Tíminn - 12.12.1982, Blaðsíða 12

12
SUNNUDAGUR 12. DESEMBER 1982
■ „Líklega hafa orð mín á fundinum
(fundur um kvennaathvarf) ásamt því er
fram kom í blaðinu okkar „Veru“
loksins vakið athygli einhverra. Eg hef
varla heyrt í nokkurri móður fyrr en nú
að nokkrar þeirra hafi haft samband við
mig“, sagði Laufey Jakobsdóttir,
„amma“ nokkur hundruð ungiinga sem
stunda „Hallærisplanið“ um helgar.
Laufey er sem kunnugt er salemisvörður
í Grjótaþorpinu fjórar nætur í viku, um
helgar, frá kl. 10 á kvöldin tii 8 á
morgnanna.
„Það er svo mikil gervimennska í
þessu kerfi okkar.... Börnin eru hrædd
við lögregluþjónana og mörg einnig við
foreldra sína.... Síðast í nótt hafði ein
unglingsstúlkan af að flýja til mín undan
einum sem var að elta hana og ég hafði
ekki önnur ráð en að leyfa henni að gista
hjár mér... Hassið veður uppi á Plan-
inu..." Setningar eins og þessar er fram
komu í máli Laufeyjar á fundinum fengu
fundarmenn - sem lang flestir voru
konur - til að sperra eyrun.
„Það er ekkert óalgcngt að stelpurnar
flýi til mín undan þessum mönnum scm
krakkarnir kalla „hræfuglana" sín í
milli. Þó plássið sé ósköp lítið hefur oft
komið fyrir að krakkar hafa fengið að
gista hjá mér - sérstaklega krakkar utan
af landi sem ekkert vita hvað þau ciga
að gera af sér og þau sem komist hafa í
hass og eru jafnvel fárveik og komast
ekkert“, sagði Laufey er Tíminn spurði
hana nánar ót í reynslu sína.
■ „Svona var viðskilnaðurinn um síðustu helgi. Sýnist ykkur illa gengið um - myndu þeir sem eldri eru skilja betur við-,
spurði Laufey Jakobsdóttir er við heimsóttum hana í einu „æskulýðsmiðstöð“ miðbæjarins, þ.e. salernin í Grjótagötu.
Þessi 4 salerni eru í stærri hluta hússins.í hinum endanum er „sjúkra-og aðhlynningarstofan" hennar Laufeyjar, í mesta
lagi um 6 fermetrar að flatarmáii búi>; húsgögiiu.n sem foreldrar þeirra barna sem þarna njóta aðhlynningar myndu aldrei
hafa í húsum sínum. Hefur undirrituð hvergi séð betri sönnun fyrir gamla máltækinu: „Þar sem hjartarými er, þar er
húsrými“. Tímamynd Róbert.
Sjálf horfði ég einu sinni á fullorðinn
mann koma Kirkjustrætið og grýta
einhverju í rúðu í Miðbæjarmarkaðinum
- sem brotnaði - og hlaupa síðan á brott.
Þá réðist lögreglan í krakkahópinn og
fór að safna í bílinn - einhver átti að
gangast við þessu. Ég fór út og sagði
þeim hvað ég hefði sjálf' horft á. Þeir
hlustuðu ekki á mig, buðu mér bara far
- ég væri að trufla þá í starfi og hvort
ég ætlaði að koma með. Það sé ég mest
eftir að hafa ekki gert. Þessum fullorðnu
mönnum sem hér eru hefur í mörgum
tilvikum verið hent út af Óðali eða
Borginni og slíkum stöðum. Þeir hafa
komið albrjálaðir, m.a. til að rífa hér
rimla úr girðingum í Þorpinu. „Við
ætlum að rota helv... dyravörðinn sem
henti okkur út“, er gjarnan viðkvæðið
séu þeir spurðir.
Ekki skamma krakkana
- En hvaða ráð vilt þú gefa þeim
foreldrum sem ekki eru sjálf drukkin,
heldur hafa áhyggjur af börnum sínum
hér á Planinu?
- Ég vil t.d. ráðleggja þeim að kynna
sér betur fíkniefnamálin - læra að
þekkja lyktina af barninu sínu. Vínlyktin
er eina lyktin sem margir foreldrar
þekkja. Ég held jafnvel að það sé ein
ástæðan fyrir því að sumir krakkar velja
heldur hassið.
Ég vil líka ráðleggja þeim að taka með
nærgætni á móti börnunum. Reyna ekki
yyÆtli pabbi og mamma verði
ekki dauð um þrjúleytið”
Helgar-Tíminn ræðir við Laufeyju Jakobsdóttur, ,,ömmu” krakkanna á Hallærisplaninu
Hassift veður uppi
-Já, hassið vcður uppi. Ég vil meina
að fullorðnir menn séu þarna að koma
sér upp væntanlegum viðskiptavinum,
vísvitandi. Þeir snúa sér t.d. að krökk-
unum að fyrra bragði undir því yfirskini
að biðja þau um eld í sígarettu, en bjóða
þeim síðan að prófa að fá sér reyk úr
hasspípunni sinni. Janvel koma þeir
stundum hassi ofan í krakkana án þess
að þau átti sig á því fyrr en áhrifin koma
í Ijós. Ein stelpan kom t.d. til mín um
daginn mjög illa á sig komin. Hún hafði
verið inni á Klambratúni þar sem menn
eru inn á milli runnanna með bæði vín
og hass og reyna aö tæla til sín stelpur,
sem verða auðvitað ákaflega auðveld
bráö þegar búið er að gera þær ósjálf-
bjarga. Hún komst þó undan þeim -
Guði sé lof.
Bara talað og talað en lítið gert
-Lögreglan sagði þá á fundinum, enga
kæru hafa borist á „hræfuglana"?
-Ég veit um hvað ég er að tala. En
það er cinmitt þessi gervimennska sem
'ég á ákaflcga bágt með að sætta mig við
og hef því barist fyrir árum saman að
það komi upp á yfirborðið hvað er að
ske - þessar nauðganir og svívirðingar
allar saman. Það eru allstaðar þessir
toppar sem ætla að gera svo mikið og
sjá um alla hluti. En það er bara talað og
talað en ósköp lítið gert.
Ég sleppti t.d. fram af mér beislinu
rétt einu sinni á ráðstefnu sem haldin
var um þessi mál ( fyrra. Þar voru á
mælendaskrá 6 karlmenn, æskulýðsfull-
trúar. skátahöfðingar og aðrir slíkir frá
sveitarfélögunum hér á höfuðborgar-
svæðinu. Hver af öðrum lýstu þeir því
hvað þeir væru að fást við, hvað þeir
gerðu mikið fyrir unglingana og.fóru
jafnvel að rifja upp eigin æskuminning-
ar. Allt átti að vera svo fínt og fágað.
En e'nginn þeirra sagði hins vegar frá því
hvað hann ætlaði að gera og hvað þyrfti
að gera til hjálpar þeim sem gleymdust
í öllum þeirra ræðum. Það eru ekki þau
sem eru á toppnum í íþróttum.skólum
og félagsstarfi sem þarfnast björgunar.
Það er barnið á götunni sem þarf að
bjarga.
Ég spurði t.d. einn „höfðingjanna" úr
Garðabæ hvort þar væri ekki heimili eða
einhver sem gefið gæti manni símanúmer
sem hægt væri að hringja í og biðja um
að sækja barn úr Garðabænum sem væri
í reiðileysi og annað hvort komið því
heim til sín eða skotið yfir það skjólshúsi
þar til það gæti farið heim. Við þessari
eða öðrum álíka spurningum mínum hef
ég aldrei fengið svör.
Allt í lagi amma - ætli pabbi og
mamma verði ekki dauð um
þrjúleytið!
-Geta ekki allir farið heim til sín?
-Börn hafa sagt við mig: „Þetta er allt
í lagi amma - ætli það verði ekki svona
um þrjúleytið sem pabbi og mamma eru
dauð - þá get ég farið heim. Þannig er
ástandið heima hjá þó nokkrum hluta
þeirra krakka sem hingað koma. Þetta
■drukkna fólk fer líka svo illa með
krakkana sína að það er hrein mann-
vonska. Það þarf alls ekki að vera vegna
þess að þau séu drukkin - til mín koma
margir krakkar ódrukknir með öllu.
Aðrir geta þó ekki farið heim vegna þess
að þau vilja láta renna af sér fyrst.
Sem betur fer eru þó líka mörg sem
segja sem svo: „Mamma er alltaf svo góð
við mig að þú getur komið heim og sofið
hjá mér“, við kunningja sína sem ekki
geta farið til síns heima. Samstarf
krakkanna sjálfra hefur alveg örugglega
mörgu bjargað. Séu einhver þeirra ósjálf-
bjarga hjálpa hin þeim, þannig að
samstarfið á Planinu er alveg frábært.
Hér inni hjá mér eru þau líka samtaka
um að ganga vel um svo til algerrar
fyrirmyndar er.
En það sem tilfinnanlega vantar er
staður sem hægt er að leita til vegna
þeirra unglinga sem ekki komast eða
geta farið heim af ýmsum ástæðum.
Útideildin fékk t.d. húsnæði, en þar eru
kannski bara tveir á vakt og gjarnan
báðir útivið, auk þess sem nú er búið að
skera niður laugardagsvaktina hjá þeim.
Þetta húsnæði Útideildar vildi ég að
væri notað fyrir þessa krakka - að þau
gætu fengið að liggja þar og að það væri
manneskja yfir þeim, ekki síst þeim sem
eru fárveik.
Hef horft upp á illa meðferd á
börnum hjá lögrcglunni
- Er ekki hægt að leita aðstoðar
lögreglunnar?
- Það er hart að þurfa að segja það,
en hvort maður getur leitað til lögregl-
unnar eða sjúkraliðsins er undir því
komið hvaða einstaklingar eru á vakt
hverju sinni. Sjálf hef ég horft upp á illa
meðferð á börnum hjá lögreglunni. Ég
veit að þeir hafa mikið að gera um
helgar. En það væri til gífurlegra bóta -
líka fyrir lögregluna sjálfa - að yfirmenn
hennar, sem þekkja sína menn, veldu
einungis til starfa á planinu það lögreglu-
fólk sem umgengist getur unglinga. Sá
besti að mínu mati er Páll Éiríksson,
sem skilur krakkana og getur talað við
þau þannig að allt falli í Ijúfa löð.
Ég hringi aldrei orðið í lögregluna til
að bjarga krökkunum heldur til að
hreinsa frá húsinu menn sem elta
stelpurnar hingað heim að dyrum og
berja síðan allt og lemja að utan og
heimta að komast inn. Venjulega hafa
þeir þó forðað sér áður en lögreglan
kemur og þá er „ekkert um að vera“, að
hennar áliti. Kannski er það dæmigert,
að meðal þeirra hræddustu af öllum að
fara heim eru einmitt krakkar sem eiga
pabba í löggunni. En einnig eru til
drengir sem eru með læti og segja
kannski „hringdu bara í lögguna - pabbi
minn er þar og þú hefur ekkert út úr
því". Anað sem fer í taugarnar á mér
eru sumir þessara „uppþurrkuðu" sem
tala nú eins og þeim finnist fremd í því
að hafa verið „alkar“. En hvað skyldu
þeirra börn hafa þurft að líða undan
þeim meðan þeir drukku? Og ættu þeir
þá ekki að hafa lært eitthvað - hvað þeir
geti gert fyrir börnin sem nú eru í sömu
sporum og þeir voru áður?
Skólaferðalögin eru fyrir neðan
allar hellur
- Áðan nefndir þú aðkomukrakka?
- Að undanförnu hafa þau verið í
algerum meirihluta og auk þess líka
erfiðara við að eiga - alit annar andi
meðal þeirra. Þetta eru krakkar úr
nágrannasveitarfélögunum alveg suður
með sjó og svo stórir hópar sem hér hafa
verið í skólaferðalögum allsstaðar að af
landinu. Um síðustu helgi voru þau
jafnvel komin alla leið frá Norðfirði.
Helgina áður komu m.a. um 70 börn úr
Skógaskóla og nokkru þar áður stórir
hópar frá Reykjum í Hrútafirði og
Laugarvatni sömu helgina. Þetta eru
krakkar ailt niður í 13-14 ára. Hópunum
er sturtað afskiptalausum úr rútunum á
Umferðarmiðstöðinni. Og auðvitað koma
þau niður á þetta fræga Plan sem allir
hafa heyrt svo mikið um. Þau eiga
kannski að gista hjá afa og ömmu - en
þangað þora þau auðvitað ekki drukkin.
Önnur vita m.a.s. ekki hvar þau eiga að
vera.
Ég er viss um að foreldrar þessara
barna, víðs vegar úti um land, órar ekki
fyrir út í hvað börnin þeirra eru að fara.
Töluvert af þessum börnum er líka
héðan úr Reykjavík - börn sem foreld-
rarnir hafa komið í þessa heimavistar-
skóla vegna þess að þau réðu ekki við
þau sjálf. Sá eini af þessum hópum sem
ég veit til að komið hafi í virkilega
skoðunarferð var frá Akureyri. Hann
kom í fylgd kennara sem fóru meö
krökkunum um allt og svo gistu allir í
skóla hér í borginni. Það fannst mér góð
og jákvæð heimsókn - hinar fyrir neðan
allar hellur.
Löggan bauð mér bara far á
stöðina ef...
-Rúðubrot hafa verið töluvert rædd í
sambandi við Planið?
- Ég held að það séu sárafáir sem leika
slíkt, og þá ekki síður þeir sem fullorðnir
eru, en „ekki við upp til hópa" eins og
krakkarnir segja. Mörg þeirra koma
með flöskurnar sínar í tunnuna hjá mér
eða gefa þær gömlu mönnunum, sem eru
að safna glerjum. Ég hef rætt um þetta
við krakkana - þegar við höfum átt hér
rólega stund - og okkur hefur komið
saman um að það eigi ekki að láta þetta
bitna á öllum hópnum eins og oft er gert.
að fara að tala við þau þegar þau koma
heim heldur geyma það til morguns.
Tala þá við þau með nærgætni - ekki
skamma þau - heldur reyna að komast
inn í skelina sem mörg af þessum
börnum eru búin að mynda utan um sig.
Það getur öllum orðið á. Yfir barni, sem
kannski er að koma heim eftir að hafa
drukkið áfengi í fyrsta skipti, er óþarfi
að byrja svona ræðu “Nú, þú ert farinn
að drekka": Sé farið vel að því hendir
þetta kannski miklu síður aftur. Einnig
finnst mér foreldrar gera of lítið af því
að keyra hér um miðbæinn og líta eftir
börnunum sínum á nóttunni.
Borgin hefur ekki ráð á að hafa
síma hérna
- Er þá lítið um að foreldrar komi og
sæki krakkana eða hafi samband við þig
og spyrji um þau?
- í einu tilviki hafa foreldrar haft
samband við mig og beðið mig að láta
sig vita ef eitthvað er að. Tvennir aðrir
foreldrar hafa komið hingað og sótt böm
sín. { annað skiptið sá ég eftir því að
hafa hringt, því ég fann að sá drengur
átti ekki á góðu von er heim kæmi.
Einn gallinn er líka sá að það er ekki
hægt að hringja til mín. Hér er bara
peningasími sem hægt er að hringja úr,
því fyrir han n þarf Borgin ekki að greiða.
Okkur vantar venjulegan síma til þess að
fólk geti hringt til mín, en Reykjavíkur-
borg vill ekki leggja í þann kostnað.
Samt er þannig sími á öllum hinum
salernunum, sem eru opin á daginn og
fram á kvöld.
Hins vegar finnst mér ég verða vör við
það að undanförnu að fleiri foreldrar láti
börnin sín hafa fyrir Ieigubílum og
einnig að krakkarnir geri meira af því
að hringja heim og láta vita af sér.
Jafnframt finnst mér mörg þeirra hafa
farið fyrr heim að undanförnu. Síðasta
laugardag fór t.d. obbinn af Reykjavík-
urkrökkunum heim með síðasta strætó.
Sum þeirra bað ég um að reyna að taka
kunningja sína með sér. Ég tel líka að
Það myndi bjarga miklu ef strætisvagn-
arnir gengu til kl. 3 bæði föstudaga og
laugardaga, sem einnig myndi örugglega
einnig forða mörgum fullorðnu frá að
keyra fullir. Vanti krakkana í strætó þá
er ekkert mál að bjarga því. En þegar
stærsti hópurinn er farinn þá eru einmitt
eftir þau sem eru í vandræðum. Og hvað
á ég þá að gera? HEI
■ „Margur leitar langt yfír skammt1*, segir máltækið. Skili t.d.
rjúpnaskytta sér ekki heim á réttum tíma eöa akandi maöur
festist í skafli stendur ekki á tugum og jafnvel hundruðum
manna úr björgunar-, slysavarna- eöa líknarfélögum til
bjargar og leggja jafnvel sjálfa sig í lífshættu. En væri kannski
ekki síður þörf á sjálfboðaliðum er gæfu sig fram í
björgunarsveitir í sjálfan miðbæ höfuðborgarinnar um helgar?