Tíminn - 05.12.1992, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Laugardagur 5. desember 1992
Horfur á
útbreiðslu
Líberíustríðs
með
vaxandi
hlutdeild
Nígeríu.
Llk eftir árás nlgeríska flughersins á Firestone-plantekru á valdi NPF.
Skotglaðir drengir
með hárkollur
Pimm bandarískar nunnur voru í okt. s.l. myrtar í einu út-
hverfa Monróvíu, höfuöborgar Vestur- Afríkuríkisins Líberíu.
Þau illvirki urðu til þess aö draga athygli fréttamiðla á ný að
einhverju gleymdasta stríði heims.
Það hófst í des. 1989 þegar nú hálffimmtugur líberískur kaup-
sýslumaður, að nafni Charles Taylor, réðist inn í föðurland sitt
frá grannlandinu Fflabeinsströnd með um 100 manna liði,
væddu vopnum frá Gaddafí Líbýuforingja. Sumar af næstum 30
þjóðum og þjóðflokkum landsins, sem farið höfðu illa út úr
harðstjórn þáverandi forseta, Samuels Doe, gengu í lið með Ta-
ylor og varð hann sigursæll. (Opinbert heiti flokks hans er
Þjóðlega föðurlandsfylkingin (á ensku: National Patriotic
Front, NPF)).
Uppreisnarforingi að nafni
Prince Johnson, sem verið hafði
með Taylor en byrjað síðan sjálf-
stætt, náði Doe forseta á vald sitt.
Táldi Johnson að Doe hafði falið
mikið af gulli og gimsteinum, lét
pynda hann til sagna um það og
taka það háttalag upp á mynd-
band sem afhent var fjölmiðlum.
Doe lést af pyndingunum án þess
að vitað sé til að hann hafi sagt til
fjársjóðsins.
Flutti ekki frið,
heldur meira stríð
Uppreisnarmenn höfðu þá náð á
vald sitt mestöllu landinu nema
höfuðborginni, sem enn var að
nokkru á valdi manna Does. Var
útlit fyrir að vörn þeirra yrði það-
an af skömm. En þegar fyrir frá-
fall Does hafði gripið inn í ófrið-
inn Efnahagsbandalag Vestur-
Afríkuríkja (Economic Commun-
ity of West African States,
ECOWAS), sem 16 ríki eru í. Fyr-
ir um tveimur árum sendi það
herlið til Monróvíu, samkvæmt
Dagur
Þorleifsson
skrifar
yfirlýsingu f þeim tilgangi að
koma á sáttum með aðilum borg-
arastríðsins. En varla var þessi
her ECOWAS fyrr kominn á vett-
vang en hann var orðinn einn
stríðsaðilinn f viðbót.
Samkvæmt lauslegri ágiskun
höfðu þá, eftir um það bil árs
stríð, um 60.000 Líberíumenn
látið lífið af völdum hernaðarins.
Flest það fólk var óbreyttir borg-
arar, enda hefur stríð þetta ein-
kennst öðru fremur af hrann-
morðum og öðrum hryðjuverk-
um hinna stríðandi herja á varn-
Taylor uppreisnarforingi: I strlöi viö svæöisveldiö Nlgerlu.
arlausu fólki. Hatur milli þjóða
og þjóðflokka hefur hér komið
mjög við sögu, eins og víðar í Afr-
íku. Manntjón herjanna hefur
verið minna, enda fara af þeim
þær sögur að þeir séu öllu var-
kárari hver gagnvart öðrum en
óbreyttum borgurum.
Flestir liðsmanna ECOWAS-
hersins, sem þekktastur er undir
skammstöfuninni ECOMOG, og
það mesta af vopnum hans er frá
Nígeríu, langfjölmennasta og öfl-
ugasta ríki Vestur-Afríku, sem
fyrir þó nokkru var farið að sýna
áhuga á að gerast svæðisbundið
stórveldi.
Valdhöfum Nígeríu, sem Doe
hafði verið í nokkru vinfengi við,
leist ekki á að fá Taylor á líberíska
forsetastólinn í staðinn, þar eð
hann var í samböndum við jafn
illútreiknanlegan mann og Gadd-
afi og naut þar að auki einhvers
stuðnings frá Fílabeinsströnd.
Það ríki hefur forgöngu nokkra
meðal frönskumælandi ríkja
álfuhlutans og vill spyrna gegn
stórveldistilburðum Nígeríu. EC-
OMOG gerði því Amos nokkurn
Sawyer að bráðabirgðaforseta Lí-
beríu, eins og það var látið heita,
og situr hann enn í Monróvíu í
skjóli hins meinta friðargæslu-
liðs.
12 ára vígamenn
Taylor, sem ætlaði sjálfum sér
forsetastólinn, fordæmdi EC-
OMOG sem nígerískan innrásar-
her og Sawyer sem lepp Nígeríu.
Stóð svo í stappi um hríð, þannig
að Taylor reyndi að taka Monróv-
íu af ECOMOG og ECOMOG að
taka landið utan Monróvíu af Ta-
ylor. Hvorugum varð ágengt svo
heitið gæti og bardagar lognuð-
ust smámsaman út af. Voru þá
uppi vonir um að friður kæmist á
með því að stríðsaðilar kæmust
að þegjandi samkomulagi um að
láta deilumálin afskiptalaus í stað
þess að reyna að leysa þau með
góðu eða illu.
En Nígeríumenn munu hafa
hugsað sér að vinna á með hægð-
inni. Þeir notfærðu sér að tals-
vert var um klofninga í flokki Ta-
ylors og að margir landsmanna
vildu fyrir hvern mun losna við
hryðjuverk og gripdeildir liðs-
manna hans.
Heimildum ber ekki saman um
fjölda þeirra, en líklega skipta
þeir tugum þúsunda. Að sögn
fréttamanna eru þeir margir
kornungir, allt niður í 12 ára,
einkar skotglaðir, kalla sig Rock
and Roll Army, skrýðast m.a. hár-
kollum kvenna og hanastélskjól-
um og nota varalit sem stríðs-
málningu.
ECOMOG reyndi að grafa undan
Taylor með því að styðja til áhrifa
flokka sem öttu kappi við hann,
bæði utan og innan NPF, og höfð-
ingja þjóðflokka.
Táylor hafðist um skeið lítt að á
móti, var sennilega farinn að
guggna gagnvart svo stórum
andstæðingi sem Nígería er. Vera
kann og að hann hafi gert sér
vonir um að vinna forsetakosn-
ingar, sem ECOWAS lofaði að láta
fara fram.