Tíminn - 27.06.1982, Blaðsíða 5

SUNNUDAGUR 27. JUNI 1982.
„Þróunarferill minn kemur máske
skýrast fram i landslagsmálverkum
minum. Um langt skeið var landslags-
málverkið aðal viðfangsefni mitt, sem
smásaman varð æ meira og meira
stilfært...og stundum var ég til með að
setja geometrísk tákn í nokkuð eðlilega
landslagsmynd, sem kontrast til að
framkalla nýfikna undrun í myndina...
Þá var ég um stund upptekinn að sýna
tvenna tima í sömu mynd, nótt og dag,
vetur og sumar, og veðráttu, afbrigði svo
sem regn og sól eða rok og logn og
blíðviðri, eða þá sálræn viðhorf, svo sem
svartsýni og bjartsýni."
Á þessum árum bjó Kristinn í
Hveragerði, en þangað hafði hann flust
til að leita sér heilsubótar i leir- og
hveraböðum. Þar reisti hann sér hús
með stórri og myndarlegri vinnustofu.
Á þessum árum var Hveragerði nokkur
vísir að listamannabæ, þá bjuggu þar
m.a. Kristmann Guðmundsson, Gunn-
laugur Scheving, Jóhannes úr Kötlum,
Höskuldur Björnsson og Kristján frá
Djúpalæk, svo nokkrir séu nefndir, að
ógleymdum þeim Árnýju Filippusdóttur
og Ragnari Ásgeirssyni, sem söfnuðu
málverkum og létu sér títt um þessa
listamenn.
Á sjöunda áratugnum kveður svo enn
við nýjan tón i myndsköpun Kristins og
nú þannig að ekki áttu allir jafn auðvelt
með að fylgja honum eftir. Hann málaði
myndir sem stóðu nærri hinu geómetr-
íska málverki sem þá var á háskeiði sinu,
myndir sem voru fýrst og fremst tilbrigði
við form og hreyfingu. Kristinn segir i
æviminningum:
„Ég nota allmikið hellitækni. Helli
margvíslegum litum af lakki á harðan
myndflöt, halla siðan myndfletinum á
ýmsa vegu og ræð þannig hvert og
hvernig lakkið rennur og dreifir úr sér.
Segi þá í grini að nú sé ég hættur að nota
pensla og spaða, nú hafi ég tekið í þágu
málaralistarinnar eitt af höfuðlögmálum
alheimsins, þyngdarlögmálið. Ekki svo
litil vinnuhagræðing það.“
Kristinn snýr sér einnig aftur að
höggmyndinni á þessum árum, en þó er
hann kominn óravegu frá þvi sem
honum var tamið i Noregi á námsárun-
um. Hann leitar til hins forgengilega
efnis sem fundið verður til að tjá
hugsanir sinar-spýtnabraks, krossviðar
og bylgjupappa, sem hann setur saman
á ýmsa vegu, oft með máluðum flötum.
„Þetta eru ósköp óhrjálegar myndir.
Minna ekkert á klassíska myndfcgurð,
en til þess eru þær líka settar saman úr
tilfallandi hlutum og dóti, að þær eiga
að vera gamansamur leikur úr þeim
efnivið sem augnablikið skammtar
manni úr hinu hversdagslega lifi.“ segir
Kristinn.
Það voru skúlptúrar af þessu tagi sem
Kristinn sýndi í vinnustofu sinni i
Hveragerði 1954. Viðtökumar voru
tæpast mjög góðar - að minnsta kosti
gerði Kristinn ekki fleiri myndverk eftir
sig opinber uppfrá þvi.
Samt var hann sistarfandi, bæði við
kennslu og sina eigin list. Síðustu
myndir hans, sem á sýningunni í
Listasafni alþýðu koma fyrir almenn-
ingssjónir í fyrsta sinn, eiga án efa eftir
að vekja furðu margra. Þær eru
endapunkturinn á vangaveltum Kristins
um listina, lifið og dauðann. Þetta eru
málverk, heil, stór léreft i einum lit,
bláum, rauðum eða rauðfjólubláum.
Kristinn Pétursson var síleitandi allt sitt
lif og þama tekur leitin enda i tóminu
mikla. Vitnum enn i hinar kostulegu
æviminningar hans:
„Fari maður að einfalda eitthvað
hefur maður tilhneigingu til að einfalda
það alltaf meira og meira, þar til komið
er á leiðarenda og ekki hægt að fara
lengra í þá átt. Þannig er það að minnsta
kosti með mig. Aðrir vilja gjaman snúa
við, áður en þeim finnst þeir komast i
blindgötu... Engin teikning á myndflet-
inum. Allt svo blessunarlega friðsælt og
hlutlaust, hér er ekki keppst við að
kljúfa og sprengja hinn slétta flöt.
Ekkert blöff og sjónhverfingar, aðeins
einfalt og tónlaust myndmál i allri sinni
gerð.“
Sýningunni á verkum Kristins Péturs-
sonar i Listasafni alþýðu, sem ber nafnið
„Vötn á himnum", lýkur á sunnudag,
27da júni. Lesendur Helgar-Tímans
hafa því enn tækifæri til að sjá þetta litla
brot af lifstarfi hans laugardag og
sunnudag milli 14 og 22. Á kaffistofu
safnsins eru sýndar litskyggnur af
listaverkum Kristins og einnig er þar
upplestur á vangaveltum hans um listina
og lifið. eh.
Tómið, núllið,
ekkl neitt
— brot úr æviminningum Kristins Péturssonar
■ Handritið af æviminningum
Krístins Péturssonar er i fórum
Listasafns alþýðu. Um tilurð
þeirra segir Kristinn i eftirmála:
„Ég hafði fengið hjartaaðgerð
1972 og er ég Ioks var kominn til
sjálfs min eftir allar þær skrokk-
skjóður, leit ekki út fyrir að ég
bætti miklu við myndframleiðslu
mína, þvi að starfsorkan var
engin. Mér fannst þá helst koma
til mála að gera mér það til
afþreyingar og aukins skilnings á
sjálfum mér að líta svolitið yfir
farínn veg. Þvi var það, að ég
hófst handa um að skrifa
Töfratákn.
Við grípum niður i kafla í
æviminningum sem ber nafnið:
Tómið, núllið, ekki neitt.
„Svo er það eitt einfalt hugtak, sem
lengi hefur heillað mig. Er það eins
einfalt að merkingu eins og llnurítid
getur verið óendanlega margslungið i
merkingum sínum. Þetta er merkið fyrii
autt sæti í talnaröð tugakerfisins
Merkið um, að þar sé ekki neitt. Ekk.
nein gildandi tala. Einnig hefur það
fengið táknmerkingu fyrir bilið milli
tveggja óskyldra stærða + og -. Þar er
það ekki fyrir sæti tölu heldur hugsuð
skil án nokkurrar stærðar.
Það er þekkt gömul þjóðtrú, að láti
kunnáttumaður annan mann líta í
gegnum handarkrika sinn, sjái hann
það, sem hann hafði ekki séð áður og
aðrir sáu ekki. Það er að minnsta kosti
hið afmarkaða útsýni. í minni æsku var
það eitt gamanið að skoða landslagið i
gegnum klofið á sér. Bæði varð það
afmarkað svæði og auk þess sótti blóðið
til höfuðsins og gerði allt útsýnið
nýstárlegt. Að nokkru er það hið sama,
sem gerist, er ég teikna núllmyndir
minar. 0, þótt það sé ef til vill aðeins
með einu veiku striki, sem ég aðgreini
miðju blaðsins frá hinum hlutum þess.
Fyrir mér að minnsta kosti er þá
flöturinn innan i hringnum ekki alveg í
sama plani og fyrir utan. Þetta kemur
þó greinilcgar i ljós séu umlykjandi
linurnar margar og sterkar og í kontrast
lit við myndflötinn, sem afmarka skal
ytri og innri flöt. Ennþá auðsærra verður
þetta samt, ef hringlinan líkist röri, sem
sést i gegnum. Þá mun mismunurínn á
innra og ytra hluta flatarins vart geta
farið framhjá neinum.
í þetta sinn tel ég rétt að láta
dagbókarblöð mín frá þeim tíma, er ég
var mest upptekinn af þessu viðfangs-
efni, tala sinu máli. Það er eins með
þetta og aðrar hrifningar stundir, maður
getur aðeins lýst þeim tilfmningum, sem
hrærast i hug manns, meðan þær eru þar
að ólga og krauma. Táknrænt eða
efnislega séð futlnægja þær tjáningar-
þörf minni, hvað lengi sem það varir.
Það er ekki bara út í bláinn, að ég kalla
Nú eru engin
vandræði . . .
. . . með bílastæði, því við
erum fluttir í nýtt húsnæði
að Smiðjuvegi 3, Kópavogi.
Sími: 45000 — Beinn sími
til verkstjóra: 45314
PRENTSMIÐJAN
la HF.
édddc
þær gjarnan „Tómið, núllið, ekki neitt".
Öllu þessu hef ég miklar mætur á og hef
raunar alltaf haft. Það er eitthvað í mér
sjálfum, sem hefur fengið ákjósanlegt
tjáningarform i þessum myndum. Sú
afmarkaða fjarsýni, sem ég hef mikið
lifað við, hefur ef til vill fundið sér þama
táknræna mynd og hin hófstilltu og
skýru takmörk í öllum greinum.
Hvað tæknina snertir, þá er þama
hægt að koma við endalausri fjölbreytni
og aðferðum. Þama getur spartönsk
tjáning komist lengst. Aðeins ein mjó
hringlaga lína, en svo getur verið
vettvangur fyrir margs konar fingert
munstur og dútl utan um tóma miðjuna,
sem eins konar kontrast. Það geta líka
verið örfá gróf strik, annaðhvort i fleti
eða myndandi ýmiss konar form. Þama
er hægt að koma fyrir ýmiss konar
ryttma i margvislegum samstæðum. Það
er hægt að leika með margvíslega lagaða
yfirfleti gerða með tón, aðeins þeir gefi
innsýn inn i miðbik undirflatarins. Þvi
skemmtilegra er að vinna við viðfangs-
efnið því frjálsari og margbreytiiegri
sem vinnan getur orðið. Sama og sagt
hefur verið hér verið um formin, má
einnig segja um leikinn með litina.
Möguleikarnir eru svo margir, svo að
unun er að fást við þá. Þá er það spilið
með alis kyns tækni i efnið og
munsturáferð. Ég nota allmikið helli-
tækni. Helli margvislegum litum af lakki
á harðan myndflöt, halla siðan myndflet-
inum á ýmsa vegu og ræð þannig, hvert
og hvernig Iakkið rennur og dreifir úr
sér. Segi ég þá i grini, að nú sé ég hættur
að nota pensla eða spaða, nú hef ég tekið
í þágu málaralistarinnar eitt af höfuðlög-
málum alheimsins, þyngdarlögmálið.
Ekki svo lítil vinnuhagræðing það.
Einnig hef ég notað ýmiss konar álimd
efni svo sem krumpaðan pappir til að
mynda hring utanum miðju myndflatar-
ins, slikt gefur oft fjölbreytileik í
formum, ljósi og skuggum við gott
hliðarljós. Sömuleiðis nota ég álímda
bandspotta, snæri eða kaðli.“
STOLL Vestur-þýskar
stjörnumúgavélar
á kynningarverði
STOLL-R 281 D
lyftutengd 8 arma -
Verð kr. 15.507.
STOLL-R 311 D
lyftutengd 8 arma
Verð kr. 16.833.-
PÖTTINGER 321
lyftutengd 8 arma - Vinnslubr. 3.00 m.
Vinnslubr. 2.80 m,
Vinnslubr. 3.10 m.
Verð kr. 22.552.-
Góð greiðslukjör
s
vtiAccpe
SUNDABORG
Klettagörðum I ■ Simar 8-66-55 8 8-66-80