. Priesack vann aö
sögulegum rannsóknum i Aðal-
skjalasafni Nasistaflokksins, og
var Rudolf Hess yfirmaöur þess
starfs.
í vélrituðum vitnisburöi, sem
var þrjár vélritaöar arkir, sagði
dr. Priesack i október 1979 að
þessir hlutir heföu aöeins getað
komið úr Foringjahúsinu i
MÍinchen, og sagöi aö þessir
hlutir heföu veriö enn i eigu Hitl-
ers, snemma árs 1945. Skjalið
gerði hann eftir aö hafa rætt við
menn sem voru Hitler hand-
gengnir á þessum tima.
Vottorð Priesacks og gripirnir
eru nú allt geymt i bankahólfi i
banka i Nevada og það er ekki
opnaö nema svo sem tvisvar i
mánuöi, þegar eigandinn vill
berja þessa fjársjóöi augum.
Hin gullskefta og rikulega
skreytta byssa er 7.65 mm. og
hana fékk Hitler aö gjöf frá
„flokksfélaga Max Kehl” en hann
átti heima i vopnasmiðabæn-
um Suhl, sem nú er i
Austur-Þýskalandi. Hún er hand-
smiðuð og á hana hefur vopna-
smiðurinn August Menz letraö
nafn sitt. Þar sem þetta vopn var
sérstaklega gert fyrir Foringjann
er ekkert smiðanúmer á henni.
Núverandi eigandi hefur aldrei
skotiö úr henni. Hann grunar að
úr henni hafi heldur aldrei veriö
skotið, eftir aö hún var prófuð i
Skrautritaö eintak af dagskrá heimsóknar Mussólini frá 1937.
verksmiðjunni. Þetta er besti
gripurinn i vopnasafni Bily og
hann telur aö verömætari byssa
sé ekki til i Bandarikjunum. Einn
fremsti sérfræðingur i þvi að
veröleggja byssur var beöinn að
meta hana en hann hliðraði sér
hjá aö nefna nokkra upphæö og
taldi hana „ómetanlega.” Hún
B Hér gengur Hitler Ut úr Fuher-
bau i Miinchen á velmektardög-
um sinum.
BENITO .
MUSSOLINI
Nú eru 37 ár liöin frá þvi er liðsforingi einn í 144.
deild Bandarikjahers komst yfir óvenjulega gripi,
þar sem hann sótti fram með þúsundum félaga
sinna í Þýskalandi stríðslokanna, sem komið var að
fótum f ram. Að hætti f lestra hermanna var honum
í mun að komast yfir ýmsa minjagripi á leið sinni.
Nú var það Foringjahúsið (Fúhrerbau) við
Köningsplatz, sem hann hugðist litast um í, en i
Múnchen var nasisminn upprunninn. Hann svipað-
ist nú um eftir hinum varanlegu minjagripum, sem
hermennirnir sóttust eftir, — fánum með Þórs-
hömrum, viðhafnarrýtingum ofl...