Tíminn - 30.10.1983, Blaðsíða 16

SUNNUDAGUR 30. OKTÓBER 1983
aukast, Þorsteini í hag. Hins vegar segjast þeir hafa
fundið að fylgi Birgis hafi farið vaxandi síðustu
daga, þótt þeir treysti sér ekki til þess að ákvarða
hversu sterkt það sé. Telja þeir að Friðrik og Birgir
standi nokkuö jafnfætis í baráttunni nú, en Þor-
steinn hafi ótvírætt forskot.
Þá vilja Þorsteinsmenn meina að stuðningur
Gústafs B. Einarssonar feli það í sér að Albert
hyggist styðja Þorstcin, því þcir telja að Gústaf
myndi ekki vjnna að formannskjöri Þorsteins, nema
hann hafi fengið grænt ljós frá Albert. Aðrir sem
eru á fullu í áróðursherferðinni fyrir Þorstein cru
menn eins og Guðmundur H. Garðarsson, Óskar
V. Friðriksson, Friðrik Friðriksson og fleiri.
Stuðningsmenn Friðriks segja að hann sem
varaformaður flokksins hafi ekki getað farið af stað
með undirbúning og könnun á fylgi sínu í formanns-
sætið, fyrr en formaðurinn væri búinn að gefa út
yfirlýsingu.
Friðriksmenn segja það tilefni til bjartsýni að
Friðrik hafi á þessum tveimur árum sem hann hefur
verið varaformaður flokksins, upprætt þá andúð
sem honum mætti í upphafi. Nú sé slík andstaða
vart finnanleg., enda menn farnir að átta sig á gildi
Friðriks, sem þeir segja traustan og glöggan stjórn-
málamann. Þcir benda á að þetta sé ekki svo lítill
árangur, þegar á það sé litið að Friðrik sé kominn
þar sem hann cr, á skjön við allt flokksapparatið.
Hann hafi verið kosinn í miðstjórn flokksins á
sínum tíma, gcgn vilja Bjarna Benediktssonar,
hann hafi hlotið nauma kosningu sem formaður
SUS, þegar sonur Bjarna, Björn hafi boðið sig fram
á móti honum, en þá munaði aðeins 12 atkvæðum.
Og fyrir tvcimur árum hafi hann verið kjörinn
varaformaður flokksins. Hann hafi náð þctta langt
fyrir eigin dugnað og fyrir það að fólkið í flokknum
studdi hann.
Meirihluti SUS
styður Þorstein
Þorsteinn á fylgi meirihluta fulltrúa SUS, sam-
kvæmt því scm ungur SUS-ari telur.Hann segir þó
að Friðrik eigi nokkru fylgi að fagna í SUS, hjá
mönnum eins og Vilhjálmi Egilssyni, Gústaf Nícls-
syni, Birni Hermannssyni, Auðuni Svavar og
fleirum. SUS-arinn bendir hins vegar á, að með
varamönnum, þá séu SUS fulltrúarnir á Landsfund-
inum batterí upp á 37 menn, og næsta öruggt megi
telja að 27 þessara fulltrúa komi til með að styðja
Þorstein. Friðrik á aftur meira fylgi að fagna í
Hcimdalli en Þorsteinn. Heimdallur hefur yfir
u.þ.b. 25 atkvæðum að ráða. Á það er að horfa, að
sonur Birgis ísleifs, Gunnar Jón er í þessum hópi,
og líklegt má telja að hann fái einhverja til þess að
styðja föður sinn, og segir SUS-arinn að það séu
kannsi 3 til 4, auk hans sem munu styðja Birgi.
SUS-arinn telur að Þorsteinn fái 7 til 8 atkvæði
Heimdellinga, en Friðrik eigi síðan afganginn, 13 til
15 atkvæði.
Fróðlegt er að skoða það og bera saman, hverja
þingmanna flokksins stuðningsmenn hvers fram-
bjóðenda um sig, telja að megi bóka í sínum hópi.
Að vísu eru sumir þingmenn sem alfarið neita að
gefa upp stuðning sinn, en aðrir hafa látið að ýmsu
liggja, þótt ekki hafi verið um beinar yfirlýsingar að
ræða.
Til gamans flokka ég þingmenn Sjálfstæðisflokks-
ins niður í fjóra flokka, samkvæmt því sem mér
hefur verið sagt: Spurningarmerkið merkir að
viðmælendur mínir voru ekki vissir um stuðning
þessara manna, töldu hann þó líklegan:
Það er næsta athyglisvert við þessa töflu, að
enginn hefur trcyst sér til þess að geta sér til um
hvern Matthías Á. Mathicscn muni styðja, og
hallast sumir að því, að þögn hans þýði ef til vill
það, að hann langi sjálfan. Þá er það einnig
athyglisverður punktur að þingmennirnir Friðjón
og Albert cru taldir ákveðnir stuðningsmenn í
fylkingum tveggja frambjóðendanna. Viðmælendur
mínir vildu þó hafa allan varann á, þegar þeir
reyndu að flokka þingmennina, og sögðu t.d. að
þeir tækju stuðningsyfirlýsingar Sverris Hermanns-
sonar og Eggerts Haukdal mátulega alvarlega, og
að urn þær væri í rauninni ekkert hægt að fullyrða
nema hægt væri að fylgjast með því hvað þeir
skrifuðu á seðilinn í sjálfum kjörklefanum. Greini-
legt af þessum orðum, að -flokksbræður þcirra
Sverris og Eggerts telja þá ekki meðal ábyggilcgustu
manna.
Verður það seinni umferðin,
en ekki sú fyrri,
sem ræður úrslitum?
Það er pð ásettu ráði sem ég hef ekki gert að
umtalsefni hér, spursmálið um varaformannskjörið,
því viömælendur mínir upp til hópa virðast vera á
þeirri skoðun að ekkert sé hægt að segja til um
varaformannsembættið og hver er líklegur í það,
fyrr en ljóst er hvernig formannskjörið fer.
Þó eru menn á því, að sá sem hljóti næstflest
atkvæðin hljóti að bjóða sig frani til varaformanns,
og ef hann geri það, þá eigi enginn annar neinn
möguleika á að fella hann, því svo mikil áhersla
verði lögð á að sættir haldist í flokknum. Segja
menn að jafnvel þótt Davíð Oddsson kæmi fram á
fundinum og tilkynnti spútnikframboð sitt í vara-
formannsembættið, þá myndi það ekki duga
honum, ef sá sem hlýtur næstflest atkvæði ákveður
að bjóða sig fram. Þá eru menn almennt á því að
framboð Sigrúnar Samhygðarkonu sé ekki nema til
þess að hlæja að því, en þó heyrast þær raddir, sem
sjá alls ekkert hlægilegt við þetta framboð, og segja
að þetta framboð Samhygðarkonunnar sýni bara að
formannsumræðan og framboð í kringum toppem-
bætti flokksins séu komin á annað og lægra plan, en
hér á árum áður. Hér áður fyrr, hefði bókstaflega
enginn leyft sér að fara í framboð til varaformanns
eða formanns, nema hann/hún kæmi úr forystuliði
Sjálfstæðisflokksins.
Fær Þorsteinn hreinan
meirihluta í fyrstu
atkvæðagreiðslunni?
Ég má til með að greina frá skoðun nokkuð
margra viðmælenda minna, sem tilheyra ólíkum
öflum Sjálfstæðisflokksins, og verða því ekki flokk-
aðir frekar. Þeir voru á því að svo gæti farið að
Þorsteinn næði að merja meirihluta atkvæða í fyrstu
atkvæðagreiðslunni, þannig að aðeins yrði um eina
umferð að ræða. Ef hins vegar Þorsteinn næði því
ekki, heldur væri innan við 50% atkvæðanna, þá
væri öllu líklegra að sá sem yrði í öðru sæti, yrði
næsti formaður Sjálfstæðisflokksins. Ekki hétdu
menn að um neitt sérstakt „plot“ yrði að ræða, til
þess að niðurstaðan yrði þessi, heldur væri stað-
reyndin einfaldlega sú, að Friðrik og Birgir sæktu
fylgi sitt í líka hópa, og líklegt væri að fylgi annars
flyttist yfir á hinn, ef þeir yrðu í öðru og þriðja
sætinu, þegar atkvæðagreiðsla færi fram öðru sinni.
Ég má til með aö leggja áherslu á þcnnan
möguleika, því viðmælendur mínir voru margir
mjög svo trúaðir á að þessi staða gæti komið upp.
Þeir sögðu því: „Ef Þorsteinn fær meirihluta í fyrstu
atkvæðagrciðslunni, þá verður hann að sjálfsögðu
næsti formaður, ef ckki þá getur allt gerst."
Er Þorsteinn næsti formaður
Sjálfstæðisflokksins?
Ég álykta sem svo, að Þorsteinn Pálsson, sé næsti
formaður Sjálfstæðisflokksins, með þeim fyrirvara
að nú er vika þar til nýr formaður verður kosinn,
og margt getur breyst á þeirri viku, auk þess sem
margt getur breyst á Landsfundinum sjálfum, eins
og allir viðmælendur mínir segja hér að framan.
Jafnframt álykta ég, með hliðsjón af því sem hér
kemur fram á undan, að sættir séu komnar á í
Sjálfstæðisflokknum, þótt ekki séu allir jafnsáttir,
ef svo má að orði komast. Þá er ekki fráleitt að
álykta sem svo, að Þorsteinn verði ekki of sæll af
hlutskipti sínu, með formennskuna, ef af verður,
því ef marka má það sem kemur fram hér að
framan, þá nýtur Birgir mests fylgis í þingflokki
Sjálfstæðisflokksins, og löngum hefur það verið
sagt, að formaður í stjórnmálaflokki gæti ekki orðið
farsæll í starfi nema flokksforystan styddi hann í
einu og öllu, enda hefur það löngum verið talið
höfuðvandamál Friðriks Sóphussonar, varafor-
manns flokksins, að hann nyti ekki trausts og
tiltrúar þingflokksins. En þessu kann vel að verða
öðru vísi farið í Þorsteins tilfelli. Mögulega á tíminn
eftir að leiða það í Ijós. Ég dreg jafnframt þá
ályktun, að meirihluti sjálfstæðismanna fagni því að
nú verður kosið lýðræðislegri kosningu á milli
þriggja manna, en ekki um það hvort flokkurinn
vilji sætta sig við einn ákveðinn erfðaprins, og
heyrist mér sem flokksmenn telji, að með þessu
færist flokkurinn í átt til lýðræðislegra vinnubragða.
Ég get ekki ályktað um hver pólitísk framtíð þeirra
tveggja verður, sem verða undir í baráttunni um
formannssætið, því mjög svo eru skiptar skoðanir
um það mál. Þó er í hnotskurn hægt að segja, að ef
Friðrik verður hvorki kjörinn formaður né varafor-
maður, þá sé ekki hægt að tala um bjarta stjórn-
málalega framtíð hans, ef nokkra. Um Birgi er það
að segja, að hann hcfur á sér hálfgerðan „looser"
stimpil, sem hann þarf að afmá. Verði hann
formaður, eða varaformaður, þá má segja að hann
geti átt alla möguleika í pólitíkinni á næstu árum,
en ef hann fær hvorugt cmbættið, þá er það sama
um hann að segja og Friðrik, hans framtíð í
stjórnmálum getur ekki talist björt. Þorsteinn, sem
fyrir þessa kosningu virðist standa mcð pálmann í
höndunum, lítur einnig út fyrir að vera sá sem á allt
að vinna og engu að tapa. Því sem þingmaður er
hann óskrifað blað - hann á eftir að sýna og sanna
á sviði stjórnmálanna hvað í honum býr, og hvort
sem hann gerir það sem formaður Sjálfstæðisflokks-
ins eða óbreyttur þingmaður, þá nýtur hann þess
fram yfir hina tvo að vera nýi maðurinn, sem ætti
alla mögulcika á að vinna sig upp á toppinn, þótt
svo að þessi fyrsta barátta hans innan Sjálfstæðis-
flokksins tapaðist, sem ég tel þó'varlegt að álykta
að gerist.
BIRGIS-MENN Halldor Blondal EgitlJónsson OlafurG. Einarsson Petur Sigurðsson Sverrir Hermannsson Alberi Guðmundsson LárusJónsson? Friðjón Þórðarson Birgir ísleifur FRIÐRIKS-MENN Fríðjón Þorðarson PálmiJonsson Salóme Þorkelsdóttir GunnarG. Schram - Þorvaldur Garðar? Valdimar Indriðason Friðrik ÞORSTEINS-MENN GeirHallgrimsson Matthías Bjarnason ÁrniJohnsen Eggert Haukdal Ragnhildur Helgadóttir Albert Guðmundsson Þorsteinn ÓFLOKKADIR Matthias á. Mathiesen? LarusJonsson? Þorvaldur Garðar?
1. Hverja telja frambjódendurnir stöðu sína vera viku fyrir Landsfund?
2. Hver er afstaða frambjoðendanna til núverandi stjórnarsamstarfs?
3. Hver væri afstaða frambjóðendanna til hugsaníegs stjórnarsamstarfs við Alþýðubandalagið?
Ég leitaði svara hjá frambjóðendunum við þessum spurningum.