Tíminn - 30.10.1983, Blaðsíða 14

14
SUNNUDAGUR 30. OKTÓBER 1983
SUNNUDAGUR 30. OKTÓBER 1983
15
■
ftýáfýMiíf
■
.
■ ■
■
■ Mál málanna í dag er komandi Landsfundur
Sjálfstæðisflokksins 3. til 6. nóv. nk. og þarber að
sjálfsögðu efst formannskjör, þar sem þrír kand-
ídatar munu berjast um formannssætið, sem Geir
Hallgrímsson yfirgefur á sunnudaginn eftir eina
viku, eftir lOárasetu. Þeirsem berjast um sætiðeru
eins og kunnugt er alþingsmennirnir þrír, Birgir
ísleifur Gunnarsson, Friðrik Sóphusson, varafor-
maður flokksins og Þorsteinn Pálsson. Eru menn
þeirrar skoðunar að þessi barátta þeirra þriggja
brjóti blað í sögu stærsta stjómmálaafls landsins,
Sjálfstæðisflokksins, þar sem sagan hafi hingað til
hagað því svo til, að ávallt hafi uppalinn erfðaprins
verið til reiðu innan flokksins, sem tæki við af
formanni, þegar til formannsskipta hefur komið, og
hafa þær erfðir þótt sjálfsagður og eðlilegur hlutur.
Flestum er þessi nýi háttur fagnaðarefni, og segja
menn hann færa flokkinn í átt til lýðræðislegri
vinnubragða, og það sé ekki nema heilbrigt og
eðlilegt að menn keppi um þessa valda- og virðing-
arstöðu. Aðrir eru hins vegar þeirrar skoðunar, að
með þessu minnki reisn embættisins, virðing þess
hljóti að þverra og næsti formaður verði að vinna
sig upp til metorða og álits eftir að hann er kominn
í formannssætið, í stað þess að fyrri formenn hafi
þegar verið komnir á toppinn þegar þeir tóku við
formennskunni, og sest í formannssætið með þeim
virðuleik, og myndugleik sem embættinu sæmdi.
'Um það hafi ekki verið að ræða eftir að í
formannsstólinn var komið, að menn þyrftu að
stefna upp á við.
Tíminn hefur undanfarið snúið sér til allmargra
sjálfstæðismanna, sem tilheyra ólíkum öflum
flokksins, ss. flokkseigendaklíku, þingfiokki, stuðn-
ingsmönnum Alberts, stuðningsmönnum hvers
frambjóðanda um sig, ungum sjálfstæðismönnum,
Geirsmönnum, Gunnarsmönnum og þar fram eftir
götu. Hefur Tíminn rætt við þessa viðmælendur
sína í trúnaði, og varð það sameiginleg niðurstaða
blaðamanns og viðmælenda hans, að ekki yrði um
nafnbirtingar að ræða, þótt vitnað væri í ummæli
einstakra manna, og er ástæða þess einkum sú, að
menn töldu sig geta verið opinskárri en ella, ef
nafnleynd væri viðhöfð. Viðmælendur Tímans
svöruðu spurningum blaðamanns og reyndu eftir
megni að spá í stöðuna eins og hún lítur út nú, viku
áður en nýr formaður verður kosinn í Sjálfstæðis-
flokknum. Þar sem langhundur mikill er hér í
uppsiglingu er ekki úr vegi að útlista í tveimur
setningum eða svo hvernig ég hyggst skipta honum
upp í minni einingar. Fyrsti hlutinn verður nokkurs
konar fréttaskýring, byggð á viðtölum við menn úr
innsta valdahring Sjálfstæðisflokksins, menn úr
þingflokki Sjálfstæðisflokksins, menn úr stuðnings-
hóp Alberts og menn úr ungliðahreyfingunni.
Seinni hlutinn er einskonar samanburður á hug-
myndum stuðningsmanna frambjóðendanna
þriggja og í lokakafla reyni ég að draga saman
niðurstöður.
Viðmælendur mínir eru flestir sammála um að
raunveruleg niðurstaða um það hver verði næsti
formaður Sjálfstæðisflokksins fáist ekki fyrr en að
kosningu lokinni í Sigtúni við Suðurlandsbraut, á
sunnudaginn eftir viku. Scgja þeir, að þótt svo
virðist í dag, sem Þorsteinn hafi mest fylgi og
mestan meðbyr, þá geti slíkt breyst áður og þegar
á Landsfund kemur. Um sé að ræða þrjá frambæri-
lega menn, sem flestir telja að hafi svipaðar
málefnalegar meiningar, þannig að hér sé um
persónukosningu að ræða, en ekki málefna. Ekki
eru þó allir viðmælendur mínir þeirra skoðunar, en
ég kem betur að því seinna.
Þá kemur glögglega fram í þessari grein, að
fullvíst er talið að Geir Hallgrímsson og flokkseig-
endaklíkan styðji Þorstein, Birgir njóti hvað mests
fylgis í þingflokknum, Friðrik sæki sitt fylgi til
gróinna flokksmanna sem ekki eru í fremstu víglínu
í flokknum, og að menn eru almennt þeirrar
skoðunar að sama sé hver niðurstaðan verði í
formannskjörinu, engar ósættir muni rísa upp í
flokknum í kjölfar úrslitanna.
Mat á stöðunni nú fyrst og
fremst tilfinningalegs eðlis
Flokkseigendur telja það rangt að Friðjón styðji
|Friðrik eins og Friðriksmenn segja, en segja að hitt
geti vel staðist með Gunnar G. Schram og Pálma.
Benda þeir á að Friðjón sé náskyldur eiginkonu
Sveins R. Eyjólfssonar stjórnarformanns DV og
það sé vitað mál að bæði Sveinn og Hörður
'Einarsson framkvæmdastjóri DV styðji Birgi, þann-
ig að þeir telja sig hafa ríka ástæðu til þess að ætla'
|að Friðjón styðji einnig Birgi .
Þeir eru þeirrar skoðunar að mat á stöðunni, nú
viku fyrir landsfund, sé miklu frekar tilfinningalegs
eðlis, heldur en að hægt sé að tala um staðreyndir.
Eru þeir einnig þeirrar skoðunar, að Friðriksmenn
hafi beitt því sem áróðursbragði upp á síðkastið, að
Friðrik fyndi fyrir auknum meðbyr. Þetta sé
herbragð Friðriksmanna, en ekki staðreynd, og það
sé einnig herbragð Friðriksmanna að láta að því
liggja að Birgir muni draga sig í hlé, áður en til
kosninganna kemur. Ekkert sé hæft í því.
Þeir segja jafnframt að það sé mjög áberandi að
fólk sé ekki búið að gera upp hug sinn, og að
fjölmargir fulltrúar svari aðspurðir, hvern þeir ætli
að styðja, „Er engin leið að fá Geir til þess að halda
áfram?“ eða „Heldur þú að Albert gefi kost á sér?“
Þeir segja, eins og aðrir viðmælendur mínir, „þessi
kosning vinnst á Landsfundinum sjálfum, og úrslitin
erum mjög mikið undir stemmningu fundarins
komin.“
Ef við reynum að átta okkur á því hvaða fylkingar
eru að baki þessum þremur mönnum, í flokknum,
með hliðsjón af þeim upplýsingum sem viðmæl-
endur mínir veittu mér, þá má ímynda sér eftirfar-
andi.
Þorsteinn hefur breiðustu
fyikinguna á bak við sig
Þorsteinn sækir fylgi sitt til ólíkra afla innan
Sjálfstæðisflokksins. Hann hefurvinnuveitendurað
miklum hluta á bak við sig, hann sækir fylgi í
verkalýðsarm Sjálfstæðisflokksins, hann á mikið
fylgi innan SUS, margir telja meirihlutafylgi þar,
hann fær örugglega góðan stuðning kvennaliðs
Sjálfstæðisflokksins, út á konu sína Ingibjörgu
Rafnar, borgarfulltrúa. Þá er ekki síður mikilvægt
að Þorsteinn nýtur m ikillar samúðar Geirs-
EyKons- Moggaklíkunnar og er næsta öruggt að
hann er þeirra maður, þótt ekki sé um neinar
opinberar yfirlýsingar að ræða frá þessum aðilum til
stuðnings Þorsteini, enda munu ákveðnir aðilar
innan þessararvaldaklíku telja að þaðyrði Þorsteini
ekki svo mjög til framdráttar að honum yrði haldið.
svo mjög á lofti. Ljóst er af þessu að stuðningurinn
við Þorstein er geysilega öflugur valdalega og
hagsmunalega séð, og þegar hann þar að auki er
þingmaður Suðurlands, með stuðning sinna heima-
manna og að líkindum fjölmargra annarra lands-
byggðarfulltrúa, þá getur dæmið litið mjög vel út
fyrir hann, með þeim fyrirvara að vísu, sem gera
verður ráð fyrir, vegna Landsfundarins sjálfs, og
þess sem þar kynni að koma upp á.
Birgis styrkleiki að menn
segja „Strakurinn er of ungur“
Ef við lítum á fylgi Birgis, þá nýtur hann þess að
sjálfsögðu að vera búinn að vera á ferðinni innan
Sjálfstæðisflokksins í 25 ár. Hann nýtur góðs af
starfi sínu sem erindreki flokksins og starfi sínu í
SUS. Þau kynni og þau störf eiga eftir að skila sér
í fylgi í kosningunni. Þá nýtur hann, a.m.k. að
einhverju leyti þess að hafa verið oddviti borgar-
stjórnar í Reykjavík í langan tíma, þótt einhverjir
óréttlátir segi að hann tapi á því að hafa tapað
borginni, og að sjálfstæðismenn vilji ekki „looser"
í formannssætið, nóg sé komið af slíku. Birgis
styrkur felst að líkindum aðallega- í því að menn
munu segja urn Þorstein „Strákurinn er of ungur.“
Friðrik hefur talsvert fylgi
af landsbyggðinni
Það má ef til vill segja að fylgi Friðriks sé ekki
ósvipað Birgis, ákveðið en ekki breitt. Gamli
kjarninn í kringum Friðrikeru menn einsog Ragnar
Kjartansson, Pétur Sveinbjarnarson, Jónína Mik-
haelsdóttir og Inga Jóna Þórðardóttir. Friðrik, eins
og Birgir býr að sínu starfi innan flokksins í langan
tíma. Þá býr hann að því hversu virkur hann hefur
verið í flokksstarfinu í Reykjavík í mörg ár. Hann
eins og Birgir hefur ræktað garðinn sinn í flokknum,
enda báðir aldir upp í flokknum.
Þorsteinn er alinn upp á öðrum vígstöðvum, -
hann heyrir hinni nýju línu til, ef svo má segja.
Haslar sér völl kornungur sem stjórnmálaskrifari á
Mogga, er ritstjóri á Vísi, framkvæmdastjóri VSÍ,
þar sem hann var mikið í sviðsljósinu. og þótti
standa sig vel - alltof vel að mati launþega.
Þá telja margir að það sé hálfgert áfall fyrir
Friðrik að hafa fengið stuðning Alberts og hans
manna í varaformannsembættið 1981, fyrir tveimur
árum, en ekki nú.
Er kosið um menn eða
málefni - eða hugsanlega
hvort tveggja?
Því hefur verið haldið fram, bæði af stuðnings-
mönnum kandídatanna og svo af þeim sjálfum, að
þetta formannskjör verði fyrst og fremst kosning
um menn, því málefnalegur ágreiningur sé ekki
fyrir hendi. Heyrst hafa þó raddir úr innstu og
valdamestu röðum sjálfstæðismanna að þetta sé
rangt. Segja þessir menn að það sé um málefnalegan
ágreining að ræða milli þessara manna og rökstyðja
mál sitt eitthvað í þessa veru:
Þeir sem stutt hafa Geir, og munu styðja Þorstein
halda því ákveðið fram að stjórnmálaflokkur eins
og Sjálfstæðisflokkurinn eigi að reka og fylgja eigin
pólitík, en ekki að hlaupa á eftir almenningsálitinu.
Þeir segja „við höfum stefnu og við eigum að standa
við hana hvað sem á gengur.“ Er talið að Þorsteinn
sé þessararsömu skoðunar, og því munu Geirsmenn
og reyndar fleiri, eins og Jón G. Sólnes og margir
• Sættir eru komnar á í Sjálfstæðis-
flokknum
• Úrslit ráðast ekki fyrr en aLands-
fundinum sjálfum
• Þorsteinn nýtur í dag áberandi
mests fylgis
• Birgir hefur mest
fylgi í þingflokknum
úr gamla Gunnarsarminum vera þcirrar skoðunar
að forystan sé best komin í höndum hans.
Þessar sömu raddir segja að Friðrik sé þeirrar
skoðunar, og Ellert B. Schram hafi ávallt verið
hennar einnig, að flokksforystan ætti að endur-
spegla vilja og sjónarmið almennings og þeir sem
eru þeirrar skoðunar að þetta sé röng stefna segja
að Friðrik og hans lið vilji hlaupa á eftir almennings
álitinu. Birgir er af þessum mönnum sagður standa
með sinnhvorn fótinn í báðum hcrbúðum, og segja
þeir að hann hafi löngum verið þekktur fyrir það
innan flokksins, að sigla milli skers og báru. Hann
hafi að vísu einnig sýnt að hann geti verið skæður
baráttumaður, en einhvern veginn sé það nú svo að
Birgi sé tamara að vera hlés megin í átökunum.
Þessir sömu menn benda á að það hafi verið
gríðarlega mikið sálrænt álag fyrir Birgi að tapa
Reykjavíkurborg, en þeir segja að Birgir hafi orðið
meiri maður á eftir, svo vel hafi hann axlað alla þá
erfiðleika sem á honum mæddu vegna þess.
Þorsteini og Birgi treyst til
þess að framfylgja utanríkis-
stefnu flokksins
Valdamenn innan Sjálfstæðisflokksins og
óbreyttir, telja samkvæmt mínum heimildum, að
Þorsteini væri vel treystandi til þess að framfylgja
utanríkisstefnu Sjálfstæðisflokksins, og það væri
Birgi einnig, en eitthvað telja þeir að Friðrik gæti
verið linari í að framfylgja henni en hinir tveir, hvað
svo sem þeir hafa fyrir sér í því.
• Friðriksmenn mjög bjartsýnir
• Tímanna tákn að erfðaprinsar í
Sjálfstæðisflokknum ekki lengur
sjálfsagðir
• Þorsteinn talinn eiga möguleika á
meirihluta í fyrstu umferð
• Ef ekki, þá er talið að Friðrik eða
Birgir verði næsti
formaður
■ Kristján, LÍÚ
■ Pétur Svein-
bjarnar...
Leiðtogaímyndin
þýðingarmikil?
Því hefur oft verið fleygt, eftir að formannsum-
ræðan komst í hámæli og Ijóst var hvaða þrír menn
hygðust berjast um formannssætið, að enginn
þessara þriggja hefði til að bera þá reisn og þann
myndugleik sem til þyrfti, í þetta virðulega embætti.
Segja Þorsteinsmenn í því sambandi, að þótt hann
sé ungur, þá sé hann skörungur, ræðumaður góðuT
og hann komi frábærlega fyrir í sjónvarpi. Eru þeir
einnig þeirrar skoðunar, að Þorsteinn, einn þessara
manna hafi möguleika á því að halda utan um þetta
mikla afl, Sjálfstæðisflokkinn.af einhverjum skör-
ungsskap og myndugleik. Friðrik er ekki talinm'
koma nægilega sterkur út í sjónvarpi, en það verður.
að viðurkennast að sá hæfileiki er nútímamælistika
á leiðtogahæfileikamenn. Þá segja margir, og þó
einkum þeir, sem eru Friðrik andsnúnir, að hans
vandamál sé einkum fólgið í því að hann hafi fengið
tækifæri til þess að gegna varaformannsembættinu
í tvö ár, án þess að sýna svo sem nokkurn skapaðan
hlut, en stuðningsmenn Friðriks segja á hinn
bóginnn að hann, manna helst hafi sameinað
flokkinn á þessum tveimur árum, því hann láti
eingöngu stjórnast af flokkshagsmunum, en ekki
eiginhagsmunum.
Um leiðtogahæfileika Birgis eru menn svo til á
eitt sáttir. Þeir eru ekki miklir. Maðurinn er
hálflitlaus pólitíkus, en hann hefur mikla og góða
reynslu af fjölmörgum ólíkum sviðum, þannig að
hann yrði eflaust farsæll formaður Sjálfstæðisflokks-
ins, en ekkert meira, segja þeir.
Albertsmenn hallast frekar
að Birgi
Sá maður sem stendur Albert hvað næst og
þekkir hann hvað best segir að Albert hafi ekki og
muni ekki gefa upp afstöðu sína og ekki lýsa
stuðningi við neinn ákveðinn frambjóðanda. Hann
sé þó óneitanlega þeirri hugmynd hliðhollari, að
Birgir eða Þorsteinn verði formenn, en að Friðrik
verði það. Stuðningsmenn Alberts þvertaka einnig
fyrir að Albert hyggist sjálfur gefa kost á sér í
formannskjörið, og það hefur Albert sjálfur reyndar
einnig gert í samtali við mig.
Þótt afstaða Alberts liggi ekki fyrir, a.m.k. ekki
opinberlega, þá segja stuðningsmenn Alberts að
það væri ódrengilegt af Albert að styðja nokkurn
annan en Birgi. Birgir hafi stutt Albert í forseta-
kosningunum 1980 auk þess sem samstarf þeirra í
borgarstjórn og á þingi hafi verið langt og gott.
Albert hafi ávallt reynst sínum vinum og stuðnings-
mönnum vel, og því myndi það koma stuðnings-
mönnum Alberts meira en lítið á óvart, ef Albert
snéri baki við Birgi. Hulduherinn hans Alberts
hefur lagt að Albert að gefa kost á sér og það hafa
einnig menn úr röðum gamla Gunnarsarmsins gert,
en Albert hefur þvertekið fyrir þann möguleika.
Albertsmenn benda á, að þótt frambjóðendurnir
þrír séu allir hinir mætustu menn, þá séu þeir einu
sinni þannig gerðir, að þeir haft ekki áunnið sér þá
miklu og breiðu tiltrú flokksins, sem sá maður þarf
að hafa gert, sem verður formaður flokksins,
þannig að það er Ijóst að í röðum Albertssinna er
gamla formannsímyndin í góðu gildi enn. Er að
merkja á orðum þeirra Albertsmanna, að þeir sakni
gamla erfðaprinsakerfisins, þar sem menn hafi
beinlínis verið aldir upp innan flokksins, til þess að
taka við formennsku í flokknum.
Albertsmaður segist telja næsta öruggt að Geir
styðji Þorstein, og færir þau rök fyrir því, að bæði
Birgir og Friðrik harfi leikið af sér eftir prófkjörið
í fyrra, þegar Geir hafnaði í sjöunda sæti. Þá hafi
þeir báðir viljað að Geir drægi sig í hlé, þá þegar,
en að mati Albertsmanna hefði slíkt tvístrað
flokknum, þannig að Albertsmenn eru eindregið
þeirrar skoðunar að Geir hafi leikið réttan leik þá,
með því að ákveða að taka sjöunda sætið. Það hafi
verið farið eftir settum reglum, sem settar hafi verið
undir hans forystu sem formanns. Þegar Geir svo
hafi orðið fyrir barðinu á þessum reglum, þá hafi
hann einfaldlega ekki getað hlaupið frá þeim. Þetta
telja Albertsmenn að sé einnig sjónarmið Mogga-
klíkunnar, og þar sé enn ein ástæðan komin fyrir
Moggaklíkuna að styðja Þorstein, en þar að auki
hafi Moggaklíkan góðar og gildar ástæður fyrir
stuðningi við Þorstein, svo sem þær, að stjórnmála-
lega séð hýtur hann sitt uppeldi á Mogganum, og að
vinnuveitendur standa svo til sem órofin heild á bak
við Þorstein.
Það er auðheyrt á máli Albertsmanna að Birgir
nýtur mikillar tiltrúar þeirra. M.a. sagði einn
Albertsmaður: „Birgir hefur ákaflega margt gott til
að bera. Við stuðningsmenn Alberts erum þeirrar
skoðunar að formannsstarfið sé best komið í
höndum Birgis, af þessum þremur mönnum."
Albertsmenn segja að þótt þeir telji formennsk-
unni ef til vill best borgið í höndum Birgis, að hann
sé svolítið daufur og seinn til ákvarðanatöku. Hans
týpa passi eiginlega ekki í formannsfötin, og það
sama megi einnig segja um hina tvo, en kannski
síður um Þorstein. Miðað við þessi svör Alberts-
manna, þá er kannski ekki að undra að stuðnings-
menn Birgis og Þorsteins hafi talið sínum frambjóð-
anda fylgi Albcrts víst.
Albertsmenn hafa þá trú að Friðrik komi til með
að gefa kost á sér í varaformannssætið á nýjan leik,
ef hann nærekki kjöri sem formaður, en slíkt ráðist
þó að sjálfsögðu ekki fyrr en á fundinum sjálfum.
Ekki finnst öllum að
framkoma Geirs sé drengileg
Sjálfstæðismenn eru ekki á eitt sáttir, um það
hvort Geir hafi sýnt drengilega framkomu í þessu
formannsmáli, því ég hef fregnað að Geir hafi
boðað kandídatana þrjá á sinn fund í sumar, og lagt
fyrir þá spurningu þess efnis, hvort væri hægt að
komast að samkomulagi um einn mann. Þá hafi
Friðrik spurt formanninn hvort hann hefði tillögu
fram að færa í því efni, og Geir hafi kveðið nei við.
Því þykir Friðriksmönnum og Birgismönnum það
skjóta nokkuð skökku við, að Geir styðji nú
Þorstein, þótt óbeint sé, því hann hafi haft fullt
tækifæri til þess að lýsa því yfir á þessum fundi í
sumar, og hreinsa þar með andrúmsloftið.
En reynum nú aðeins að gera okkur grein fyrir
því hvernig hljóðið er í herbúðum hvers frambjóð-
anda fyrir sig.
Friðriksmenn segja aðspurðir um helsta fylgi
Friðriks í flokknum að kjarni stuðningsfólks
Friðriks sé ekki úr flokksforystu, heldur almennir
félagar í Sjálfstæðisflokknum, einkum þeir sem
staðið hafa í framlínu í flokknum í félagsmálum.
Flokksbatteríið sé með Þorsteini, og að hluta til
með Birgi. Stuðningsmenn Friðriks fullyrða hins
vegar að það sé alrangt að Friðrik hafi ekki stuðning
í þingflokknum. Segja þeir að sumir þingmenn gefi
að vísu ekki upp hvern þeir styðji, en það sé nokkuð
öruggt að Pálmi, Gunnar G. Schram, Friðjón og
Salóme styðji Friðrik og jafnvel Þorvaldur Garðar.
Segja þeir nokkuð öruggt að Friðrik eigi fylgi um
þriðjungs þingflokksins. Kjarninn er eins og áður
sagði þeir sem starfað hafa í fremstu línu í flokknum
að félagsmálum, eins og formaður Varðar, formað-
ur Heimdallar, fyrrverandi framkvæmdastjóri full-
trúaráðsins og fleiri. Friðriksmenn segja að menn
verði að gera sér það Ijóst að hér sé um kosningu
að ræða sem sé mjög svo frábrugðin fyrri formanns-
kosningum. Hér sé ekki um neinn málefnalegan
ágreining að ræða, og vinskapur ríki milli þessara
þriggja manna, þótt mismikill sé. Hér sé því fyrst
og fremst verið að kjósa um menn en ekki málefni.
„Birgir sækir fylgi sitt
til víðfeðms hóps“
Birgismenn segja að fram á daginn í dag, hafi
Þorsteinn haft ákveðið forskot, en þeir telja að
þetta sé að breytast, og eigi eftir að breytast mun
meira á þessari síðustu viku fram að formannskjöri.
Þeir telja að Birgir og Friðrik séu nú mun meira inni
í myndinni, en þeir voru fyrir tveimur vikum eða
svo. Einkum halda þeir að þetta sé satt hvað Birgi
varðar, því hann hafi í upphafi verið talinn hafa
veikustu stöðuna. Þeir benda á, að staðan í dag sé
mjög óljós, og háð tilfinningalegu mati.
Birgir segja þeir að sæki fylgi sitt til mjög
víðfeðms hóps. í þeim hópi séu menn úr báðum
þeim örmum flokksins sem talað var um, og þar að
auki séu stuðningsmenn Birgis úr hópi þeirra sem
hvorugum arminum tilheyrðu. Þetta séu menn sem
þekkja Birgi af langri reynslu og meti sem pólitíkus.
Menn sem hafi fylgst lengi með og telji að víðtæk
reynsla Birgis sem borgarstjóri, borgarfulltrúi,
alþingismaður og erindreki sé það sem Sjálfstæðis-
flokkurinn þurfi. Þá segja þeir að þeir aðilar sem
meti friðinn innan flokksins mikils, séu þeirrar
skoðunar að Birgir.sé hæfastur til þess að viðhalda
þessum friði.
Þeir telja að yfirvegun Birgis, sem stjórnmála-
manns ásamt áræðni hans og þori til þess að takast
á við mál, sé samfara hans miklu reynslu flokknum
ómetanlega dýrmætt, og nýtist flokknum best, með
Birgi í forystuhlutverkinu.
Þorsteinsmenn telja
Þórstein njóta mests fylgis
Þorsteinsmenn telja að þeirra maður njoti mests
fylgis, og verður það að segjast eins og er að þeir
eru ekki einir um þá skoðun. Segja þeir að þar sem
menn hafi gefið upp afstöðu sína, komi Þorsteinn
áberandi sterkastur út, og nefna þá kjördæmi eins
og Vestfjarðakjördæmi, Norðurland eystra, Suður-
land og fleiri staði. Þá telja þeir til stuðningsmanna
Þorsteins Geir og hans stuðningsmenn og segjast
hafa fyrir sér persónuleg einkasamtöl við Geir.
Matthías Bjarnason hefur einnig verið orðaður við
stuðning við Þorstein og sömu sögu er að segja um
alþingismennina Eggert Haukdal, Árna Johnsen,
Ragnhildi Helgadóttur og Albert Guðmundsson.
Aðrir þingmenn eigna stuðningsmenn Þorsteins sér
ekki ákveðið, en segja að auðvitað séu margir.
þingmenn sem vilji ekki gefa upp afstöðu sína fyrir
fundinn, því slíkt geti jafnvel verið skaðlegt fyrir
flokkinn.
Þótt Þorsteinsmenn séu bjartsýnir og telji fylgi
Þorsteins vera mest, eins og blæs í dag, þá eru þeir
jafnframt þeirrar skoðunar að úrslitin geti orðið
tvísýn, og ráðist líklega ekki fyrr en í seinni umferð.
Þeir segja þó að allt fari þetta eftir fundinum og
þeirri stemmningu sem verður á honum. Það
hvernig frambjóðendurnir koma fram á fundinum,
hvernig ræðurnar þeirra verða og það hvernig
stemmningin verður í kringum þá eigi eftir að hafa
úrslitaáhrif á ákvarðanatöku mjög margra, a.m.k.
mjög margra utan af landi.
„Er verið að þakka Geir það
sem Friðrik hefur gert“
Friðriksmenn benda á að það sé alls ekki rétt að
Friðrik sé alls staðar og hvergi, eins og sumir hafa
haldið fram. Þeir segja að það sé fyrst og fremst
Friðrik að þakka að flokkurinn er sameinaður á
nýjan leik. „Það er verið að þakka Geir það sem
Friðrik hefur gert,“ segir einn stuðningsmanna
Friðriks, „því hann hefur unnið að sáttum, án þess
að hugsa um eigin frama. Hann stakk til dæmis upp
á því á þingflokksfundinum þar sem ráðherraefni
flokksins voru valin að þeir Geir og Albert yrðu
ráðherrar, og þar með var hann að sjálfsögðu að
ganga á eigin frama. Jafnframt barðist Friðrik fyrir
því að Þorsteinn yrði ráðherra, svo að maður úr
röðum ungu þingmannanna yrði ráðherra. Þetta
vita fjölmargir, en hafa ekki hátt um. Hann er því
harður í horn að taka, en hann setur ávallt
flokkslega hagsmuni, ofar sínum eigin.“
Stuðningsmenn Birgis segja: „Við þurfum mann-
inn með reynsluna, manninn sem nýtur trausts úr
röðum vinnuveitenda og launþega og víðar í
flokknum til þess að verða formaður Sjálfstæðis-
flokksins. Birgir hefur unnið mjög vel á þingi, eftir
farsæl borgarstjórastörf. Hann hefur kynnt sér
orkumál einstaklega vel, hann hefur tileinkað sér
þær hugmyndir sem uppi eru varðandi friðarum-
ræðuna, og hann hefur yfirleitt skynjað það sem
mikilvægt var í umræðunni hverju sinni, þannig að
jákvæður vitnisburður sem hans eigin ferill ber
honum, er ástæða þess, að við, sem þurfum að velja
einn, úr þriggja vina hópi, veljum hann.“
Aðspurðir um helstu kosti Þorsteins sem gætu
nýst honum sem formaður Sjálfstæðisflokksins
segja Þorsteinsmenn: „Þorsteinn nýtur mjög mikill-
ar virðingar fyrir festu sína og þekkingu, og þann
hæfileika hans að koma fram sem ákveðinn talsmað-
ur ákveðinnar stefnu. Hann hefur mikla reynslu
beint úr atvinnulífinu, sem ritstjóri og stjórnmála-
skríbent og sem framkvæmdastjóri VSÍ. Slíkt er
ómetanlegt manni sem á eftir að gegna formanns-
embætti Sjálfstæðisflokksins. Þorsteinn er fastur
fyrir og ákveðinn en hann getur einnig verið lipur,
einkum í samningaviðræðum.“
Þorsteinsmenn benda á að hann hafi ótvíræða
forystuhæfileika, sem þeir segja að ekki verði sagt
um aðra frambjóðendur. Þeir segja að Friðrik sé of
sleipur og mjúkur, en Birgir sé aftur á móti
hálflitlaus stjórnmálamaður.
„Tilfinning sem við í Sjálf-
stæðisflokknum höfum ekki
haft í langan tíma“
Birgismenn, eins og aðrir, líta þessa kosningu
jákvæðum augum, því þeir segja m.a. að í
formannskjörinu verði valið á milli þriggja sam-
herja, sem allir séu hæfir menn. Það sé skemmtilegt
við þessa kosningu, að menn verði að taka afstöðu
til manna, og þeir viti það að sama hver niðurstaðan
verður þá sé ekki hætta á illindum í flokknum eftir
á, eða eins og einn Birgismanna orðaði það: „Það
er tilfinning sem við í Sjálfstæðisflokknum höfum
ekki haft í langan tíma. Við vitum að Sjálfstæðis
flokkurinn nú er einn sameinaður flokkur."
Þorsteinsmenn segja, að ef til annarrar umferðar
komi í kosningunni, þá sé það stór spurning hvert
atkvæði kandidatsins sem verður í þriðja sæti fari.
Þeir telja að vísu, að sá sem verður í þriðja sæti,
ráði ekki miklu um það hvért hans atkvæði fara, og
er það í megindráttum sama skoðun og aðrir
viðmælendur Tímans höfðu í þessu efni, en engu að
síður geti atkvæði 3. mannsins ráðið úrslitum. Það
sé litið á þessa þrjá menn sem þeir séu allir
frambærilegir, þannig að fulltrúar muni gera það
upp við sig og sína samvisku hvern þeir vilja kjósa
í seinni umferð, en ekki láta segja sér fyrir verkum.
Þá eru Þorsteinsmenn á sömu skoðun og aðrir
viðmælendur mínir, um að ekki verði um illindi að
ræða í flokknum eftir að þessi kosning hefur farið
fram.
Friðriksmenn virðast ekki óttast svo mjög þann
meðbyr sem Þorsteinn hefur haft, því þeir benda á
að þótt hann hafi verið með mikið apparat í gangi,
frá því í sumar, þá sé það lokaspretturinn sem ráði
úrslitum, og svo auðvitað Landsfundurinn sjálfur,
en Friðriksmenn eins og aðrir eru á því að úrslit
ráðist ekki fyrr en á fundinum sjálfum, og að mjög
mikið sé þar undir frambjóðendunum sjálfum
komið, hvernig þeim tekst upp , og til hverra þeir
ná. Friðriksmenn taka það mátulega alvarlega, þótt
Þorsteinn sé sagður njóta svo og svo mikils fylgis,
bæði í röðum atvinnurekenda, verkalýðs, flokks-
apparati og víðar, og benda á að þótt Þorsteinsmenn
hafi verið hvað iðnastir við hringingar og að reyna
að tryggja sér stuðning fulltrúa Landsfundarins, þá
sé ckki jafnmikið að marka jáin sem gefin hafi verið
og ætla mætti. því það sé Þorsteini síst til framdrátt-
ar hversu Kristján Ragnarsson, formaðuY LÍÚ hafi
beitt áhrifum sínunt í svo til hverju sjávarplássi, til
þess að fá menn til þcss að lofa stuðningi. Menn þori
einfaldlega ekki að segja nei við þcnnan mikla
áhrifamann í íslensku þjóðlífi, en jáið þeirra þurfi
síður en svo að cndurspegla val þeirra á Landsfund-
inum. Eru Friðriksmenn þess fullvissir að lang-
stærsti hópurinn muni ekki gera upp hug sinn fyrr
en á Landsfundinunt sjálfum. Telja þeir Friðriki
það til tekna, því langstærstur hópur fulltrúanna sé
flokksfólk sem starfað hcfur í flokknum áratugum
saman, og líti því fremur á þá Friðrik. og Birgi sem
sína fulltrúa, en Þorstein sem ekki er alinn upp í
flokknum.
Mcnn úr röðum stuðningsmanna Birgis benda á,
að af þeim þingmönnum serh þegar sé hægt að
flokka sem stuðningsmenn ákveðinna frambjóð-
énda, þá fylgi flestir þingmannanna Birgi að máli,
og megi telja honum það til tekna. Eru þcir þeirrar
skoðunar að það mat sé rétt, miðað viö stöðuna cins
og hún er í dag. Þeir tclja að Halldór Blöndal, Egill
Jónsson, Ólafur G. Einarsson, Pétur Sigurðsson,
Sverrir Hcrmannsson, Friðjón Þórðarson, Albert
Guðmundsson og líklcga Lárus Jónsson styðji Birgi.
Birgismenn, sem aðrir, eru þeirrar skoðunar að
þrátt fyrir ákveðnar vísbendingar um fylgi einstakra
frambjóðenda í dag, þá verði það Landsfundurinn
einn, sú stemmning sem þar ríkir og frammistaða
frambjóðendanna sem ræður úrslitum um það hver
verður næsti formaður Sjálfstæðisflokksins. Segja
þeir í því sambandi, að margir fulltrúanna séu enn
óákveðnir og enn. aðrir eigi eftir að skipta um
skoðun þegar á fundinn verður komið. Það eigi
sérstaklega við um þá, sem hafi hugsanlega tekiö
afstöðu, án þess að ígrunda málið eða hugsa af
ábyrgð.
„Tímanna tákn að erfðaprinsar
eru ekki lengur sjjálfsagðir“
Friðriksmenn eru spurðir nvern þeir veðji á sem
sigurvegara í formannskjörinu: „Við höldum að
Friðrik sigri og þetta verður fyrst og fremst kosning
á milli Friðriks og Þorsteins. Það verður ekkert um
það sem fjölmiðlar hafa verið að spá í upp á
síðkastið, að frambjóðendurnir muni reyna að hafa
áhrif á val kjósenda sinna í seinni umferð, það er
einfaldlega ekki hægt að ráðstafa atkvæðum ann-
arra.“
Eru Friðriksmenn þess fullvissir að sjálfstæðis-
menn eigi eftir að meta það.við Friðrik að hann
hefur átt sinn drjúga þátt í því að sameina þasr tvær
stríðandi fylkingar í flokknum sem voru, og sjálf-
stæðismenn segja ekki lengur til, þ.e. Geirs-arm og
Gunnars-arm. Það sé vitað mál að Sjálfstæðisflokk-
urinn, flokksmennirnir vilji engar fylkingar meir.
Því segja þeir að sama hvernig þessar kosningar
fari, þá verði þær flokknum til góðs. Þeir hafi enga
trú á því að ósættir gætu orðið í flokknum eftir þetta
formannskjör. „Það eru einfaldlega nýjir tímar f
stjórnmálum í dag,“ segir einn Friðriksmanna,
„það er tímanna tákn að erfðaprinsar eru ekki
lengur fyrir hendi í flokknum, heldur þarf að kjósa
lýðræðislegri kosningu milli manna.“
Þorsteinsmenn segja þessa síðustu daga, að það
sé ekki rétt sem Friðriksmenn hafi látið í skína,
síðustu daga, þ.e. að Friðrik sé að saxa á forskot
Þorsteins. Þvert á móti, segja þeir bilið vera að

X 'i; S
-
Sjð næstu sfóu