Tíminn - 12.06.1993, Blaðsíða 20

20 Tíminn
Laugardagur 12. júní 1993
Oskar Helgason
Höfn
Fæddur 14. september 1917
Dáimi2.júiií 1993
Það liðna, það sem var og vartn,
er vorum tíma yfir;
því aldur deyðir engan marm,
sem á það verk, er lifír. —
Já, blessum öll hin hljóðu heit,
sem heill vors lands voru’ urtnin,
hvem krafí, sem studdi stað og sveit
og stema lagði' í grurmhm.
(E.Ben.)
Það var ekki margt fólk sem bjó á
Höfn í Homafirði þegar Óskar Helga-
son flutti þangað ásamt konu sinni
Guðbjörgu Gísladóttur 1945. Þar vom
ekki risin nema um það bil 50 íbúðar-
hús og byggðarlagið var að mótast.
Þetta var hins vegar mikið tækifæri
fyrir ungt fólk að flytja í nýbyggt
Landssímahúsið að Hafnarbraut 19 og
gerast þátttakendur í uppbyggingu
kauptúns, sem var á sínu æskuskeiði.
Óskar Helgason hefur áreiðanlega ekki
gert sér f hugarlund frekar en aðrir
hvað hann ætti eftir að upplifa og taka
þátt f. Hans kynslóð kynntist krepp-
unni, sem hafði djúpstæð áhrif, en eft-
ir að ófriðarbálið hafði geisað í Evrópu
ríkti mikil bjartsýni og von meðal
þessa fólks og Óskar lét ekki á sér
standa sem þátttakandi f mannlífinu
og þeirri þróun sem hefur átt sér stað í
nær hálfa öld.
Óskar hafði brennandi áhuga á félags-
málum og þjóðmálum. Hann trúði þvf
að ekkert gæti náðst fram nema með
samtakamætti fólksins, góðum vilja,
sanngimi og réttsýni. Óskar var einn
þessara manna sem alltaf vom vinn-
andi, Iagði gott til mála og hlustaði vel
á aðra. Hann var einstaklega sanngjam
f málflutningi og ég man ekki eftir því
að hafa heyrt hann hallmæla öðmm.
Eins og aðrir, sem taka þátt í félags-
málum, varð hann fyrir gagnrýni, sem
hann tók af sinni einstöku Ijúf-
mennsku og reyndi öðmm fremur að
bæta úr því sem betur mátti fara.
Fyrstu kynni mín af Óskari Helgasyni
vom f skólastofunni f gamla bama-
skólanum á Höfn. Hann var kennari að
menntun og hjálpaði því oft til sem
stundakennari f skólanum. Hann var
mikill og einlægur bindindismaður og
var í forsvari fyrir bamastúkunni Ró-
sinni frá árinu 1948. Á þeim ámm var
það sjálfsagður þáttur í skólastarfinu
að sækja reglulega fundi f bamastúk-
unni og þar nutum við krakkamir
hlýju hans, umhyggju og nærgætni.
Allt fór prúðmannlega fram undir um-
sjón Óskars og hann naut mikillar
virðingar meðal bamanna.
Óskar hafði undirbúið sig vel fyrir
starf sitt sem stöðvarstjóri Landssím-
ans á Höfn með því að vinna og nema á
verkstæði Landssfma íslands í Reykja-
vík. Áður hafði hann verið við nám f
Reykjaskóla og lauk kennaraprófi frá
Kennaraskóla fslands 1941. Persónu-
legir hæfileikar hans og staðgóð
menntun varð til þess að hann var
mjög eftirsóttur til félagsmálastarfa á
Höfn. Hann átti sæti f stjóm Kaupfé-
lags Austur-Skaftfellinga í 30 ár og var
stjómarformaður Kaupfélagsins í 14
ár. Á meðan hann var stjómarformað-
ur voru miklir uppgangstímar og hann
var einstaklega laginn að tryggja sam-
stöðu um reksturinn og þær miklu
framkvæmdir sem ráðist var í á ýms-
um sviðum. Óskar var jafnframt lengi í
hreppsnefnd fyrir Framsóknarflokkinn
og var oddviti hreppsnefndar Hafhar-
hrepps um 15 ára skeið. Framsóknar-
menn á Austurlandi standa í mikilli
þökk við hann fyrir fómfúst starf og
kveðja hann með söknuði og virðingu.
Hann var jafnframt fulltrúi Austfirð-
inga í stjóm Sambands íslenskra sam-
vinnufélaga um nokkurra ára skeið.
Óskar Helgason skilaði sínu dagsverki
með miklum sóma. Hann kom til
Hafnar tæplega þrítugur að aldri og
vann að málefnum stofnunar sinnar og
byggðarlags af skyldurækni alla tíð.
Hann starfaði með bömum og ung-
lingum og var í fomstu fyrir sveitarfé-
lagið og Kaupfélagið um langt skeið.
Hann var samstarfsmaður fólksins í
Austur-Skaftafellssýslu í félagsmálum
og í aðalstaríi sínu sem stöðvarstjóri
Pósts og síma og í persónulegu sam-
bandi við íbúana f meira mæli en geng-
ur og gerist Viðmót hans var traust
hlýtt og alvörugefið í vandasömum úr-
lausnarefhum. Hæfileikar hans til að
laða fram samstarf og miðla málum
var meira virði en margir gerðu sér
grein fyrir. Hógværð hefur verið aðals-
merki Austur-Skaftfellinga og Óskar
féll vel inn f andrúmsloftið f sýslunni.
Hann hafði góð áhrif á umhverfið og
án vafa mun sá andi, sem Óskar og
margir hafa skapað, áfram lifa sem
einn mikilvægasti steinninn f grunni
framfara og farsældar í sýslunni.
Hann þjáðist af parkinsonsveiki síð-
ustu ár ævi sinnar. Því hafði heilsunni
hrakað á undanfömum árum. Hann
tók hins vegar alltaf þátt í félagsmál-
um, mætti á stjómmálafundi og sfðasti
fundurinn, sem við hittumst á, var að-
alfundur KASK fyrir nokkrum vikum
síðan. Hann var þvf þátttakandi í lífi og
starfi fólksins til hinsta dags og ég veit
að hann átti sér enga ósk heitari en að
byggðarlagið kæmist í gegnum þá erf-
iðleika sem nú steðja að. Hann var
jafnframt sannfærður um að það
mundi gerast ef fólkið stæði saman og
nyti skilnings samfélagsins.
Óskar var hamingjumaður f persónu-
legu lffi. Eftirlifandi eiginkona hans er
Guðbjörg Gísladóttir frá Breiðdalsvík.
Þau eignuðust fimm böm: Ingibjörgu,
Gísla, Helga, Þröst og Svölu. Gfsli lést
árið 1960 af völdum ólæknandi sjúk-
dóms. Hann var mikill harmdauði for-
eldrum sfnum og það er mörgum
minnisstæð sú mikla umhyggja sem
hann naut síðustu mánuðina sem
hann lifði. Fjölskyldutengslin hafa allt-
af verið sterk og Guðbjörg hefur staðið
fast við hlið manns sfns í blíðu og
stríðu.
Allir samferðamenn Óskars kveðja
hann með virðingu og þökk. Fyrir
nokkrum ámm var hann gerður að
heiðursborgara Hafnar, sem sýndi vel
þann hug sem allir bæjarbúar báru til
hans. Óskar Helgason var mikið góð-
menni f lifanda lffi og sá andi mun
fylgja honum yfir móðuna miklu. Við
Sigurjóna biðjum góðan Guð að
styrkja Guðbjörgu, bömin, tengda-
bömin og bamabömin. Foreldrar mfn-
ir, Ásgrímur og Guðrún, votta þeim
djúpa samúð með þakklæti fyrir allt
samstarfið og samveruna. Óskar var
góður vinur þeirra frá fyrstu tíð og þau
fátæklegu orð, sem hér em fest á blað,
em jafnframt þeirra.
Halldór Ásgrímsson
Elsku afi minn er dáinn!
Ég trúði því varla að hann afi væri dá-
inn þegar mamma tilkynnti mér, þegar
ég kom heim úr vinnunni þann 2. júní,
að afi minn hefði látist á Borgarspítal-
anum fyrr um daginn. Afi, af hverju
hann? Af hverju strax? Það er svo
margt sem kemur upp í hugann á
stund sem þessari og margt sem mér
finnst ég eiga eftir að segja við afa og
gera með honum og ömmu sem vom
óaðskiljanleg. Sárast þykir mér að hafa
aldrei náð að þakka afa fyrir allt sem
hann hefur gert fyrir mig og gefið mér
í lffinu, þessi yndislegi maður sem öll-
um líkaði svo vel við og elskuðu.
Ég á erfitt með að trúa því að þegar ég
fer næst til Hafnar þá sé ég ekki að fara
í heimsókn til afa og ömmu á Hóla-
brautinni, heldur bara til ömmu.
Ég minnist svo margs: allra golfferð-
anna með afa þegar ég var yngri og dró
golfkermna fyrir hann, en afi hafði
mjög gaman af því að spila golf og var
einn af stofnendum golfklúbbsins á
Höfn. Ég má heldur ekki gleyma ótelj-
andi ferðum upp í Lón þar sem afi og
amma eiga sumarbústað. Þar hef ég
mikið verið og fómm við oft út á aur-
ana að leita að steinum, eins og margir
steinaáhugamenn. Ég gæti talið enda-
laust upp skemmtilegar minningar,
sem em óteljandi og komast alls ekki
allar á pappír.
Ég vil þakka þér, elsku afi minn, fyrir
allan þann tíma sem ég fékk að njóta
með þér. Ég vildi alls ekki trúa því að
þú gætir dáið þegar þú varst lagður inn
á Borgarspítalann á þriðjudaginn sl.,
en það fór sem fór. Þinn tími var
greinilega kominn. Ég veit að þér líður
vel núna og ert staddur hjá syni þínum
og öðmm ástmennum, sem hugsa vel
um þig. Mér þykir leitt að hafa ekki
getað kvatt þig og líka þakkað þér fyrir
lánið á bókunum, sem þú varst svo
góður að lána mér fyrir íslenskuna í
vetur. Þú varst alltaf tilbúinn að hjálpa
mér ef ég þurfti einhvers með og ekk-
ert mun verða eins þegar fjölskyldan
verður næst saman komin, því djúpt
skarð hefur orðið hjá okkur.
Elsku amma mín, Guð styrki þig á
þessari sorgarstundu. Þetta er erfiður
tfmi og ég veit að mikill hluti af þér er
horfinn með honum afa, sem þú elsk-
aðir mjög heitt Þar sem afi var þar
varst þú.
Ég minnist hverrar stundar með afa
og geyrni í hjarta mínu, sem enginn
getur tekið frá mér.
Guðbjörg Auðunsdóttir
Ég vil í fáeinum orðum minnast látins
vinar og félaga, Óskars Helgasonar,
Hólabraut 12 á Höfn f Homafirði.
Hann hafði um margra ára skeið háð
hetjulega baráttu við erfiðan sjúkdóm,
en fráfall hans bar þó skjótar að en
nokkum uggði. Veröld okkar er fátæk-
ari á eftir.
Þegar ég fluttist til Hafnar fyrir um
tuttugu ámm og hóf störf hjá Kaupfé-
lagi Austur-Skaftfellinga, var Óskar
einn af fyrstu mönnum til að bjóða
mig velkominn til starfa og æ síðan
hélst okkar kunningsskapur og bar
hvergi skugga á. Fyrst áttum við sam-
leið innan kaupfélagsins, þar sem Ósk-
ar gegndi um fjölda ára stjómarstörf-
um, lengst af sem formaður stjómar.
Síðar á vettvangi Framsóknarfélags
Austur- Skaftfellinga, en Óskar var
einn af burðarásum þess félags um
margra ára skeið, starfaði fyrir flokk-
inn í sveitarstjóm, sem oddviti og tók
virkan þátt í starfi félagsins allt til síð-
ustu stundar.
Óskar var einn þeirra manna sem
óhjákvæmilega veljast til forystu, gefi
þeir kost á sér til slíkra starfa. Hann
vann ekki með fyrirgangi og hávaða,
en af nákvæmni og með jákvæðu hug-
arfari. Hann hafði glöggt auga fyrir far-
sælustu lausninni á hverjum vanda,
lagði málefnin skýrt fyrir og skýrði mál
sitt á hógværan hátt en með óhaggan-
legum rökum.
Það er einkenni fæddra forystu-
manna, að þeir sjá betur fyrir afleið-
ingar og hliðarverkanir ákvarðana en
aðrir. Eldmóður augnabliksins getur
villt okkur hinum sýn á hinn raun-
vemlega kjama viðfangsefnisins. Á
slíkum stundum er ómetanlegt að eiga
innan sinna raða menn sem skilið geta
kjamann frá hisminu. Menn eins og
Óskar Helgason.
Það má enginn skilja orð mfn svo að
Óskar hafi skort eldmóð þegar um
hugsjónir félaga og málefna, sem hon-
um vom hjartfólgin, var að ræða. En
eðlislægir forystuhæfileikar og ára-
tugalöng reynsla, auk velvildar í garð
allra samferðamanna sinna, gáfu hon-
um þá yfirsýn sem þurfti og þegar Ósk-
ar talaði þá hlustuðu menn. Ekki var
það vegna þess að hávaði fylgdi máli
hans, heldur vegna innihalds þess.
Félagar í Framsóknarfélagi Austur-
Skaftfellinga sakna nú vinar í stað.
Auk þeirra trúnaðarstarfa Óskars,
sem nefnd hafa verið, Iagði hann hönd
á plóg miklu víðar. Má þar nefna
kirkjulegt starf á Höfn og í héraðinu
öllu, störf á vettvangi ungmennahreyf-
ingarinnar og bindindisfélaga. Hann
vann við kennslustörf, sat um tíma í
stjóm Sambands íslenskra samvinnu-
félaga og tók á vettvangi sveitarstjóm-
ar virkan þátt í samstarfi sveitarfélaga
á Austurlandi og á landsvísu. Hann var
virkur félagi f Lionsklúbbi Homafjarð-
ar og Golfklúbbi Homafjarðar og þá
fátt eitt talið.
Þrátt fyrir að líkamlegir kraftar Ósk-
ars væm famir að gefa sig síðustu árin,
var hinn andlegi eldmóður óskertur
allt til hinstu stundar. Ég minnist þess
er við áttum samstarf á liðnum vetri
um útgáfu ljóðasafns Aðalsteins heit-
ins Aðalsteinssonar, svila Óskars. Þar
var Óskar driffjöðrin og lagði allt það
lið sem hann gat. Ég minnist fundar
sem við, sem að útgáfimni unnum, átt-
um á heimili hans og konu hans, Guð-
bjargar Gísladóttur, ljúfrar stundar
sem gott er að eiga í endurminning-
unni.
Við, sem áttum Óskar að vini og fé-
laga í hinni daglegu baráttu, höfum
misst mikið við fráfall hans. Mestur er
þó missir eiginkonu og fjölskyldu.
Óskar var kvæntur hinni mætustu
konu, Guðbjörgu Gísladóttur frá Sel-
nesi í Breiðdalsvík, og lifir hún mann
sinn. Þau eiga fjögur böm á lífi, ágæt-
isfólk eins og þau eiga kyn til. Óskar
bar hag bama sinna og fjölskyldna
þeirra mjög fyrir brjósti og samheldni
þeirra var mikil og góð. Óskar og Guð-
björg urðu fyrir því mikla áfalli að
missa elsta son sinn, Gísla, ungan. Slík
sár gróa aldrei, en þau hjón styrktu
hvort annað á þessum erfiða tíma eins
og jafnan endranær. Heimili Óskars og
Guðbjargar var lengst af að Hafnar-
braut 21 á Höfn, á pósthúsinu, en Ósk-
ar gegndi starfi símstöðvarstjóra á
Höfn í áratugi, allt til þess að hann lét
af starfi vegna aldurs. Eftir það áttu
þau heimili að Hólabraut 12 á Höfn.
Óskar Helgason valdist í framvarðar-
sveit Homfirðinga á mesta uppbygg-
ingar- og framkvæmdatíma í sögu
byggðarlagsins. Ásamt fleiri stórhuga
mönnum lagði hann gmndvöllinn að
Homafirði nútímans. Fyrir nokkrum
ámm sýndi bæjarstjómin á Höfh hug
sinn til þessara starfa Óskars með því
að velja hann heiðursborgara sveitarfé-
lagsins. Þá viðurkenningu átti Óskar
fyllilega skilið, enda hafa fáir lagt slíkt
af mörkum sem hann til framfaramála
hér.
Ég vil að leiðarlokum færa Óskari
Helgasyni þakkir félagsmanna í Fram-
sóknarfélagi Austur- Skaftfellinga fyrir
ómetanleg störf hans fyrir félagið og
fyrir Homfirðinga alla. Heiðríkja er yf-
ir minningu þessa mæta manns. Við
vottum eiginkonu hans, bömum og
fjölskyldum þeirra samúð okkar og
biðjum þeim Guðs blessunar.
Guðbjartur Össurarson
í dag er til moldar borinn Óskar
Helgason, fyrrverandi stöðvarstjóri
Pósts og síma á Höfn.
Með honum er horfinn af sjónarsvið-
inu einstaklingur sem um áratuga
skeið setti svip á mannlff og menningu
í Austur- Skaftafellssýslu, var í farar-
broddi þar sem unnið var að framfara-
málum og valdist til forystu og trúnað-
arstarfa í fjölmörgum samtökum.
Hann var kjörinn heiðursborgari
Hafnarhrepps á sjötugsafmæli sínu 14.
sept. 1987.
Óskar var fæddur að Háreksstöðum í
Norðurárdal, sonur Helga Þórðarsonar
bónda og smiðs þar og seinni konu
hans Ingibjargar Skarphéðinsdóttur.
Prófi frá Héraðsskólanum á Reykjum
lauk hann árið 1936 og kennaraprófi
1941. Óskar kynnti sér síma- og radíó-
tækni á verkstæði Landssíma íslands í
Reykjavík og var ráðinn stöðvarstjóri
Iandssímastöðvarinnar á Höfn í
Homafirði 1945. Upp frá því var hans
langa og farsæla starfsævi helguð
skaftfellskum mönnum og málefnum.
Skaftfellingar lærðu fljótt að meta
þennan unga og efnilega mann og
sýndu honum verðskuldað traust með
því að kveðja hann jafnan til þar sem
mikils þurfti með.
Hér eru ekki tök á að telja upp öll þau
störf sem Óskar var kvaddur til að
sinna, en nokkurra skal þó getið.
Hann var varaformaður Kaupfélags
A.-Skaftfellinga 1949-65 og formaður
1965-79, oddviti Hafnarhrepps 1966-
82, stundakennari við bama- og ung-
lingaskólann á Höfn um árabil og próf-
dómari við sama skóla. Hann starfaði í
bygginganefndum félagsheimilis,
heilsugæslustöðvar og Heppuskóla og
var formaður byggingamefhdar Hafn-
arkirkju og safnaðarfulltrúi. Hann sat í
stjómum atvinnufyrirtækja s.s. Borg-
eyjar og Fiskimjölsverksmiðju Homa-
fjarðar, var formaður Framsóknarfé-
lags A.-Skaft. um árabil, virkur félagi í
Golfklúbbi Homafjarðar, einn af stofn-
endum Lionsklúbbs Homafjarðar og
gegndi þar flestum trúnaðarstörfum.
Þegar litið er yfir þann vettvang þar
sem Óskar Helgason kom við sögu og
lagði fram krafta sína, gegnir mestri
furðu hve miklu hann kom í verk jafn-
hliða því að sinna af kostgæfni mikils-
verðu ábyrgðarstarfi. Það lætur að lík-
um að tómstundir hafi gefist fáar; þó
mun enginn hafa heyrt hann kvarta
um annríki og ekkert var honum fjær
skapi en víkja sér undan þeirri vinnu
sem óhjákvæmilega fylgir mikilli þátt-
töku í félagsmálum.
Leiðir okkar Óskars Helgasonar lágu
saman á vettvangi sveitarstjómarmála
um árabil. Eins og fyrr segir varð hann
oddviti Hafnarhrepps 1966 og var því
yfirmaður minn flest þau ár sem ég
gegndi störfum sveitarstjóra á Höfh.
Ég get með sanni sagt að á samstarf
okkar bar aldrei skugga og á ég fáum
samstarfsmönnum mínum meira að
þakka. Framgangsmáti Óskars ein-
kenndist af hógværð og hlýju, þó ekki
dyldist að hann hafði ákveðnar skoðan-
ir sem hann var reiðubúinn að rök-
styðja. Það var ómetanlegt að geta leit-
að til hans við úrlausn margskonar
vanda sem óhjákvæmilega verður til í
ört vaxandi sveitarfélagi þar sem fram-
kvæmdaviljinn og fjárhagsgetan hald-
ast ekki ævinlega í hendur. Róleg yfir-
vegun Óskars leiddi oftar en ekki til
þeirra úrræða sem allir gátu sætt sig
við.
Þá var ekki sfður ánægjulegt að starfa
með honum á öðrum vettvangi og vil
ég sérstaklega nefna Lionsklúbb
Homafjarðar þar sem har^n var virkur
og áhugasamur félagi frá upphafi.
Bindindismaður á vín og tóbak var
hann, kunni þó manna best að gleðjast
með glöðum og blanda geði við aðra.
Hann var afar vel máli farinn og átti
gott með að tjá hugsanir sínar skýrt og
skipulega í ræðu og riti. Það var eigin-
leiki sem nýttist honum vel á vettvangi
fjölbreyttra starfa.
Óskar Helgason kvæntist 14. jan.
1947 Guðbjörgu Gísladóttur Guðna-
sonar póst- og símstjóra á Breiðdalsvík
og konu hans Ingibjargar Guðmunds-
dóttur. Þeim hjónum varð 5 bama auð-
ið, en urðu fyrir þeirri sám reynslu að
missa elsta son sinn, Gísla, á bamsaldri
eftir þungbær veikindi.
Hin em talin í aldursröð: Ingibjörg,
Helgi, Þröstur og Svala, allt vel mennt-
að atgervisfólk, sem hefur þegar stofh-
að eigin heimili.
Bamabömin em orðin sjö.
Heimili þeirra Óskars og Guðbjargar
hefur alla tíð verið eitt af þessum gest-
risnu öndvegisheimilum þar sem öll-
um hlýtur að líða vel. Þar er hlutur
húsmóðurinnar stór, enda augljóst að
tímafrek ólaunuð störf f þágu samfé-
lagsins verða ekki unnin af öðmm en
þeim sem búa við stuðning og skilning
maka síns.
Óskar Helgason gekk ekki heill til
skógair hin síðustu ár, en studdur af
sinni góðu konu bar hann veikindi sín
af fágætri hugprýði og hélt andlegu at-
gervi og reisn til hinstu stundar.
Þegar leiðir skilja um sinn er mér
þakklætið efst í hug og Óskari vini
mínum vil ég tileinka orð norska
skáldsins Bjömstjeme Bjömson: „Þar
sem góðir menn fara em Guðs vegir."
Við hjónin sendum Guðbjörgu, böm-
um Óskars og öðrum ástvinum ein-
lægar samúðarkveðjur.
Sigurður Hjaltason