Tíminn - 27.06.1982, Blaðsíða 9

SUNNUDAGUR 27. JUNI 1982.
menn og málefni
Barátta Geirsarmsins
g^n Gunnari Hioroddsen
Krafa Geirs
Það er ótvírætt, að sigur Sjálfstæðis-
flokksins í sveitar- og bæjarstjórnar-
kosningunum byggðist að verulegu
leyti á því, að miklu frekar var litið á
hann sem bandalag en flokk. Hann var
hvorki stjómarflokkur eða stjórnar-
andstöðuflokkur, heldur hvort
tveggja. Því má að réttu lagi segja, að
hann hafi verið bandalag stjórnarsinna
og stjórnarandstæðinga.
Sú spuming brennur nú að sjálf-
sögðu á margra vörom, hvort þetta
bandalag muni haldast eða hvort sami
klofningur og var fyrir kosningar
hefjist á ný.
Formaður Sjálfstæðisflokksins, Geir
Hallgrimsson, hefur svarað þessari
spumingu fyrir sitt leyti. Fyrsta verk
hans eftir að kosningaúrslitin voru
kunn, var að bera fram kröfu um, að
efnt yrði tafarlaust til nýrra þingkosn-
inga, þvi að kosningaúrslitin sýndu að
stjóm Gunnars Thoroddsen nyti ekki
trausts og henni bæri þvi að afsala sér
umboði sinu.
Þungar ásakanir
Árásum Geirsblaðanna, Morgun-
blaðsins og Dagblaðsins & Visis, á
Gunnar Thoroddsen hefur ekki linnt
síðan Geir Hallgrimsson setti fram
kröfu sína um tafarlausar þingkosning-
ar. Sama gildir um ýmsar stofnanir og
samtök Sjálfstæðisflokksins, þar sem
Geirsmenn ráða.
Glöggt dæmi um þetta er ályktun
stjórnar Sambands ungra Sjálfstæðis-
manna, sem birt var i Morgunblaðinu
á þjóðhátiðardaginn. í ályktun þessari
segir m.a.:
„Enda þótt hluti efnahagsholskeflu,
sem yfirvofandi er, sé til kominn vegna
ytri áfalla, er ekki siður um að kenna
fyrirhyggjuleysi núverandi ríkisstjórn-
ar, þar sem afturhaldsöflin í Alþýðu-
bandalaginu ráða ferðinni og hafa
tafið eðlilega atvinnuuppbyggingu
með þeim afleiðingum að stöðnun
blasir við.“
ísiand eignaðist líka annað heims-
met á þessum árom. Það var heimsmet
i atvinnuleysi, þegar miðað er við
tapaða vinnudaga af öðrom ástæðum
en verkföllum.
Atvinnuleysi var þá almennt lítið í
heiminum. ísland var þvi undantekn-
ing öfugt við það sem nú er, þegar
ísland er eitt fárra landa, þar sem ekki
er atvinnuleysi.
Á árunum 1968 og 1969 varð
stórfelld kjararýrnun hjá láglauna-
fólki. Verðbólga var þrisvar til fjórom
sinnum meiri en í nágrannalöndunum.
Efnahagsstefna viðreisnarstjórnar-
innar verður að vera núverandi
rikisstjórn víti til varnaðar, þegar hún
fjallar um nauðsynlegar ráðstafanir
vegna svipaðs vanda og fengizt var við,
þegar síldveiðin brást á áðumefndum
tíma.
Rikisstjórnin verður að miða að-
gerðir sinar við að ekki skapist
urinn getur hins vegar fengið þessa
upphæð margfalda.
Vísitölukerfið, eins og því er
framfylgt nú, hefur fleiri ókosti í för
með sér en að það sé ranglátt. Það
gerir menn óábyrga. Alltof margir
standa i þeirri trú, að það skipti þá litlu
eða engu, þótt verðbólgan aukist. Þeir
fái það bætt með vísitölubótum.
Vegna oftrúarinnar á vísitölukerfið
hefur ekki tekizt að vekja nægan
■ „Árásum Geirsblaðanna, Morgunblaðsins
og Dagblaðsins og Vísis, á Gunnar Thorodd-
sen hefur ekki linnt síðan Geir Hailgrimsson
setti fram kröfu sína um tafarlausar þingkosn-
ingar. Sama gildir um ýmsar stofnanir og
samtök Sjálfstæðisflokksins, þar sem Geirs-
menn ráða.“
koma henni niður á svipaðan grond-
völl og er í viðskiptalöndum okkar.
Það sjónarmið, sem nú þarf að
rikja, er öðrom fremur það, að reynt
sé að tryggja kaupmáttinn, án þess að
verðbólgan aukist. Það yrði nú
langbezta kjarabótin.
Nýja stéttabaráttan
Hatrammasta stéttabaráttan stend-
ur ekki lengur milli launþega og
Sennilega er erfitt að hugsa sér öllu
minni drengskap.
Fyrir kosningar er það auglýst kröftug-
lega í málgögnum Sjálfstæðisflokks-
ins, Morgunblaðinu og Dagblaðinu &
Vísi, að Gunnar Thoroddsen styðji
frambjóðendur Sjálfstæðisflokksins
eindregið og hvetji kjósendur til að
fylkja sér um þá. Jafnframt er sá
áróður kappkostaður, að enginn á-
greiningur sé lengur til í Sjálfstæðis-
flokknum.
Þetta var fyrir kosningamar. Eftir
kosningar er komið annað hljóð í
strokkinn.
Svar Gunnars
Eftir kosningar er Gunnari Thor-
oddsen siður en svo þakkað það, að
liðveizla hans hefur átt verolegan þátt
i sigri flokksins. Það er ekki minnzt
einu orði á þennan þátt i sigri
flokksins. Látum það vera. Hitt er
verra og raunar hreinn ódrengskapur
að byggja þá kröfu á kosningaúrslitun-
um, að Gunnar fari frá og efni til
þingkosninga.
Gunnar Thoroddsen hefur eðlilega
svarað þessu á þann veg að hafna
þessari kröfu. Hann hefur sýnt fram á,
að stjómarsinnar í Sjálfstæðisflokkn-
um eigi ekki minni þátt i sigrinum en
stjómarandstæðingar. Þess vegna geti
úrslitin ekki haft nein áhrif á það hvort
rikisstjórnin situr lengur eða skemur.
Jafnframt hefur Gunnar Thoroddsen
lýst yfir því sem stefnu sinni, að
rikisstjómin sitji út allt kjörtímabilið.
Hér ero Gunnari Thoroddsen ekki
vandaðar kveðjumar, þótt undir rós
sé. Ef um fyrirhyggjuleysi er að ræða
hjá ríkisstjórninni ber hann aðalá-
byrgðina, þar sem hann er höfuð
stjómarinnar. Á sama hátt lendir
ábyrgðin mest á honum, ef rétt væri,
að ríkisstjórnin hafi látið undan
afturhaldsöflum Alþýðubandalagsins.
Fleira af þessu tagi er að finna í
umræddri ályktun, þótt meira verði
ekki tíundað hér. Þetta nægir til að
sýna, hvemig Geirsarmur Sjálfstæðis-
flokksins og Geirsblöðin beina nú
spjótum sinum gegn Gunnari Thor-
oddsen og þeim Sjálfstæðisflokks-
mönnum, sem fylgja honum, eins og
Friðjóni Þórðarsyni, Pálma Jónssyni,
Albert Guðmundssyni og Eggert
Haukdal.
Víti til varnaðar
Áföll þau, sem þjóðarbúið hefur
orðið fyrir að undanfömu, minna að
ýmsu leyti á það ástand, sem skapaðist
á síðasta kjörtímabili viðreisnarstjórn-
arinnar, eða eftir að sildveiðamar
brugðust. Hron síldveiðanna leiddi til
þess, að óhjákvæmilegt var að grípa til
allróttækra efnahagsráðstafana.
Þvi miður reyndust þessar ráðstafan-
ir misheppnaðar. Þær leiddu til
stórfelldari verkfalla á áronum 1968 og
1969 en hér hafa orðið fyrr eða siðar.
Samkvæmt alþjóðlegum skýrslum
settu íslendingar heimsmet i verkföll-
um á þessum árom, þegar miðað er við
íbúafjölda og tapaða vinnudaga vegna
verkfalla.
atvinnuleysi eins og á áronum 1968 og
1969. Hún verður að leitast við að
draga úr kjaraskerðingu hjá láglauna-
fólki og falla þar ekki í sömu gröf og
viðreisnarstjómin.
Innan þessa ramma verður að gera
margháttaðar samræmdar ráðstafanir,
sem hljóta að hafa ýmis óþægindi i för
með sér. Það er óhjákvæmilegt.
Ranglátt og skaðlegt
Það er staðreynaj sem forostumenn
launþegasamtakanna hafa ekki fengizt
til að viðurkenna, að visitölukerfið,
sem búið hefur verið við áratugum
saman, er andstætt hagsmunum lág-
launafólks, en bætir hag hálauna-
manna. Þótt þetta megi vera öllum
deginum ljósara hafa forostumennim-
ir haldið i þetta kerfi dauðahaldi.
Það er ákaflega augljóst, hvernig
þessu er varið. Segjum að kostnaður
visitölufjölskyldunnar hækki um 1000
krónur. Vísitölubætur álaun láglauna-
mannsins nægja ekki til að bæta nema
hluta af þessari upphæð. Hálaunamað-
skiining og koma á nógu viðtækri
samstöðu gegn verðbólgunni.
Það er vissulega kominn timi til, að
menn fari að átta sig á því, og þó
einkum fólk með lág laun eða
meðallaun, að hér þarf að gerast
róttæk breyting. Það verður að hverfa
að öðro kerfi, sem stefnir að því hvoro
tveggja í senn að hamla gegn
verðbólgunni og tryggja kaupmáttinn.
Það ætti að vera sameiginlegt verkefni
samtaka launafólks og atvinnurek-
enda að vinna að breytingum í þessa
átt.
Bezta kjarabótin
Ef menn íhuga kjaramálin til hlitar,
hljóta þeir að komast að þeirri
niðurstöðu, að ekkert er fólki með
lágar tekjur og meðaltekjur meiri
kjarabót en hjöðnun verðbólgunnar.
Láglaunafólk og meðaltekjufólk
tapar á verðbólgunni. Það sýnir
reynslan ótvírætt bæði hér og annars
staðar. Þess vegna er það mesta
hagsmunamál þess, að reynt sé að
halda henni sem mest i skefjum og
atvinnurekenda. Hatramasta stétta-
baráttan nú er háð innan samtaka
launþega milli hinna ýmsu stéttahópa,
sem telja sig eiga þar samstöðu, en
gera það ekki i reynd. Hver hópurinn
reynir að ota fram sinum tota eftir
bestu getu og komast upp fýrir aðra í
launastiganum. Takist einum hópnum
að brjótast þannig áfram með verkföll-
um eða uppsögnum, reyna svo allir
hinir að fylgja á eftir. Þannig fer af
stað almenn launahækkunarskriða,
sem er jafnt óbærileg atvinnuvegunum
og rikinu.
Ef svo heldur áfram í þessum
efnum, eins og nú horfir, er ekki annað
sjáanlegt en að þessi nýja stéttabarátta
eigi ekki aðeins eftir að valda fullum
glundroða og öngþveiti í efnahagslif-
inu, heldur muni hún valda stórfelldri
kjaraskerðingu, sem óneitanlega kem-
ur til sögu, ef atvinnuvegimir stöðvast
meira og minna vegna þess, að þeir
ero ekki lengur samkeppnishæfir við
erlenda keppinauta.
En þetta verður ekki eina afleiðing
þessarar nýju stéttabaráttu, ef hún nær
að þróast. Hún mun valda hreinni
upplausn í launþegasamtökunum. Eft-
ir stutta stund munu Alþýðusamband
íslands og Bandalag starfsmanna rikis
og bæja ekki verða nema nafnið eitt.
Það getur verið hægara sagt en gert
að finna ráð við þessari nýju stéttabar-
áttu. Framar öðro ættu forostumenn
launþegasamtakanna að leita slikra
ráða. Samtök þeirra eiga mest í húfi.
Að öðrum kosti getur þetta skapað
öngþveiti með óæskilegustu afleið-
ingum.
Þórarinn Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar