Tíminn - 27.06.1982, Side 2

2
SUNNUDAGUR 27. JÚNÍ 1982.
■ Dr. Franz Mixa

■ Við komuna hingað til lands nú færði dr. Mixa Landsbókasafni að gjöf handrit
að óperu sem hann samdi upp úr Fjalla-Eyvindi. Hér afhendir hann Finnboga
Guðmundssyni landsbókaverði handritið. Tímamjnd: Ari
„Hér var jarðvegur fyrir hendi”
■ Hér á landi er nú staddur dr. Franz
Mixa, sem var einn helsti frömuður
islensks tónlistarlifs á fjórða áratugnum.
Dr. Mixa var á sínum tima upphaflega
fenginn hingað til lands i þvi skyni að
stjóma hátiðarhljómsveitinni á Þúsund-
árahátiðinni 1930, en flentist hér á landi
sem betur fór tfl ársins 1938 og var það
islensku tónlistarlifi mikið happ. Sér
verka hans og elju enn stað. Dr. Mixa
átti heiðurinn af því að koma upp fyrstu
symfónísku hljómsveitinn i landinu og
hann var sá maður sem gekkst fyrir
stofnun Tónlistarskólans í Reykjavík.
Við hittum dr. Mixa á heimili sonar
hans, Ólafs Mixa, læluiis, fyrir skömmu
og ræddum við hann nokkra stund um
starf hans að islenskum tónlistarmálum.
Fyrst spurðum við hann um aðdraganda
þess að hann kom tfl íslands 1930, en
dr. Mixa kom hingað skömmu eftir að
hann hafði varið doktorsritgerð sína við
háskólann í Vin 1929, en 1927 hafði
hann útskrifast sem hljómsveitarstjóri
frá Tónlistarháskólanum í Vin.
„Svo var mál með vexti að ég frétti af
þvi að Sigfús Einarsson hefði komið til
Vínar í þvi skyni að fá hljómsveitar-
stjóra fyrir þjóðhátiðina 1930 i tilefni af
1000 ára afmæli Alþingis. Ég sótti um
og hlaut þetta starf, einn af tuttugu
umsækjendum. Nei, ég hitti Sigfús
Einarsson ekki, þegar hann kom til
Vinar. Það var ekki fyrr en til íslands
kom að ég sá hann fyrst. Ég hafði miklar
mætur á Sigfúsi Einarssyni, bæði sem
manni og tónskáldi og lag hans „Sofnar
lóa“ tel ég meðal fegurstu laga sem ég
þekki. Hann hafði lengi starfað að
tónlistarmálum í Reykjavik og haldið
marga konserta, en hann hafði ekki yfir
nógu stórri hljómsveit að ráða og
viðfangsefnin báru því helst vott um
stórhug Sigfúsar sjálfs, eins og ég kem
að síðar.
Ég var auðvitað fullur áhuga, enda var
þetta mitt fyrsta stórverkefni eftir að ég
lauk doktorsprófi mínu. Mér var sagt að
hér í Reykjavík væri hljómsveitin fyrir
hendi og ekkert þyrfti að gera nema
byrja æfingar, en þegar til kom fór því
fjarri að hljómsveitin væri nógu stór eða
félagamir nógu færir til þess að leysa
verkefnin vegna hátíðarinnar af hendi.
Ég gerði þvi skjótt ráðstafanir til þess
að fá hingað til lands hljóðfæraleikara
frá Kaupmannahöfn og Hamborg og
þannig tókst að bjarga málunum.
Hér í Reykjavík var mikið af fólki sem
hafði gott vit á tónlist og margir áttu
mjög stór plötusöfn af ágætri tónlist, -
Tschakowsky, Beethoven og Hinde-
mith, en hins vegar skorti á áð
uppeldislega hliðin hefði verið ræktuð
hvað tónlistariðkun snerti.
Á Hátíðinni var flutt hátiðarkantata
eftir dr. Pál ísólfsson og við raddsettum
hana saman og hún var flutt í
Almannagjá á Þingvöllum, þjóðhátíðar-
daginn. Þá setti ég einnig út gamla
islenska kórala fyrir Lúðrasveit Reykja-
víkur og vom þeir leiknir einnig á
Þingvöllum þennan dag.
Það var þann 23ja febrúar 1930 sem
ég hélt fyrst konsert i Reykjavik i
iþróttahúsi KR og þann næsta hélt ég í
byrjun mai. Þessir konsertar vom fluttir
af strengjasveit og verkefnin voru létt,
en smám saman var ráðist i meiri verk
og þann 30. júni kom loks sjálf
hátíðarhljómsveitin fram með konsert.
Þá var mikil breyting á orðin. Fyrir 1930
hafði verið ráðist í að flytja ýmis
stórverk svo sem forleik að Meistara-
söngvumnum, „Militár“ synfóníu
Haydns, Ipigene in Aulis og margt
annað, án þess að hafa nokkra
hljómsveit til þess. Þegar hátíðarhljóm-
sveitin kom fram var loks komin upp í
Reykjavik hljómsveit, sem einhvers var
megnug.
En hljóðfæraleikaramir ellefu frá
Kaupmannahöfn og Hamborg fóm úr
landi aftur að þjóðhátíðinni lokinni og
þá blöstu ný viðhorf við, en í
hátíðarhljómsveitinni höfðu útlending-
amir verið á öllum fyrstu röddunum.
Þess hafði verið farið á leit að ég yrði
hér áfram um hríð og ég féllst á það, -
en með því skilyrði að hér yrði komið