Tíminn - 29.05.1983, Blaðsíða 24

SUNNUDAGUR 29. MAÍ 1983
24
Swtiiw
heimsókn
■ Uti í gariti á Bókhlöðustígnum. I’au hjónin standa hér við eina húsið sem Björn hefur byggt!
honum voru boðin, ekki verið nóg góð.
Hljóðfæraleikur hefur aldrei verið sér-
staklega hátt metinn á íslandi og hann
hefur sjálfsagt fengið betra tilboð
frá Svíþjóð, en þangað fór hann eftir
vcru sína hér. Sonur hans Ib. sem þá var
sex eða sjö ára gamall, er nú orðinn
mjög þekktur hornleikari og hefur kom-
ið hingað þrisvar eða fjórum sinnum og
haldið hér tónleika. Wilhelm Lansky
Otto hefur einnig komið hingað, líklega
tvisvar sinnum.
Ég fór síðar í Tónlistarskólann í
Reykjavík og var þá tvo vetur að læra
hljómfræði hjá Jóni Þórarinssyni."
- Er algcngt að tónlistarfólk leiki á fleiri
en eitt hljóðfæri?
„Ég held að það sé algengt að fólk læri
á píanó jafnframt, það er nú víst kallað
að læra á hljómborð núna. Sjálfsagt er
það til að auðvelda fólki almennan
nótnalestur, en með píanóleik nemur
maður grundvallaratriðin í nótnalestri.
Einnig er mjög þægilegt að kunna að
spila á píanó, t.d. til þess að geta spilað
undir fyrir nemanda á einleikshljóðfæri.
Það kemur sér einnig oft vel að kunna á
píanó. Ég man t.d. að mamma skrifaði
mig inn í stúku þegar ég var strákur og
ég var ekki búinn að sitja marga fundi
þegar í Ijós kom að ég kunni á píanó.
Og það skipti engum togum - ég var
umsvifalaust gerður að organista!
Ég fór ekki til náms erlendis fyrr en ég
var orðinn þritugur, þá fór ég til
Bandaríkjanna. Par hitti ég menn sem
léku með Philharmoníuhljómsveit New
York borgar og fyrsti básúnuleikari
þeirra tók mig í tíma í básúnuleik. Ég
var hjá honum tvö sumur, hátt á þriðja
mánuð fyrra sumarið en seinna sumarið
var ég stutt, ekki nema þrjár vikur.
- Varstu farinn að spila með hljóm-
sveituin á þessum tíma?
„Já, já, við vorum farnir að koma
saman svona um það bil 40 manns,
V Þann 16. þessa mánadar vöknuðu íbúar við
Bókhlöðustíg í Reykjavík og í næsta nágrenni árla
morguns við drunur miklar en ómþýðar þó. Þar
voru nefnilega komnir félágar úr Lúðrasveit
Reykjavíkur að heiðra félaga sinn, Björn R.
Einarsson, sextugan. En Björn hefur, eins og
fíestum er efíaust kunnugt, blásið í básúnu með
ýmsum hljómsveitum um áratuga skeið.
Helgar-Tíminn mætti í afganginn af kransakök-
unni hjá Birni og eiginkonu hans, Ingibjörgu
Gunnarsdóttur, og átti við þau nokkur orð.
Björn er borinn og barnfæddur Reykvíkingur,
sonur Ingveldar Björnsdóttur og Einars Jónssonar
hárskera, sem nú er látinn.
Og þá er komið að hinni óhjákvæmi-
legu upphaísspurningu þessa samtals:
Hvenær kviknaöi tónlistaráhugi þinn
Björn?
„Hann var nú eiginlega látinn kvikna
þegar ég var smástrákur. Þá fór mamma
að kenna okkur systkinunum þremur
dálítið á píandog að lesa nótur. Hún fór
þá sjálf að læra að spila á píanó, en
markmið hennar mcð sínu námi var að
kenna okkur krökkunum. Ilún spilaði
talsvert og kcnndi okkur fyrstu árin.
Síðan fór ég í einkatíma í píanóleik,
líklega hef ég'verið sjö eða átta ára þegar
ég byrjaði. Tónfræðina lærði ég einnig í
einkatímum fyrst hjá Karli O. Runólfs-
syni og síðar hjá Róbert Abraham
Ottóssyni.
Ég var svo kominn um fermjngu þegar
ég byrjaði að blása. Karl O. Runólfsson
kenndi mér fyrst á trompett einn eða tvo
vetur. Hann hafði þá forskóla fyrir
lúðrasveit þar sem hann kenndi riokkr-
um unglingum. Ég hélt svo áfram að
leika á trompettið þar til ég var 16
eða 17 ára, en þá kom hingað þýskur
stjórnandi aö lúðrasveitinni sem réð því
ciginlega að ég fór að blása í básúnu.
Þetta var árið 1936 og maðurinn var
Albert Klahn, en hann var að flýja
nasismann í Þýskalandi, ásamt fjöl-
skyldu sinni. Konan hans var gyðingur.
Þau hjónin réðu sig sem hljóðfæraleikara
á Hótel Borg, hann á fiðlu en hún á
píanó. Auk þess stjórnaði hann Lúðra-
sveit Reykjavíkur. Og hann kenndi mér
sem sagt á básúnu en aðalástæða þess að
hann byrjaði á því var sú að það vantaði
básúnu í lúðrasveitinai Albert Klahn
kenndi heilmikið á sinni tíð, yfirleitt
öllum þeim ungu mönnum sem þá höfðu
hug á að læra á málmblásturshljóðfæri.
Um þessar mundir var maður líka
farinn að huga að ævistarfinu og ég
ákvað aö hefja nám í hárskeraiðn. Þá
geysaði styrjöld í Evrópu og hingað var
kominn her. Hermennirnirstofnuðusín-
ar hljómsveitir, fyrst þeir ensku og síðan
kanarnir og þá kynntist maóur þessum
hljóðfæraleikurum. Einn þeirra fór t.d.
að kenna mér.á básúnu og við spiluðum
þá bara saman á rakarastofunni á
kvöldin.
Við höfðum tekið okkur saman tveir
rakarar og farið að vinna á stofu hjá
amcríska hernum í kampi sem stóð þar
sem Háskólabíó er núna á bak við gömlu
útvarpsstöðina. Við unnum mjög sjálf-
stætt á þessari stofu, það var í rauninni
eins og þetta væri okkar eigin stofa, en
herinn útvegaði öll aðföng. Þetta var
officerakampur og þeir komu þarna einu
sinni í viku til að láta snyrta sig. Ég
starfaði sem sagt lítils háttar að iðninni
eftir að ég lauk sveinsprófinu en þó nóg
til þess að fá meistaratignina.
„Hljóðfæraleikur ekki sér-
staklega hátt metinn á Is-
landi“
Á þessum árum kom einmg til landsins
tónlistarmaður og kennari frá Dan-
mörku, Wilhelm Lansky Otto hornleik-
ari. Hann var ráðinn til Tónlistarskólans
í Reykjavík, til þess að kenna á píanó.
Hann kenndi mér líka á básúnuna en ég
fór jafnframt í píanótíma til hans. Hann
lék einnig í útvarpshljómsveitiiftii, sem
var fyrirrennari hinnar eiginlegu
Sinfóníuhljómsveitar. Það var mikil
synd að við skyldum missa hann af landi
brott, en líklega hafa þau kjör sem
Helgar-Tíminn
ræðir við Björn R,
Einarsson
básúnuleikara og
eiginkonu hans,
Ingibjörgu
Gunnarsdóttur
þremur til fjórum árum áður en
Sinfóníuhljómsveitin var stofnuð, og
halda tónleika, stundum meira að segja
með kór. Þetta var hinn árlegi viðburð-
ur. Ég man t.d. eftir tónleikum í
Trípolíbíói, sem var einn af bröggunum
sem tilheyrðu kampinum á Háskóla-
svæðinu, og einnig í Fríkirkjunni.
Svo settum við saman hljómsveit,sem
hlaut nafnið Hljómsveit Björns R. Ein-
arssonai, nokkrir strákar árið 1945. Það
voru þeir Árni ísleifsson á píanó, Axel
Kristjánsson á gítar en hann var þá að
læra til loftskeytamanns, Guðmundur
bróðir minn spilaði á trommur, Haraldur
Guðmundsson lék á trompett en hann
var þá að læra prent. Haraldur var lengi
setjari hjá Þjóðviljanum, en síðast var
hann með prentsmiðju austur á Nes-
kaupstað, þar til hann lést í fyrra. Nú,
Gunnar Egilsson spilaði á klarinett og ég
á básúnu. Þetta var fyrsta hljómsveitin
hér á landi sem hafði þá hljóðfæraskipan
sem oft gengur undir nafninu dixieland-
hljómsveit."
„Nú hættir maður bara að
raka“
„Við byrjuðum að æfa um mánaðamót-
in september/október og fengum vinnu
strax í nóvember. Ég var þá að ljúka
■ Mvnd þessi er tekin á tónleikum Lee Conitz og Tyree Glenns í Austurbæjarbíói.
Guðmundur R. Einarsson lék á trommur, Jón Sigurðsson á bassa, Magnús Pétursson
á píanó, Tyree Glcnn á básúnu, Björn á básúnu, Jón Sigurðsson á trompett og Gunnar
Ormslcv á tenórsaxófón.
Upptöku á þessum flutningi mun vera að finna á plötunni Jass í 30 ár.
Ljósm. G.E.