Tíminn - 12.06.1993, Qupperneq 5

Laugardagur 12. júnf 1993
Tíminn 5
■
■
:
■
: •■.;■. ■■;■■■■■
8 . j \
■ ■
■ ' .■
■ ■...:
Pólitísk vika
Jón Kristjánsson skrifar
Síðasta vika hefur verið viðburðarík í pól-
itíkinni. Ekki er það vegna þess að tillögur
stjómvalda Iiggi fyrir í erfiðum vandamál-
um, heldur em pólitískar umræður vik-
unnar af allt öðmm toga. Það var einkum
tvennt sem setti mark sitt á hana: skipan
tveggja nýrra ráðherra í ríkisstjóm Davíðs
Oddssonar og orðsendingar stjómar og
stjómarandstöðu varðandi samráð um
viðbrögð við aðsteðjandi vanda f sjávarút-
vegsmálum.
Tilboð í gegnum
fjölmiðla
Orðsending Davíðs Oddssonar barst
stjómarandstöðunni fyrst í gegnum fjöl-
miðla, en eigi að síður tókum við þing-
menn Framsóknarflokksins hana alvar-
lega. Boðað var til þingflokksfundar þar
sem viðbrögð við þessu útspili vom rædd
og Halldór Ásgrímsson gerði þingflokkn-
um grein fyrir viðræðum við Davíð þegar
kallað var á flokksforingjana. Þingflokkur-
inn kom aftur saman þegar gengið var ffá
endanlegu svari. í ljósi stöðu efnahags-
mála er hér um alvaríegt mál að ræða og á
að meðhöndlast sem slíkt. Aðrir foringjar
stjómarandstöðunnar mótuðu afstöðu
sína í samráði við sína þingflokka.
Við höfðum það sterklega á tilfinning-
unni að hér væri um einhverskonar pólit-
ískt útspil að ræða sem ekki lægi mikil al-
vara á bak við. Ég er sannfærður um að
þetta hugboð var rétt. Ríkisstjómin og for-
usta hennar hefur legið undir ámæli með
réttu fyrir að vera ráðalaus í aðsteðjandi
efnahagsvanda. Henni ber skylda til þess
að leggja fram og móta tillögur til þess að
bregðast við meðal annars ískyggilegum
niðurskurði þorskafla. Tilboð Davíðs var
að mínu mati tilraun til þess að snúa
þessu upp á stjómarandstöðuna að það
væri hennar að hafa frumkvæðið um til-
lögugerð í þessu sambandi.
Ný nefnd
Það kom í ljós að hugsun forsætisráð-
herra var sú að skipa nýja nefnd til þess að
athuga málið með aðild stjórnarandstöð-
unnar. Þessu vomm við mótfallnir. Það
var skoðun þingflokks Framsóknarflokks-
ins að málið ætti að ræða á hinum pólit-
íska vettvangi og stjómarandstaðan var
reiðubúin til þess. í þessu máli vantar pól-
itískar ákvarðanir. Við pólitískt samráð
hefði komið í ljós hvaða tillögur ríkis-
stjómin hefur og hvort stjómarandstaðan
væri tilbúin til þess að vinna þeim fram-
gang innan sinna raða. Nefnd embættis-
manna hefði aðeins drepið málinu á dreif
og þar að auki er forsætisráðherra í lófa
lagið að biðja um tilnefningar frá stjómar-
andstöðu í slíka vinnunefnd, án allra til-
færinga. Vinnunefndir em starfandi með
aðild stjómarandstöðuflokkanna og má
þar sem dæmi nefna samráðsnefnd um
sveitarstjórnar-
mál og nefiid
um flutning
ríkisstofnana.
Upplýsingar
um stöðu sjáv-
arútvegsins er
víða að finna.
Tvíhöfðanefnd-
in hefur safnað
miklum upplýs-
ingum og skilað
til sjávarútvegsráðherra og Þjóðhagsstofn-
un, hagdeildir bankanna og hagsmuna-
samtök hafa upplýsingar og upplýsinga-
kerfi á reiðum höndum. Gallinn er sá að
ríkisstjómin er vanbúin að nýta sér þær og
taka pólitískar ákvarðanir vegna sundur-
lyndis innbyrðis.
Samráð er ekki
þjóðstjóm
Forsætisráðherra reynir nú, þegar þessu
samráðsmáli er lokið, að láta líta svo út að
stjórnarandstaðan vilji í stjórnarmyndun-
arviðræður. Þetta em vísvitandi rang-
færslur. Þetta kom aldrei til greina af hálfu
Framsóknarflokksins og var reyndar ekki
til umræðu. Stjómarandstaðan bauð upp
á samráð um framgang tillagna um að-
gerðir í eftiahagsmálum, en forsætisráð-
herra henti því svari í mslakörfuna, þótt
m.a. sjávarútvegsráðherra virðist vera
annarrar skoðunar eins og svo oft áður.
Þetta er auðvitað miður, en verst er þó að
málefni sjávarútvegsins em í sömu patt-
stöðunni og áður.
Ráðherraskipti —
stöðuveitingar
Hitt pólitíska málið, sem var fyrirferðar-
mikið í fjölmiðlum, em útskipti ráðherra
Alþýðuflokksins. Öllu þessu máli er auð-
vitað snúið á
haus í pólitísk-
um áróðri
flokksins. Jón
Baldvin og fé-
lagar hans berja
sér á brjóst og
telja þessi skipti
bera vott um
kjark og þor í
flokknum. Það
sem skeð hefur
er einfaldlega það að þrír forustumenn Al-
þýðuflokksins hafa ákveðið að hætta í
stjómmálum og forða sér í góð embætti
sem búið var að ákveða að veita þeim. Ný-
ir menn, sem báðir hafa pólitískan metnað
stómm meiri en í meðallagi, hafa verið
skipaðir í þeirra stað. Allt þetta hefur kom-
ið af stað ýfingum og sárindum í flokkn-
um. Það er einfaldlega þetta sem hefur
skeð.
Hver verða áhrifín?
Það er hins vegar áhugavert að velta því
fyrir sér hvaða áhrif þessi mannaskipti
hafa á Alþýðuflokkinn og stjómarstefn-
una. Athyglisvert er að þeir Össur og Guð-
mundur Ámi setjast inn í ríkisstjómina án
nokkurra skilyrða um stefnubreytingu.
Með því em þeir að Ieggja blessun sína yf-
ir stjómarstefiiuna, þrátt fyrir gagnrýni á
stundum. Það er því líklegt að það her-
bragð Jóns Baldvins um að múlbinda þá
heppnist.
Hins vegar er það staðreynd að þrír
reyndir fomstumenn hverfa úr þingliði
flokksins og ráðherraliði. Jón Sigurðsson
var vinnuhesturinn í ríkisstjóminni, sem
gat komið öllu niður á blað á ótrúlega
skömmum tíma, og allra manna best að
sér í fmmskógum textagerðar ef þurfti að
semja skriflega um einhver málefhi.
Þrjóska hans og vinnusemi hélt nafna
hans oft við efnið, en Jón Baldvin er alveg
gjörólíkur stjómmálamaður sem gengur
frekar fyrir stemningum en þykkum
bunkum af pappír. Eiður Guðnason hafði
mikla þingreynslu og hafði traust sam-
starfsmanna sinna í þinginu sem þing-
flokksformaður og heiðarlegur stjóm-
málamaður, þótt það gæti fokið í hann
stundum. Karl Steinar var mikill áróðurs-
maður bak við tjöldin og hafði sambönd,
einkum í verkalýðshreyfingunni. Það var
hans sterka hlið.
Nýtt fólk, nýir ráðherrar
Ég ætla engu að spá um það hvemig hin
nýja skipan Alþýðuflokksins reynist. Það
kæmi þó ekki á óvart þótt erfiðleikar
fylgdu þessum hræringum í flokknum og
þeirri óánægju sem þessum breytingum
fylgja. Svipurinn var ekki fallegur á Jó-
hönnu eftir þessi átök. Nýtt fólk á auðvitað
að fá tækifæri til þess að sanna sig og þar á
meðal nýir menn á ráðherrastólum. Þeir
félagar fá hins vegar erfitt hlutverk. Þeir
hafa kynnt sig með bakgmnn félags-
hyggju, en setjast svo inn í ráðalausa og
sundraða frjálshyggjustjóm. Það er því
hætt við að þeir verði undir smásjá þeirra
sem bundið hafa vonir við að hlustað yrði
á þeirra gagnrýni.