Tíminn - 25.07.1987, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Laugardagur 25. júlí 1987
Tímititi
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinnog
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aöstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriöi G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
NíelsÁrni Lund
OddurÓlafsson
BirgirGuömundsson
Eggert Skúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Síöumúli 15, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686306,
íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot: Tæknideild
Tímans. Prentun: Blaöaprent h.f. Kvöldsímar: 686387 (tæknideild)
og 686306 (ritstjórn).
Verð í lausasölu 55.- kr. og 65.- kr. um helgar. Áskrift 550.-
Mótmæli hverra?
í síðustu viku barst ríkisstjórninni undirskriftarlisti
frá starfandi líffræðingum við Háskóla íslands þar sem
þeir mótmæla hvalveiðum íslendinga í vísindaskyni.
Pessi áskorun kom fram á sama tíma og viðræður
íslendinga og Bandaríkjamanna stóðu sem hæst og
fullkomin leynd hvíldi yfir því semfram fór áfundunum.
Birting hennar á þessari stundu vekur því athygli.
Nú skal það tekið fram að þeir líffræðingar sem undir
þessa áskorun skrifa taka það fram að „rannsóknir
Hafrannsóknarstofnunar á lifandi hvölum eru líklegar
til að bæta verulega þekkingu á fjölda, útbreiðslu og
atferli hvala og gera kleift að meta veiðiþol hvalastofna
við landið“. Undir það skal tekið.
í áskoruninni er einnig látið liggja að því að
vísindaveiðar okkar séu í þeim einum tilgangi gerðar að
kosta með þeim rannsóknir á hvalastofninum. Petta er
ekki rétt og það vita líffræðingarnir best.
Efnahagsleg afkoma íslensku þjóðarinnar byggist á
hafinu umhverfis landið. Það er því ekki aðeins þörf
heldur nauðsyn fyrir okkur að þekkja vel til lífríkis
hafsins og geta gert samanburð á því nú og áður. Með
því móti getum við fylgst með breytingum og vitað að
einhverju leyti hverju við eigum von á í framtíðinni.
Lífríki sjávarins breytist og það gerir hafið einnig.
Daglega berast fréttir af óheillavænlegum áhrifum
mengunar á einstaka staði og heil landssvæði. Ósk-
hyggja ein væri að ætia að mengunin hefði ekki áhrif á
hafið einnig. Vitað er að það gerist og því er það einn
af þeim þáttum sem íslendingar þurfa að fylgjast grannt
með.
Vitað er að dýr og menn taka í sig hvers konar efni
sem eru í andrúmsloftinu þar á meðal eiturefni sem
sífellt aukast og koma frá mönnum. Þetta á einnig við
um sjávardýr. Vegna þess hve hvalir hafa langa ævi
safnast þessi efni fyrir í þeim og með samanburðarrann-
sóknum er hægt að fylgjast með þróun þeirra mála-.
Þetta er því aðeins mögulegt að hvalirnir séu veiddir.
í grein sem Ólafur Jensson, yfirlæknir Blóðbankans
ritaði í Morgunblaðið s.I. laugardag ræðir hann einmitt
þessi atriði. Par segir hann m.a.: „í stórborgum leita
menn þekkingar um mengun frá þungum málmum og
fleiru, m.a. með því að athuga líffæri gamalla hesta, sem
á æviferli sínum hafa andað að sér og etið með fóðri
sínu alls kyns óhroða frá iðjuverum og ökutækjum.
Segja má að hvalir gegni sama hlutverki í hafinu og séu
einskonar kjördýr fyrir mengunarrannsóknir, t.d. á
þungum málmum, skordýraeitri og beinsæknum geisl-
avirkum efnum“.
Nú skal því ekki haldið fram að hvalarannsóknir
íslendinga snúist um þennan þátt einan, því fer fjarri,
en hann er einn af þeim sem þörf er á fyrir okkur að
fylgjast með. í raun er það kaldhæðni örlaganna að
hópar sem telja sig boðberar friðunar og náttúruverndar
skuli hafa á móti því að ítarlegar rannsóknir skuli fara
fram á lífríkinu. Ekki síst í ljósi þess að vitað er að
margar dýrategundir eru í verulegri útrýmingarhættu,
ekki vegna ofveiði heldur vegna mengunar frá mönnum.
Pað sama á við um heilu gróðursvæði jarðarinnar.
Vísindaveiðar íslendinga eru ekki stundaðar í gróða-
skyni. Með þeim er verið að kanna hegðun, stærð og
breytingar á hvalastofninum og þar með lífríki hafsins
sem við byggjum afkomu okkar á. Mótmæli gegn þeim
rannsóknum verða að vera reistar á rökum. Enn sem
komið er hefur það ekki gerst, hvorki frá íslenskum
aðilum né erlendum.
A,
.Ð LOKNUM Iöngum
viðræðum um stjórnarmyndun
virðist innlendur vettvangur allt
í einu orðinn næsta fátæklegur
a.m.k. fyrir þá sem við fréttir og
blaðaútgáfu fást. Menn kalla
slíkan tíma gúrkutíð, enda er þá
oft minni alvara yfir tíðindum
en í annan tíma. Þetta hafa þeir
notfært sér á Þjóðviljanum og
eru nú byrjaðir að veita gúrku
fyrir helstu uppáfinningarsemi
vikunnar í fréttaheiminum. Við
Tímamenn urðum fyrstir að-
njótandi verðlauna Þjóðviljans,
en þegar við komum til að vitja
verðlauna okkar voru Þjóðvilja-
menn búnir að éta verðlaunin.
Þetta fór þó betur en á horfðist,
því gúrkuna fengum við að
lokum, enda kom ekki annað til
mála. Svona gamansemi léttir
stritið og á auðvitað að vera
innanhússmál. Atvikið sýnir ein-
ungis hve snautt er um tíðindi
þessa daga.
Að hafa
skoðun
Jón Óttar Ragnarsson stýrir
Stöð 2 og hefur meiningar um
margt. Nýlega ræddi hann við
blaðamenn í sjónvarpsstöð sinni
um skoðanir í fjölmiðlum og
kom þar á daginn, að ljósvaka-
fjölmiðla skortir flutning skoð-
ana þegar linnir trommusóló
þann rýra klukkutíma sólar-
hringsins sem ætlaður er undir
annað en popptónlist. Helst var
að heyra að „frjálsar stöðvar“
tækju upp kjaftaþátt um daginn
og veginn til að Ieysa úr
skoðanaleysi, og tækju þar
gamla gufuradíóið til fyrirmynd-
ar. Þar er auðvitað ekki um
skoðanir að ræða sambærilegar
við þær skoðanir sem eru
undanfari framfara í þjóðfélög-
um og bornar eru fram af stórum
samtökum og staðfestar í kosn-
ingum á landsvísu, heldur er um
að ræða sjónarmið einstaklinga
misjafnlega þörf, þótt þau geti
verið skemmtilega fram sett og
vakið umræðu í augnablikinu.
Þá ber þess að geta að þáttur um
dag og veg í Ríkisútvarpinu var
til skamms tíma og er kannski
enn þannig að hann er skammt-
aður af stjórnmálaflokkum í út-
varpsráði og hugsaður til að
halda við margrómuðu jafnvægi
í fjölmiðlinum í hlutfalli við
styrk flokka í útvarpsráði. Þar
er því hvorki um leiðarvísi eða
staðfestu að ræða heldur hring-
ferð skoðana á mánaðarfresti
eða svo. Upplýsingar og skoðan-
ir er sem sagt enn að finna í
blöðum.
Þeir fá sex
til sjö orð skömmtuð
Og fyrst talað er um blöð er
ekki úr vegi að benda lesendum
á, að lítill tími vinnst jafnan til
að grunda talað orð eða mynd,
sem flýgur hjá í ljósvakafjöl-
miðlum á sama tíma og næði
gefst til að skoða það sem stend-
ur í blöðum. Að því leyti eru
ljósvakafjölmiðlar eins og ein
stór skrautsýning. Þegar áhorf-
andinn vaknar að morgni er
hann búinn að gleyma því sem
hann sá og heyrði kvöldið áður.
Aftur á móti getur hann flett
upp í blöðum vilji hann minna
sig á einstök atriði þess sem á
undan er gengið. Thomas Griff-
ith skrifaði nýverið dálk í Time,
þar sem hann rekur nokkuð
ágalla ljósvakafjölmiðla, eink-
um sjónvarps og ber saman
amerískt sjónvarp og breskt sem
hann telur sýnu skárra. Engin
ástæða er til annars en álykta að
um síðir verði íslenskt sjónvarp
háð sömu annmörkum og sjón-
varp í fyrrgreindum löndum.
Það þurfi bara aldur og reynslu
til.
Mr. Griffith segir að í bresku
kosningunum hafi helstu fram-
bjóðendur fengið fjórar til fimm
mínútur í sjónvarpi til að gera
grein fyrir máli sínu, sem hafi í
augum Ameríkumanns verið
heil lífstíð. Væri ræðan leiðinleg
þá var það vandamál frambjóð-
andans. Hinsvegar dregur mr.
Griffith dæmi af framboði Fritz
Mondale þegar sjónvarpsskvís-
an eyddi mestu af sjónvarpstím-
anum í að lýsa ferðalögum,
óhöppum, viðbrögðum fjöldans
og dægurflugum. Stundum vildi
svo tii að sást í frambjóðandann
einhvers staðar í bakgrunni að
halda ræðu, og mátti þá kannski
heyra eina setningu eða tvær.
Þessar hljóðgjafir eru kallaðar
„sound bites“, og það er alltaf
'verið að stytta þær. Tíðkast
orðið að hafa þær ekki lengri en
sex til sjö orð. Hinsvegar fær
fréttamaðurinn alltaf að ljúka
sínum setningum. Minnir þessi
lýsing mr. Griffith á eitthvað?
Sársaukinn
í stórflokknum
Geymsluskylda ljósvaka-
fjölmiðla er engin, nema þá til
þess að geta í einstöku tilfellum
flett upp á texta telji einhver að
sér hafi verið misboðið eða hann
þurfi í mál af heilsufarsástæðum.
Þessi geymslutími er auðvitað
takmarkaður og á honum byggir
enginn íslandssögu. Þannig
verða seint rifjuð upp sárindin
innan Sjálfstæðisflokksins vegna
síðustu kosninga, svo dæmi sé
tekið, að tilstuðlan ljósvaka-
fjölmiðla. Ætli blöðin séu ekki
enn sú staðreynd sem styðjast
verður við. í því sambandi má
minna á skrif í DV, þar sem
ritstjóri skýrir frá „svartri klíku“
vegna stjórnarmyndunar 1983,
þegar láðist að gera hann að
ráðherra. Og minna má á upp-
gjörið í þingflokki stórflokksins
vegna myndunar stjórnar Þor-
steins Pálssonar þegar flest ráð-
herraefnin brugðust ókvæða við
nema Sverrir Hermannsson.
Hann hefur aftur á móti heitið
því að gerast útvörður lands-
byggðarinnar í stórflokknum
undir kjörorðinu: Landið er eitt.
Mega framsóknarmenn fagna
slíkum liðsauka á síðustu
dögum. Sjálfur er stórflokkur-
inn svo víðsfjarri því að vilja
taka á vandamálum öðrum en
þeim sem snerta ákveðna
landshluta, að hann vildi með
engu móti taka að sér landbún-
aðarmálin í núverandi ríkis-
stjórn, vegna þess að þeir
landshlutar þar sem landbúnað-
ur er efstur á baugi virðast
honum ekki að skapi.

Stjórn undir
spádómum
Miklu er alltaf verið að spá
um nýja ríkisstjórn, og ríkis-
stjórn Þorsteins Pálssonar er þar
engin undantekning. Vegna
þeirrar önugu stöðu stórflokks-
ins að hafa klofnað fyrir kosn-
ingar þykir líklegt að hann verði
ekki lengi í værðum í núverandi
ríkisstjórn. Ólíkt fór betur um
hann í samstarfi við Framsókn-
arflokkinn einan í fyrri ríkis-
stjórn. Þróun mála hefur sýnt að
þótt stórflokkurinn hefði gengið
heill til kosninga hefði Fram-
sókn ekki verið inni í myndinni
að kosningum ioknum. Svo-
nefnd viðreisnarstjórn var talin
liggja á borðinu, þ.e. stórflokk-
urinn og kratar. Albert Guð-
mundsson sá fyrir því plani með
alkunnum afleiðingum. Það er
því Ijóst að þegar vel gengur og
unnið er saman af heilindum má
ekki minnast á framhald þegar
stórflokkurinn er annars vegar.
Spádómar um núverandi ríkis-
stjórn byggjast mjög á ástandinu
í stórflokknum (18 menn).
Borgarstjórnarkosningar verða
1990, og hafi Albert Guðmunds-
son þá óbreyttan styrk er eins