Tíminn - 12.12.1982, Blaðsíða 9

SUNNUDAGUR 12. DESEMBER 1982
menn og málefni
Lúalegf og skammsýnt að
fella bráðabirgðalögin
I
Iðrun
Ólafs Thors
■ í hinu fróðlega riti Matthíasar
Jóhannessen um Ólaf Thors er frásögn
eftir Jónas Haralz um kynni hans af
Ólafi. Jónas segir m.a. frá því, að
Ólafur hafi eitt sinn sagt sér frá því,
að hann iðraðist ekki nema tveggja
atburða á löngum stjórnmálaferli
sínum. Hinn fyrri var andstaða hans
gegn vökulögunum. Um síðari atburð-
inn farast Jónasi þannig orð:
„Hinn atburðurinn voru aðgerðir
Sjálfstæðisflokksins til að beita á-
hrifum sínum í verkalýðshreyfingunni
til að spilla fyrir vinstri stjórn Her-
manns Jónassonar til að hafa hemil á
launamálum. Þær aðgerðir hefðu ver-
ið hvort tveggja í senn heimskuleg-
ar og lúalegar og byggðar á mikilli
skammsýni."
Það er full ástæða til að rifja þetta
upp, þegar stjórnarandstaðan í Sjálf-
stæðisflokknum hótar að vinna svipað
Gott fordæmi
Það væri ekki ófróðlegt fyrir for-
ustumenn stjórnarandstæðinga á ísl-
andi að rifja upp atburð, sem gerðist
á Bandaríkjaþingi rúmum tveimur
mánuðum fyrir kosningarnar í haust.
Þingið hafði þá til umfjöllunar
frumvarp um hærri skattaálögur en
áður eru dæmi um, að fælist í einu
frumvarpi.
Reagan forseti lagði metnað sinn í
það að fá þetta frumvarp samþykkt.
Eigi að síður snerist nær helmingur
flokksmanna hans í fulltrúadeildinni
gegn frumvarpinu. Það var því í lófa
lagið fyrir stjórnarandstæðinga að láta
forsetann bíða mesta ósigur sinn til
þessa.
Þeir töldu hins vegar ekki rétt að
nota þetta tækifæri. Meira en helming-
ur þeirra í fulltrúadeildinni greiddi
atkvæði með frumvarpinu. í öldunga-
deildinni réði stuðningur þeirra einnig
úrslitum. Meðal þeirra, sem þar
haldið fram. Stðari ástæðan var sú, og
hún var jafnvel öllu þýðingarmeiri frá
sjónarmiði aðalforingja flokksins þá,
Herntanns Jónassonar og Eysteins
Jónssonar, að þingræðislega væri
rangt, að minnihluti þingmanna notaði
sér öfugsnúið deildafyrirkomulag til
að fella mál, sem naut stuðnings
meirihluta þingmanna.
Niðurstaða Framsóknarflokksins
var því sú, að hann sat hjá við
atkvæðagreiðslur um frumvarpið.
Ábyrgðarlaust
og ástæðulaust
Innan Sjálfstæðisflokksins hefur ris-
ið sterk andspyrna gegn þeim fyrirætl-
unum flokksstjórnarinnar að ætla að
knýja þingmenn flokksins nauðuga og
viljuga til að fella bráðabirgðalögin.
Þetta hefur komið glöggt fram í
forustugreinum Dagblaðsins og Vísis,
en ekki munu aðrir bera meiri um-
hyggju fyrir Sjálfstæðisflokknum en
„Slíkt offors væri mikil skammsýni."
Fjarri virðist því, að þessi afstaða
Ellerts hafi spillt fyrir honum í
prófkjörinu hjá Sjálfstæðisflokknum í
Reykjavík. Hann varð sá fjórði í
röðinni.
Hollast að gleyma sér ekki
Haukur Helgason, aðstoðarritsjóri
Dagblaðsins og Vísis fylgdi í slóð
Ellerts í forustugrein, sem hann ritar í
blaðiö 9. október. Hann segir í
greinarlokin:
„Stjórnmálamönnum, hvort sem er
í ríkisstjórn eða stjórnarandstöðu, er
hollast að gleyma sér ekki í dægurbar-
daganum. Hugsi stjórnarandstæðingar
nú um þjóðarhag, er ljóst, að í óefni
stefnir, taki við langt tímabil stjórn-
Ueysis í vetur. Þótt þeir hugsuðu
eingöngu um eigið skinn er þeim
hollast að hindra ekki aðgerðir og
standa síðan gagnvart kjósendum sem
Aðkallandi afgreiðsla
Bráðabirgðalögin um efnahagsmálin
ítarlega athugun í fjarhagsnefnd efri
deildar, og ættu því að geta fengið
skjóta afgreiðslu frá deildinni, en þar
eru meirihlutinn fylgjandi þeim. Hins
vegar ríkis óvissa um afgreiðslu þeirra
í neðri deild, þar sem stjórnarandstæð-
ingar eru í meirihluta og hafa hótað að
fella þau.
Ur þessu má það ekki lengi dragast,
að lögin fái endanlega afgreiðslu. í
þeim er fólgin mikil tekjuöflun fyrir
ríkissjóð. Meðan óljóst er, hvort þau
verða samþykkt eða felld, er ekki unnt
að ganga frá fjárlögum með sæmilegu
móti. Það er óábyrgt að reikna í
fjárlögum með tekjum, sem ekki er
öruggt um að Alþingi samþykki.
Við þetta bætist svo það, að fjármála-
ráðherra hefur gefið yfirlýsingu um,
að verði bráðabirgðalögin felld, muni
hann láta ríkið greiða opinberum
starfsmönnum þá launaskerðingu, sem
leiddi af bráðabirgðalögununt 1. des-
■ Frá umræðum á Alþingi.
verk og Ólafur Thors segir að sig hafi
iðrað mest á stjórnmálaferli sínum.
Heimskulegt, lúalegt
og skammsýnt
Geri leiðtogar stjórnarandstæðinga
í Sjálfstæðisflokknum alvöru úr þeirri
hótun sinni að fella bráðabirgðalögin
um efnahagsaðgerðirnar, vinna þeir
hliðstætt verk og Sjálfstæðisflokkurinn
gerði, þegar hann tók höndum saman
við stjórnarandstæðinga í Alþýðu-
bandalaginu sumarið 1958 og knúði
fram launahækkanir, sem leiddu til
stjórnarskipta.
Það er engin ástæða til að kvarta
undan því, þótt stjórnarandstæðingar
í Sjálfstæðisflokknum sæki hart gegn
ríkisstjórninni og reyni að fella hana
með heiðarlegum aðferðum. Slíkt er
eðlileg stjónmálabarátta.
Hitt væri hins vegar heimskulegt,
lúalegt og mikil skammsýni, svo notuð
séu orð Ólafs Thors, ef stjórnarand-
stæðingar létu sig engu varða þjóðar-
hagsmuni í þessu sambandi og stuðl-
uðu þannig að því að auka efnahags-
vandann.
Menn verða að kunna sér hóf í hinni
pólitísku baráttu. Persónuleg óvild og
hatur má ekki setja ofar þjóðarhags-
munum.
greiddu atkvæði með frumvarpinu, var
Edward Kennedy.
Stjórnarandstæðingar mátu þjóðar-
hagsmuni meira en að klekkja á
forsetanum.
Annað fordæmi
í þessu sambandi er ekki síður
ástæða til að rifja upp, hvernig ástatt
var á þingi haustið 1958 eftir myndun
minnihlutastjórnar Alþýðuflokksins.
Stjórnin naut stuðnings og hlutleysis
Sjálfstæðisflokksins og Alþýðubanda-
lagsins, sem hét þá Sósíalistaflokkur.
Hlutleysi Alþýðubandalagsins var þó
bundið því skilyrði, að það myndi ekki
styðja efnahagsfrumvarp ríkisstjórnar-
innar, þar sem í því fólst lækkun á
umsömdu grunnkaupi.
Staðan var þá sú á Alþingi, að
Framsóknarflokkurinn og Alþýðu-
bandalagið höfðu meirihluta í efri-
deild, en voru í minnihluta í samein-
uðu þingi og neðri deild. Framsóknar-
flokkurinn, sem var eini stjórnarand-
stöðuflokkurinn, átti því kost á aðfella
efnahagsfrumvarpið í efri deild. Hann
hafnaði því að nota þessa afstöðu sína.
Því réðu tvær ástæður.
Fyrri ástæðan var sú, að hann taldi
sitthvað í frumvarpinu til bóta og í
samræmi við það, sem hann hafði
helztu aðstandendur þess blaðs. Þess
vegna rísa þeir oft til andmæla, þegar
Árvakursklíkan í flokknum er að gera
mestu vitleysurnar.
Ellert B. Schram, annar af rit-
stjórum DV, varð fyrstur til að ríða á
vaðið.
í forustugrein eftir Ellert, sem
birtist í Dagblaðinu og Vísi 6. október
ræddi hann um bráðabirgðalögin og
sagði í greinarlokin:
„Það væri ábyrgðarlaust og ástæðu-
laust fyrir stjórnarandstöðuna að
bregða fæti fyrir þá aðgerð. Og þótt
ótrúlegt megi virðast, mundi það
mælast illa fyrir. Fólk vill að þessi
stjórn fari frá, en það vill ekki að það
sé gert með því að fella það litla af viti,
sem hún kemur í verk.“
Greininni lauk Ellert svo með þess-
um orðum:
ábyrgðarmenn þess mikla vanda, sem
á eftir kemur."
Verra en glæpur
Annar af ritstjórum Dagblaðsins og
Vísis, Jónas Kristjánsson, rak svo
lestina í forustugrein, sem birtist í
blaðinu 12. október. Hann byrjar
greinina á þessa leið:
„Þetta er verra cn glæpur, þctta er
heimska. Þannig má á máli sem
stjórnmálamenn skilja, lýsa ráðagerð-
um stjórnarandstöðunnar gegn bráða-
birgðalögum ríkisstjórnarinnar. Þær
munu nefnilega koma stjórnarand-
stöðunni sjálfri í koll.“
í greininni skoraði Jónas Kristjáns-
son á ábyrga menn í Sjálfstæðisflokkn-
um að reyna að koma vitinu fyrir
þingmenn flokksins og forða þeim frá
að ana út í ófæruna.
ember síðastliðinn. Hér er um mikla
upphæð aö ræða, seni myndi hafa
mikil áhrif á launagreiðslur á næsta ári,
ef hún yrði greidd nú.
Óhjákvæmilegt er, að full vitneskja
liggi fyrir um þetta atriði áður en
fjárlagafrumvarpið er afgreitt.
Af þessum og fleiri ástæðum er
nauðsynlegt, að bráðabirgðalögin
verði afgreidd áður en gengið er frá
fjárlögum.
Geri stjórnarandstæðingar alvöru úr
þeirri hótun sinni að fella lögin, er
fullrcynt, að ekki er fyrir hendi
starfhæfur meirihluti á Alþingi. Eðlileg
afleiðing þess væri að hraða kosning-
um. Efnahagsástandið er slíkt, að ekki
er hægt að búa við óstarfhæft þing.
Vonir glæðast
Nokkrar vonir um jákvæða afgreiðslu
bráðabirgðalaganna hafa glæðzt vegna
nýlokinnar fulltrúa- og formannaráð-
stefnu Sjálfstæðisflokksins.
Fundurinn valdi sér sem vígorð:
Ábyrgð í stað upplausnar. Ekkert
ntyndi nú verða meira vatn á myllu
upplausnar en fall bráðabirgðalag-
anna.
Ríkisstjórninni ber að taka Sjálf-
stæðisflokkinn á orðinu og fá úr því
skorið hvort hann stendur í verki við
þessa ábyrgðaryfirlýsingu sína.
o
Þórarinn Þórarinsson, ritstjóri skrifar