Tíminn - 30.10.1983, Blaðsíða 26

SUNNUDAGUR 30. OKTÓBER 1983
Blm: „Herra forseti. Þegar suðurkór-
eanska þotan var skotin niður á dögun-
um, þá varð það til þess að tengsl milli
Moskvu og Washington kólnuðu mjög
mikið. Hve lengi teljið þér að Reagan
forseti geti staðið gegn þeim haukum í
Washington, sem vilja minnka og ef til
vill höggva á öll tengsl við Sovétríkin?'1
Nixon: „En ég er sjálfur meðal hauk-
anna. Þeir sem þér ræðið um eru ein-
hverskonar stór-haukar, sem helst vildu
slíta öllum samningaviðræðum, hætta
viðskiptum og lýsa samninga milli land-
anna ógilda. Þannig mundi þeim hafa
tekist að færa okkur fram á hengiflug
heimsstyrjaldar. En Reagan hefur haldið
á málunum af skynsemi og í stað þess að
leika sér að fjöreggi heimsins hefur hann
haldið áfram samskiptum við Moskvu á
öllum sviðum. Því eitt er víst, - stríð á
milli stórveldanna, hvort sem um atóm-'
stríð yrði að ræða eða stríð með hefð-
bundnum aðferðum má aldrei verða, -
ekki undir nokkrum kringumstæðum."
Blm: „Bíðum nú við. Við erum þó að
ræða hér við þann sama Nixon sem sagði
í bók sinni „The Real War“ fyrir þremur
árum að þriðja heimsstyrjöldin milli
austurs og vesturs væri þegar byrjuð?"
Nixon: „Þegar ég ritaði þetta var Jimmy
Carter við völd og vesturveldin hlutu eitt
áfallið á fætur öðru, efnahagslega, hern-
aðarlega og hugmyndafræðilega. Þá
vildi ég fyrst og fremst vekja athygli á
þeim hættum sem að okkur steðjuðu frá
Moskvu."
Blm: „Þegar nú Sovétríkin skjóta niður
farþegaflugvél, sem í sjálfu sér jafngildir
hernaðarárás, þá ræðið þér um að rétt sé
að halda að sér höndum og láta allt
ganga sinn vanagang?"
Nixon: „Ég var búinn að gcra grein fyrir
skoðunum mínum á þessu sviði, þegár
áður en farþegaþotan var skotin niður,
Það gerði ég í nýrri bók minni, „The
Real Peace,“ og ég þarf engu að breyta.
Einmitt þegar kreppur dynja ýfir, þá á
'ekki að skera á tengslin, heldur efla
þau.“
Blm: „Þetta hefði einnig átt að gilda
fyrir þremur árum. En þá lagði Richard
Nixon til að stöðvaðir yrðu flutningar á
hveiti til Sovétríkjanna og að afvopnun-
arviðræðum yrði hætt að sinni?“
Nixon: „Ég var að þreifa mig áfram að
því leyti að ég vildi komast að hvernig
Bandaríkin og Vesturveldin ættu að
bregðast við hinni vaxandi sovésku
ógnun. Nú hef ég einkum velt því fyrir
mér hvaða möguleika við höfum á að
varðveita frið í heiminum, eins og hann
er í dag. Þá hefur það sýnt sig að alls lags
viðskiptabönn koma ekki að notum af
þeirri ástæðu að samstaða hefur ekki
fengist."
Blm: „Óttast Reagan forseti, ef til vill,
að bandarískir bændur muni ekki endur-
kjósa hann, ef hann eyðileggur fyrir
þeim kornsöluna til Sovétríkjanna?“
Nixon: „Vissulega hefur það haft sín
áhrif. Það er nú eitt sinn svo að við
framleiðum miklu meira korn en við
þurfum. Ef við viljum koma við kaunin
á Sovétmönnum, þá verða öll Vestur-
lönd að vera samtaka. Svo lengi sem t.d.
Japan, sem samkvæmt stjórnarskrá
sinni, sinnir varnarmálum lítið og leggur
lítið fé til varnarmála, selur Sovétríkjun-
um hluti til gasleiðslunnar miklu frá
Síberíu í okkar stað, - nú, þá hefur
viðskiptabann lítil áhrif.“
Blm: „Er sá munur sem orðinn er á
anna
„Stríð milli stórveld-
má aldrei verða...”
Viðtal við Richard M. \ixon, fyrrum forseta Bandaríkjanna
Richard Nixon 1980 og Richard Nixon
1983 ekki fyrst og fremst sá að nú lítur
hann á Sovétríkin (sem Reagan nefndi
„Ríki hins illa“) sem jafningja, sem
jafnoka meðal stórveldanna, sem ekki
verður yfirunninn hernaðarlega?“
Nixon: „Strax sem forseti umgekkst ég
Bresjnev sem jafnréttháan fulltrúa stór-
veldis. Aðeins þess vegna varð okkur
ágengt í samningaviðræðum við hann.
Sovétríkin eru ákaflega viðkvæm í þessu
tilliti. Einmitt nú er það mikilvægt að
Reagan fari eins að. Við erum á sinn hátt
líkir og á sinn hátt alls ólíkir. Við búum
í tveimur fullkomlega ólíkum heimum.
Eina leiðin til þess að búa í friði með
Sovétríkjunum er að sætta sig við þenn-
an mun og hætta að setja hann fyrir sig.
Við verðum að læra að lifa við þennan
mismun.“
Blm: „Þannig hefur hljóðið í eftirmanni
yðar, þeim sem nú situr í Hvíta húsinu,
ekki verið. Ronald Reagan ræðir um
Bandaríkin sem númer eitt í heiminum,
stórveldi sem ekki skal þurfa að óttast
neina keppinauta.“
Nixon: „Ég er ekki að álasa neinum
sérstökum þótt ég segi að margir stjórn-
málamenn í þessu landi leggja of mikla
áherslu á að vera í fyrsta sætinu. Við
búum í heimi þar sem hvorki Bandaríkin
né Sovétríkin geta verið í fyrsta sætinu
eða ættu að vera það. Þvert á móti. Bæði
stórveldin ættu að vera jafn öflug, eigi
að varðveita friðinn. Eitt sinn vorum við
öflugri, en það er nú liðin tíð.“
Blm: „Ef það er nóg að báðir aðilar séu
jafn öflugir, hvers vegna vill Reagan
forseti þá fá Iangdrægar eldflaugar, B-1
sprengjuvélarnar, kjarnorkukafbáta og
Pershing-II flaugarnar, auk efnavopna.
Þingið hefur nú veitt 187 milljarða
dollara til þessara hluta eftir áfallið
vegna Jumbo-þotunnar?“
Nixon: „Við höfum yfirburði yfir Sovét-
menn hvað kafbáta varðar. Þeir hafa
hins vegar fjölmennari hersveitir á landi.
Við höfum þar í móti vinninginn í lofti.
Það sem okkur er erfiðast að sætta okkur
við eru stöðugt vaxandi yfirburðir Sovét-
manna á sviði lang- og meðaldrægra
eldflauga. Við þurfum að fá MX og
Pershing eldflaugarnar, ekki til þess að
heyja stríð með þeim, heldur til þess að
forðast það að hægt verði að beita okkur
þrýstingi með meiri kjarnorkuvopna-
rnætti."
Blm: „Ef til vill líta reiknimeistarar
ógnarjafnvægisins alveg fram hjá ótta
hins almenna borgara. Margir borgarar
V-Þýskalands telja að þeim stafi meiri
ógn af staðsetningu nýrra meðaldrægra
eldflauga Bandaríkjanna í V-Þýskalandi
en Sovétríkjunum. Vegna þess hve
flaugarnar eru fljótar í mark, verða
Rússar að bregðast við með eldingar-
hraða. Tími mun varla gefast til þess að
ganga úr skugga um hvort um feilskot
hefur verið að ræða. Þá fer eins fyrir
Þjóðverjum og farþegum Júmbó-þot-
unnar. Fyrst verður skotið, en síðan
byrjað að rannsaka málið.“
Nixon: „Að mínu áliti eru fjórir mögu-
leikar til þess að koma stríði af stað.
Minnsta hættu tel ég stafa af skyndiárás
Sovétmanna. Slíkt væri allt of áhættu-
samt fyrir Sovétríkin. Stríð gæti einnig
sprottið af því að menn mætu aðstæður
rangt eða fengju rangar upplýsingar.
Einnig gæti eitthvert minna ríki, sem
hefur yfir kjarnavopnum að ráða, notað
kjarnavopn í átökum. Ég skelfist þá
tilhugsun að Líbýumenn, sem ekki eru
með öllum mjalla undir stjórn Gadhafi-,
fengju kjarnavopn. Þá gæti kjamorku-