Fréttablaðið - 14.12.2008, Blaðsíða 40

MENNING 12
Á
þeim dögum þegar
myndbandið var í hröð-
um uppvexti urðu til á
Norðurlöndum fjöldi
fyrirtækja sem seild-
ust hingað norður með kaupum á
rétti fyrir Ísland. Eitt þeirra var
Scanbox sem nú er í íslenskri eigu
að stórum hluta. Þegar Sigurjón
Sighvatsson kom sér upp starfs-
stöð á Norðurlöndum keypti hann
hlut í Scanbox. Eftir sem áður er
framleiðsla hans í fullum gangi
vestanhafs. Heimurinn er honum
þorp - hafi hann síma.
Undir stjórn Sigurjóns hefur
Scanbox sótt fram og dreifir kvik-
myndum á öllum Norðurlöndum:
„Kvikmyndaiðnaður heimsins
gekk í gegnum miklar breytingar
á fáum árum, meiri en aðrir ef frá
er talinn bílaiðnaðurinn, alþjóða-
væðingu, ný dreifingarform og
nýja tökutækni. Umrótið var ekki
yfirstaðið þegar vefurinn varð
stjórnlaust dreifingarkerfi og
niðurhalið fór að skerða tekju-
stofna framleiðenda. Og sér ekki
fyrir endann á því.“
Sigurjón segir norræna markað-
inn skiptast nú í ódýrari myndir
fyrir heimamarkaði og dýrari verk
sem ná dreifingu á öllum Norður-
löndum og víðar. Hann nefnir Val-
halla Rising eftir Nikulás Vinding
Revn sem frumsýnd verður í ágúst
á næsta ári og hann framleiðir
ásamt Þóri Snæ syni sínum og
kvikmyndafyrirtækinu Nimbus
Film sem meðal annars framleiddi
vinsælustu mynd Dana á þessu ári
Flammen og Citronen. Valhalla
Rising er þegar seld til 20 landa og
á góða möguleika á Norðurlöndum
þótt hún sé leikin á ensku. Mads
Mikkelsen fer með aðalhlutverkið
og er þetta fyrsta víkingamyndin
sem kemur út á Norðurlöndum um
langa hríð. Hún kostaði 7 miljónir
dala og er ein dýrasta mynd sem
gerð hefur verið þar um langt
skeið.
Meðal annarra verka sem nú eru
í dreifingu á vegum Scanbox má
nefna Mýrina sem nú er í sýning-
um í Danmörku. Sigurjón segir þá
hafa gert sér vonir um að Mýrin
gengi betur: „Það var okkar sök,
við kunnum ekki að markaðssetja
hana rétt, en nú er margt til að
hjálpa okkur. Sögur Arnaldar eru
vel þekktar og þegar sjónvarps-
þáttaraðirnar íslensku komast í
dreifingu á Norðurlöndum verður
róðurinn auðveldari.“ Hann er
sannfærður um að Grafarþögn
muni ganga betur þegar hún
verður til.
Sigurjón segir að í ódýrari
myndum megi ráðast í danska,
norska eða sænska útgáfu af sömu
sögunni, nefnir Olsen-banden sem
auðvelt sé að færa milli landa. Það
sé mikilvægt að stefna á fram-
leiðslu á Norðurlöndum utan
styrkjakerfisins sem marki öll
verk sem fara þá leið: „Zentropa
Lars von Trier framleiðir myndir í
röðum en þær ná ekki til almenn-
ings, hafa að undanförnu allar
verið undir 50 þúsundum í aðsókn
og eru nú farnar að skaða hags-
muni danskra kvikmynda.“
Scanbox getur ekki kvartað yfir
aðsókn: Hin ósýnilegu eftir norska
leikstjórann Erik Poppe gengur
vel, hina geysivinsælu Far til fire
hafa yfir fjögurhundruð þúsund
danir séð á síðustu mánuðum, en
hún byggir á gamanmyndum sem
gerðar voru á sjötta og sjöunda
áratugnum: „Þær eru gamalt vín á
nýjum belgjum. Sumar sögur búa
yfir þeim gæðum að þær ná til
allra samfélaga, krossa öll landa-
mæri.“
Gamanmyndin Blaa mænd var
afar vinsæl í haust í Danmörku,
gestir nálgast hálfa miljón. Önnur
mynd sem gerir það gott er nork-
ska unglingamyndin Fatso, sem
nálgast nú 150 þúsund gesti í Nor-
egi. Öllum þessum titlum dreifir
Scanbox og á hlut í framleiðsl-
unni.
Margar myndir eru í undirbún-
ingi: Pax er nú í eftirvinnslu en
handritið að henni skrifar Lars
Góðar sögur
NÁ YFIR LANDA
Nú þegar ríkisstjórnin hefur lýst
þeirri ætlan sinni að verja fé til
mannaflsfrekra framkvæmda þarf
að gaumgæfa vel hvar best er að
bera niður. „Vegavinna og bygg-
ingaframkvæmdir eru langt frá því
að vera það eina sem til greina
kemur.“.
Kvikmyndagerð er mjög mann-
aflsfrekur iðnaður. Langmestur
hluti þess fjár sem fjárfest er
í kvikmyndagerð fer í launa-
greiðslur kvikmyndagerðar-
manna, tæknifólks, leikara,
höfunda, hönnuða og mikils
fjölda ófaglærðs aðstoðar-
fólks. Kvikmyndagerð getur
því flestum öðrum fram-
leiðslugreinum fremur kallast
mannaflsfrek og fellur því
sérstaklega vel að því
markmiði ríkisstjórnar-
innar að koma fjármun-
um í vasa fólks en ekki
auðmanna eða fyrir-
tækja.
En kvikmyndagerð
hefur fleiri kosti en að
vera mannaflsfrek og
dreifa fjárfestingunni
til mikils fjölda fólks.
Í fyrsta lagi dregur
hún til sín annað fjár-
magn jafnt innan
lands sem utan.
Í öðru lagi seljast
afurðirnar hér á landi og erlendis.
Sem dæmi má nefna að allar sjón-
varpsþáttaraðirnar sem hér hafa
verið framleiddar á liðnu ári hafa
fengið alþjóðlega dreifingu, sem
hlýtur að teljast ótrúlegur árangur í
ljósi þess að við erum að feta fyrstu
skref okkar í framleiðslu á slíku
efni.
Í þriðja lagi er kvikmyndagerð
þekkingariðnaður í þess orðs
bestu merkingu; iðnfram-
leiðsla sem byggir fyrst og
fremst á skapandi hugmynd-
um og frjórri hugsun. Ein-
mitt sú tegund iðnaðar og
framleiðslu sem stjórnmála-
menn tala um að við þurfum
að byggja á í framtíðinni.
Kvikmyndagerð er
raunar einkar vel
til þess fallin að
standa undir
slíkum kröfum.
Markaðir
heimsins fyrir
kvikmyndir
og sjónvarps-
efni eru nán-
ast ótæmandi
og taka auð-
veldlega við
öllu því efni
sem við munum
nokkru sinni
geta framleitt.
Efnið þarf auð-
vitað að vera af
tilskildum gæðum
en engin ástæða er
til að óttast að við
stöndum ekki undir þeim kröfum,
eins og dæmin sanna.
Ríkisstjórnin með menntamála-
ráðherra í broddi fylkingar ætti nú
þegar að veita verulega auknu fé til
Kvikmyndmiðstöðvar til að stórefla
hér framleiðslu kvikmynda og sjón-
varpsefnis. Við eigum nóg af fólki
og fyrirtækjum sem geta unnið
þetta verk með sóma.
Jafnframt er nauðsynlegt að iðn-
aðarráðherra hækki endurgreiðslu-
prósentu vegna kvikmyndagerðar
úr 14 í 20%. Þá værum við komin á
sambærilegan stað og flest ríki Evr-
ópu sem reyna að laða til sín erlend
kvikmyndaverkefni. Það hefur
verið sýnt fram á, bæði hér og
erlendis, að slík aðgerð skilar rík-
inu meiru en hún kostar, fyrir utan
hin jákvæðu áhrif á kvikmyndagerð
heimalandsins og ferðaþjónustuna.
Kvikmyndaframleiðsla hefur alla
burði til að skapa samfélaginu veru-
legar tekjur þegar fram í sækir. En
til að svo geti orðið þurfa stjórn-
málamenn að láta athafnir fylgja
orðum sínum um eflingu þekking-
ariðnaðar á Íslandi. Margar þjóðir
hafa farið þessa leið með góðum
árangri.
Okkur mun ekki leiðast það að
innan fárra ára verði Ísland þekkt
fyrir framleiðslu kvikmynda og
sjónvarpsefnis. Áhrif þess munu
líka verða mikil og jákvæð á mörg-
um sviðum samfélagsins. Við höfum
áður sagt heiminum sögur og nú er
kominn tími til að við látum í okkur
heyra að nýju.
Björn Brynjólfur Björnsson
Mannaflsfrekar framkvæmdir
Björn Brynjólfur leik-
stjóri heldur fram hlut
kvikmyndaiðnaðarins í
grein sinni.
Eitt dreifi ngarfyrirtæki á Norðurlöndum er í íslenskri
eigu. Sigurjón Sighvatsson eignaðist hlut í Scanbox
fyrir fáum misserum og eiga kvikmyndir þess góðu
gengi að fagna í Skandinavíu um þessar mundir.
KVIKMYNDIR PÁLL BALDVIN BALDVINSSON
bergvík ehf. - Nethyl 2D - 110 Reykjavík - S: 577 1777 - bergvik@bergvik.is