Tíminn - 30.10.1983, Blaðsíða 27

SUNNUDAGUR 30. OKTÓBER 1983
Mmhrn
■ Þjóðfáninn prýðir skrifstofu
Nixons í Federal Plaza, sem er
bygging í rikiseign i New York.
■ „Það dugir ekki að vopnast upp
fyrir haus til þess eins að stoppa
bölvaða Rússana".
■ „El Salvador þurfti á byitingu að
halda.“
vopnastríð byrjað vegna tölvubilunar,
tæknilegra galla og vegna tilviljunar. Ég
skil viðhorf Þjóðverja vel, því ólíkt
okkur þá vita þeir hvað það er að sjá
barist í eigin landi.“
Blm: „Skilningur er ágætur, en betra
væri að hafa engar eldflaugar."
Nixon: „Það er alls ekki hægt að útiloka
að stríð brjótist út fyrir einhverja tilvilj-
un. En það er hægt að minnka hættuna.
Eftir atburð eins og þann er Júmbó-þot-
an var skotin niður, þá hefðu þeir
Andropov og Reagan átt að ræðast við
símleiðis undir eins. Það hefði strax átt
að geta skýrt að þetta var verk leikbrúða
í hernum, en ekki skipun þess gáfaða
stjórnmálamanns Andropovs.“
Blm: En Reagan forseti hefur ekki
neinn beinan síma til höfðingjans í
Kreml. Það er því ekki að ástæðulausu
að Þjóðverjar knýja fast á um að þessir
æðstu menn hittist."
Nixon: „Það eru góðar líkur á að þetta
geti orðið. Reagan forseti hefur aldrei
útilokað slíkan fund æðstu manna í
ræðum sínum eftir að Júmbó-þotan var
skotin niður. Ég væri sjálfur meðmæltur
reglulegum fundum æðstu manna. Menn
ættu tvímælalaust að halda gott sam-
komulag því þá er auðveldast að leiða
hinum fyrir sjónir að það sé beggja
hagur að árekstrar verði ekki að út-
breiddum átökum."
Blm: „En Richard Nixon telur að það
sé engin leið að vera án Pershing og
Cruise flauganna í Evrópu?“
Nixon: „Ég þekki vel niðurstöður skoð-
anakannana í V-Þýskalandi sem sýna að
þrír-fjórðu íbúa V-Þýskalands telja að
Pershing-flaugarnar muni auka stríðs-
hættuna. Ég held aftur á móti að þær
minnki hana. Sovétríkin, sem miða SS-
20 flaugum sínum á alla hernaðarlega
mikilvæga staði í V-Evrópu eru nefni-
lega svo geysilega miklu öflugri á sviði
meðaldrægra kjarnorkueldflauga. Þessa
yfirburði gætu Sovétríkin notað sem
ógnunarvald og til þess að beita Vestur-
veldin þrýstingi. Auk þess finnst mér
það varla verjandi að láta þá 300 þúsund
bandarísku hermenn sem eru í V-Þýska-
landi standa nær varnarlausa gagnvart
gífurlegum yfirburðum Sovétríkjanna
þarna, bæði á sviði kjarnavopna og á
sviði hefðbundinna vopna.“
Blm: „En þetta er aðeins hálfur sann-
leikurinn. Washington hefurekki aðeins
SS-20 eldflaugarnar í huga, þegar rætt er
um Pershing og Cruise eldflaugar í
Evrópu, heldur er einnig verið að hugsa
um að geta haft hönd í bagga með
atburðarásinni í Norður-Afríku, og þar
með Líbýu, sem skjóta mætti á frá
stöðvunum í V-Þýskalandi.“
Nixon: „Já, þettaerkórrétt. Þarhittirðu
naglann á höfuðið.“
Blin: „Ef Bandaríkin geta notað Persh-
ing flaugar á þýskri grund til þess að
heyja stríð í Austurlöndum nær, er þá
ekki skiljanleg sú ósk Franz Josef
Strauss, að Þjóðverjar fái að hafa hönd
í bagga með því hvenær þessum vopnum
skuli beitt?“
Nixon: „Væri ég sjálfur Þjóðverji, þá
mundi ég ekki kæra mig um að einn né
neinn byrjaði stríð við Persaflóa frá
mínu landsvæði, einkum þegar litið er til
þess hve Þýskaland er háð olíuuppsprett-
um þar. Þarna yrði líka um saniráð að
ræða, þegar á hólminn væri komið. Mér
dettur ekki í hug að nokkur bandarískur
forseti mundi nota kjarnorkuvopn í
V-Þýskalandi, án samráðs við ráðamenn
landsins. Því er það í þágu Þjóðverja
sjálfra að samráð milli kanslara þeirra og
þess sem í Hvíta húsinu situr séu svo
náin sem hugsast má. Sem betur fer er
ágætt samkomulag á milli þeirra Reag-
ans og Kohl og það er mikilsvert. Því í
strangasta skilningi hefur Bonn-stjórnin
ekkert ákvörðunarvald um það hvenær
við beitum okkar vopnum.“
Blm: „Ef Washington vill verja
olíusvæðin í Austurlöndum nær með
Pershing og Cruise eldflaugum fyrir
sovéskri árás, þá hafa bandarískir ráða-
menn varla mikinn áhuga á að ná
samkomulagi í Genf, sem mundi hindra
staðsetningu þeirra í Evrópu?“
Nixon: „Hefðum við ekki áhuga á öðru
en að koma upp sífellt fleiri og fullkomn-
ari vopnum, þá væri auðvitað ekki um
neinar afvopnunarviðræður að ræða. En
því er ekki svo varið. Menn láta ekki
endalaust stjórnast af óttanum. Sá sem
vill halda styrkleikastöðu sinni í lýðræð-
isríki, hann verður líka að eiga til
nokkra bjartsýni. Hér kemur til sögunn-
ar takmörkun vígbúnaðar og hún hefur
hér úrslitagildi. En samkomulag í þá átt
hefur ekki þýðingu nema báðir aðilar
standi jafnfætis og við verðum fyrst að
jafna stöðuna á sviði eldflauga á landi.
Hér held ég mig við fyrri sannfæringu
mína.“
Blm: „Bandaríkin hafa orðið fyrir vax-
andi gagnrýni fyrir það að þau leggja of
þunga áherslu á hernaðarlegu hliðina og
slík gagnrýni kemur einnig fram í orðum
yðar hér. Hvort sem er í Austurlöndum
nær, í Afríku eða þá í Mið-Ameríku, —
alls staðar reynir Reagan stjórnin að ná
sínu fram með vopnavaldi."
Nixon: „Þarna er ég yður sammála.
Víst lítur svo út sem við reynum að mæta
öllum vanda með vopnavaldi. Enginn
áróður um töframátt friðar og frelsis fær
breitt yfir þetta. Við eigum að veita
efnahagshjálp til landa þarsem rússneski
sósíalisminn hefur brugðist svo hrapal-
lega eins og í Nigaragua. Rússneski
sósíalisminn hefur hvergi virkað í
framkvæmd, nema í Austur-Þýskalandi,
þar sem svo vill til að Þjóðverjar búa og
í Ungverjalandi, en Ungverjar eru einn-
ig einstök þjóð.“
Blm: „Álítið þér ef til vill að kapítalism-
inn virki vel í Chile?“
Nixon: „í tíð sósíalistans Allende var
ástandið enn verra en það er nú. Við
eigum að styðja Chile, eins og hvert

annað það land sem ekki lýtur kommún-
isma, en við eigum líka að hjálpa til við
að skapa forsendur fyrir því að koma þar
á lýðræði. Sovétríkin hafa tapað orrust-
unni um þriðja heiminn, en Vesturlönd
hafa ekki heldur unnið orrustuna enn
hvað komið er.“
Blm: „En hvað getur gengið úr skaftinu,
þar sem kapítalisminn frá Bandaríkjun-
um tekur kommúnismanum svo langt
fram?“
Nixon: „Ég átti ekki við hvor kosturinn
væri betri eða hvor verri í svipinn,
heldur skoða ástandið eins og það er.
Þótt engin sovésk ógn beindist að Mið-
Ameríku, þá varð að gerast bylting í E1
Salvador. Þótt Moskva hefði hvergi
komið nærri, þá átti E1 Salvador við
fjölda vandkvæða að etja, eins og svo
mörg lönd önnur í þriðja heiminum. Þau
voru blátt áfram: Fátækt, spilling og
kúgun. Efviðhöldumað okkurhöndum,
þá gefum við Sovétríkjunum færi á að
blanda sér í málið. Auðvitað heldur
stríðið áfram í Asíu, Afríku og Mið-
Ameríku..."
Blm: „En þér sögðuð að stríð kæmi
ekki til greina?
Nixon: „...stríð hugmyndakerfanna.
Kapítalismi hér, sósíalismi þar. Það er
ekki nægilegt að veita ríkisstjórnum sem
ógnað er af Moskvu einhverja hernaðar-
hjálp. Við þurfum ekki að búast við því
að allar þjóðir þriðja heimsins standi
einhuga að baki okkur. Ég álít raunar að
um þessar mundir beitum við hvorki
réttum vopnum í baráttunni um þriðja
heiminn, né held ég að þeim vopnum
sem beitt er sé vel stjórnað.“
Blm: „Þetta er hörð gagnrýni að flokks-
félaga yðar, sem nú situr í Hvíta húsinu.“
Nixon: „Ég er Republikani, eins og
Ronald Reagan. Ég held að þær skoðan-
ir sem ég set fram séu ekki langt frá hans
skoðunum. í nýrri bók minni reyni ég að
benda á nýja stefnu í viðskiptunum við
Sovétríkin, slem byggist á því að lifa og
láta aðra lifa. Heimurinn þolir ekki
lengur að stórveldin standi sem reiðir
kettir hvort framan í öðru."
Blm: „Væri ekki skynsamlegra að nota
þá mörgu milljarða sem Reagan vill
veita til kaupa á nýjum vopnum, til þess
að mæta neyðarástandi í félagsmálunt í
þessu landi? Nú eru m eira en tíu
milljónir atvinnulausra hér í Bandaríkj-
unum og í fyrsta sinn frá því í kreppunni
í byrjun fjórða áratugarins sveltur fólk í
ríkasta landi heimsins.“
Nixon: „Eigi friður að haldast, þá
mcgum við ekki standa Sovétríkjunum
að baki hernaðarlega. En þar með er
ekki sagt að ég mæli sjónarmiðum „stór-
haukanna" bót, sem vilja vopnast upp
fyrir haus, til þess að bjóða bölvuðum
Rússunum byrginn. Hvað varðar hluta
af brúttó-þjóðarframleiðslu, þá eyðum
við minnu til hermálanna núna en við
gerðum fyrir tíu árum. Víst eigum við úr
vöndu að ráða á sviði félagsmála. Þegar
efnahagslífið fer að rétta úr kútnum - og
þetta á við um V-Þjóðverja líka, - þá
munum við aftur geta lagt meira fram til
félagsmálanna en nú. En þótt hér sé
mörgu ábótavant, þá bregst það ekki
þegar ég er á leið til skrifstofu minnar í
New York, að langar biðraðir séu fyrir
framan innflytjendaskrifstofurnar. Þetta
eru hundruð manns sem vilja búa hér í
landi okkar. Það hlýtur líka að eiga sér
sínar orsakir að í V-Þýskalandi liggur
enginn straumur flóttamanna frá vestri
til austurs."
Blm: „í bók yðar ræðið þér um kapp-
hlaupið á milli austursog vesturs. Haldið
þér ekki að árið 2000 muni alvarlegri
hættur steðja að mannkyninu, svo sem
offjölgun, tölvuþrælkun og mengun um-
hverfisins?"
Nixon: „Um tölvur veit ég ekki nokkurn
hlut. En ég get séð þau fyrir mér þessi
miklu vandamál, sem þér nefnið. Ég er
bjartsýnismaður. Hingað til hefur öllu
fleygt fram á við. Meira að segja felur
ógnunin sem stafar af atómvopnunum í
sér ódýrustu og bestu lausnina, sé henni
aðeins haldið hæfilega í skefjum. Menn
ættu ekki að láta þau mál fylla sig
svartsýni. Lítum á það sem unnist hefur:
Nú er ekki nein barnalömunarveiki
lengur, krabbameinsrannsóknum fleygir
fram og við munum vinna bug á hungurs-
neyðinni. Ég minnist þess er flakkarar
stóðu í verslun föður míns og betluðu sér
brauðbita. Nú kvartar fólk vegna þess að
það fær of litla opinbera aðstoð. Þá var
engin opinber aðstoð. Og gleymið því
ekki að án Bandaríkjanna hcfðum við
enga möguleika á að njóta friðar og
frelsis hér á jörð.“
(Þýtt ú ítern -AM)