Tíminn - 25.07.1987, Blaðsíða 7

Laugardagur 25. júlí 1987
Tíminn 7
Íllllll BÓKMENNTIR
Þær myrku miðaldir
Sagnir,
tímarit um söguleg efni,
8. árgangur 1987.
Það eru miðaldirnar sem segja má
að séu meginviðfangsefnið í þessu
nýjasta hefti af Sögnum. Þetta tíma-
rit er gefið út af sagnfræðinemum
við Háskóla Islands og gefur lesend-
um meðal annars tækifæri til að
kynnast afrakstrinum af vinnu þeirra
þar.
Sérstök ástæða er til að hrósa
þeim sagnfræðinemum fyrir þá
smekkvísi sem þeir sýna í frágangi
þessa tímarits síns. Það er í nokkuð
stóru broti, ríkulega myndskreytt og
með djarflegu umbroti, a.m.k. ef
tekið er mið af því sem menn eiga
að venjast um fræðileg tímarit. Nú
veit ég að vísu ekki í smáatriðum
hver útgáfustefna þeirra sagnfræði-
nema er, en hitt sýnist mér þó ljóst
að með riti í líkingu við þetta sé
ótvírætt stefnt hér beint inn á hinn
almenna tímaritamarkað, en ekki
inn á fræðiritamarkaðinn, nema þá
jafnhliða hinum.
Það er þannig ekki hin harða
fræðimennska sem þarna ræður ferð-
inni, heldur verður ekki betur séð en
að fyrst og fremst sé þar um að ræða
skipulega viðleitni til að koma fræði-
legum niðurstöðum á framfæri með
þeim hætti að henti almennum les-
endum. Þess vegna er að mínu mati
alveg á mörkunum að telja eigi
Sagnir til þeirra fræðilegu tímarita
sem hér eru gefin út, rita á borð við
Sögu, Skírni, Árbók Fornleifafél-
agsins og önnur slík. Það liggur við
að tala megi um að hér sé öllu
fremur á ferðinni vönduð blaða-
mennska heldur en skipuleg fræði-
mennska, og undirstrika ég þá að
þetta er ekki sagt í niðrunarskyni,
heldur þvert á móti.
Stefnan í efnisvali og framsetn-
ingu virðist mér líka taka nokkurt
mið af þessu. Að þessu sinni er fyrst
og fremst fjallað í ritinu um efni frá
sautjándu og átjándu öld, og athygli
vekur við lestur greinanna hvað í
þeim er lítið af beinum frumrann-
sóknum. Þetta sést best ef litið er
yfir þær heimildaskrár sem fylgja
hverri grein fyrir sig; þar er nánast
eingöngu vitnað til prentaðra bóka.
Það þýðir með öðrum orðum að hér
er lítið unnið upp úr skjölum eða
öðrum óprentuðum frumheimildum
og fátt nýtt dregið fram af áður
óþekktum sögulegum staðreyndum.
Þvert á móti sýnist áherslan hér vera
á því að fjalla um áður kunnar
staðreyndir, máski að raða þeim
saman upp á nýtt, en umfram allt að
leitast við að draga af þeim nýjar
ályktanir, skoða þær í nýju ljósi.
Það kann svo sem meir en vel að
vera að þetta stafi af því öðrum
þræði að hér eru stúdentar að leggja
fram verk sín, fólk sem enn er að
læra og hefur af þeim sökum ekki
markað sér endanlega fræðilega
stefnu í því sem það er að láta frá sér
fara. Og greinilegt má líka telja að
fjallað sé um efnin af áberandi
mestri yfirsýn í tveim greinum þarna
eftir eldri sagnfræðinga, þá Gísla
Gunnarsson sem skrifar um tveggja
alda ártíð einokunarverslunarinnar
og Loft Guttormsson sem skrifar
umsögn um 7. árgang Sagna. En eigi
að síður er furðanlega lítill byrjend-
abragur á ritinu í heild, miðað við
þær forsendur sem ég nefndi. Þarna
er ráðist á afmörkuð viðfangsefni og
yfirleitt tekið á þeim af töluverðri
fræðilegri rökfestu.
Um efni heftisins er það að öðru
leyti að segja að þarna á Gunnar
Halldórsson ýtarlega grein um
Móðuharðindin, Hulda Sigurborg
Sigtryggsdóttir skrifar um upphaf
leiguábúðar og hjáleigubúskapar og
Árni Helgason skrifar um bólusótt-
ina á fyrstu árum átjándu aldar.
Sigríður Þorgrímsdóttir skrifar um
þá Hannes Finnsson og Eggert
Ólafsson og tekur fyrir spurninguna
um það hvort þeir hafi verið and-
stæðingar eða skoðanabræður, og
Lára Agústa Ólafsdóttir skrifar um
það sem hún nefnir danska búauðg-
istefnu í íslensku kargaþýfi. Ámi
Enn minni fyrirhöfn
að greiða orkureikninginn
/ffepnam M8A!
Nú býður Rafmagnsveita Reykjavíkur
þér nýja, mjög þægilega leið til að
greiða orkureikninginn. Þú getur látið
taka reglulega út af VISA-reikningnum
þínum fyrir orkugjaldinu, án alls auka-
kostnaðar. Þannig losnar þú við allar
rukkanir, færð einungis sent uppgjör og
greiðsluáætlun einu sinni á ári.
Með þessari tilhögun, sem er nýjung í
heiminum, sparar þú þér umstang og
hugsanlega talsverða peninga því að
það er dýrt rafmagnið sem þú dregur
að borga. Jafnframt ertu laus við áhyggj-
ur af ógreiddum reikningum og dráttar-
vöxtum.
Hafðu samband við Katrínu Sigur-
jónsdóttur eða Guðrúnu Björgvinsdótt-
ur í síma 68-62-22. Þú gefur upp núm-
erið á VISA-kortinu þínu og málið er
afgreitt!
Láttu orkureikninginn
hafa forgang — sjálfkrafa!
RAFMAGNSVEITA
REYKIAVÍKUR
SUDURLANDSBRAUT 34 SIMI686222
Forsíðumynd Sagna er eftir Guðvarð
Halldórsson og tengist grein í heftinu
um Móðuharðindin.
Eins og sjá má af þessari upptaln-
ingu er hér komið víða við í efnum
frá einum helsta hörmungatíma í
sögu þjóðarinnar. Framsetning er
hér aðgengileg, uppsetning, eins og
ég nefndi, öll vönduð og efnið jöfn-
um höndum áhugavert og læsilegt.
Það er því full ástæða til að óska
þeim sagnfræðinemum til hamingju
með rit sitt, sem og hins að þeir eigi
í framtíðinni eftir að bæta við sig enn
meiri fræðilegri yfirsýn og vísinda-
legri stefnufestu.
-esig
Daníel Júlíusson skrifar um það sem
hann kallar stökkið mikla framávið,
og tekur yfir búháttabreytinguna
hér á landi fyrir og um síðustu
aldamót, sem hann skoðar m.a. í
ljósi ýmissa erlendra fræðikenninga.
Þorlákur A. Jónsson skrifar um
forboðna höndlun, og er þar fjallað
um launverslun íslendinga fram hjá
einokunarkaupmönnum. Oddný
Yngvadóttir skrifar um breiðfirskar
sjókonur, fróðlega grein um sjó-
róðra kvenna, Theodóra Kristins-
dóttir skrifar um tilraunastöðina
Vestmannaeyjar, nánar til tekið um
það hvernig eyjarnar voru notaðar í
eins konar tilraunaskyni áður en
einokunin var sett á, og Jón Ólafur
ísberg skrifar um æru etatsráðsins,
þ.e. um Jörund hundadagakonung
og skiptin sem Magnús Stephensen
hafði af valdaráni hans. Loks skrifar
Magnús Hauksson grein um einveld-
isskuldbindinguna 1662, þar sem
hann skýrir m.a. hvað líklegast sé að
hafi staðið í eyðu í bréfabók Bryn-
jólfs biskups, þar sem verið hafa
gögn um Kópavogsfundinn. Er það
trúlega ein markverðasta sagnfræði-
lega nýjungin í þessu hefti.