Tíminn - 13.11.1993, Blaðsíða 18

18
Laugardagur 13. nóvember 1993
Jón Þ. Einarsson
bóndi Neðra-Dal
MINNING
Fæddur 18. janúar 1916
Dáinn 5. nóvember 1993
Hvert reiðarslagið af öðru dynur
yfir. í síðast liðnum mánuði deyr
Ársæll bróðir minn og nú aðeins
rúmum hálfum mánuði seinna
Jón bróðir okkar. Hann lést eftir
stutta legu í Landspítalanum 5.
þessa mánaðar.
Lengst ævinnar var Jón heilsu-
hraustur. Um nokkmt skeið hafði
hann verið veill fyrir hjarta og
ágerðist sjúkleikinn í sumar. Eng-
an óraði samt fyrir að kallið væri
komið.
Jón, eða Þorbergur Jón eins og
hann hét fullu nafni, var fæddur
18. janúar 1916 í Neðra-Dal í
Biskupstungum. Foreldrar hans
voru Einar Grímsson bóndi og
kona hans Kristjana Kristjáns-
dóttir.
Einar var sonur hjónanna
Gríms bónda á Þórarinsstöðum í
Hrunamannahreppi, Einarsson-
ar bónda og hreppstjóra í Galta-
felli, Jónssonar bónda og danne-
brogsmanns á Kópsvatni, Ein-
arssonar bónda og hreppstjóra á
Berghyl, Jónssonar bónda og
hreppstjóra í Skipholti, Jónsson-
ar, bróður Fjalla-Eyvindar. Móð-
ir Einars í Galtafelli var Katrín
Jónsdóttir bónda í Reykjadal í
sömu sveit.
Kristjana var dóttir Kristjáns
bónda í Heysholti í Landsveit,
Guðmundssonar bónda í Skógar-
koti í sömu sveit. Móðir Kristjönu
var Kristín Jónsdóttir bónda í
Heiði í Holtum.
Þessi stutta ættfærsla sýnir að
traustir stofnar bændasamfélags-
ins stóðu að Jóni.
Jón ólst upp í stórum systkina-
hópi í Neðra-Dal. Systkinin voru
níu, sex synir og þijár dætur. Nú
eru aðeins fjögur eftir á Iífi.
Eins og að Kkindum lætur var
oft glatt á hjalla í svo stórum
systkinahópi, bæði í leik og starfi.
Börnin vöndust fljótt við að Iétta
undir með fullorðna fólkinu í
daglegum störfum er þau höfðu
aldur til. Þá kom fljótt í ljós að
Jón var ósérhlífinn og duglegur.
Jón var fróðleiksfús og bráð-
greindur. Að loknu námi í bama-
skóla, langaði hann til að afla sér
frekari þekkingar. Hjá fátækum
pilti gat ekki orðið um langskóla-
nám að ræða. Sveitin og sveitalíf-
ið áttu sterkan þátt í eðli hans og
skapgerð. Honum varð fljótt ljóst
að starfi foreldra og forfeðra vildi
hann helga krafta sína. Jón ákvað
að fara í Bændaskólann á Hvann-
eyri. Þar stundaði hann nám
1937-'39 og lauk þaðan prófi sem
búfræðingur.
Árið 1942 verða þáttaskil í lífi
Jóns. Hinn 25. maí kvænist hann
mikilli myndarstúlku, Aðalheiði
Guðmundsdóttur frá Böðmóðs-
stöðum í Laugardal. Hún hefur
reynst manni sínum hinn besti og
traustasti lífsförunautur, staðið
við hlið hans í blíðu og stríðu.
Sama ár flytjast foreldrar Jóns til
Reykjavíkur og láta jörðina í
hendur ungu hjónunum. Nokkr-
um ámm seinna kaupa þau jörð-
ina. Síðan hafa Jón og Aðalheið-
ur búið í Neðra-Dal, við mikla
rausn og myndarbrag í meira en
hálfa öld.
Þeim hjónum varð átta bama
auðið, allt synir. Þeir em allir hin-
ir mestu myndarmenn, vel
menntaðir hver á sínu sviði og
gegna ábyrgðarstörfum í þjóðfé-
laginu. Þeir em taldir hér í ald-
ursröð: Birgir Bjamdal, kvæntur
Elínu Sigurðardóttur. Þau eiga
tvo syni. Guðmundur Laugdal,
kvæntur Hólmfríði Halldórsdótt-
ur. Þau eiga son og dóttur. Grím-
ur Bjamdal, kvæntur Sólveigu
Róbertsdóttur. Þau eiga fjórar
dætur. Krislján Bjamdal, kvænt-
ur Sigrúnu Jensey Sigurðardótt-
ur. Þau eiga þijár dætur og einn
son. Einnig á Kristján annan son.
Einar Bjamdal, kvæntur Guð-
laugu Pálsdóttur. Þau eiga tvær
dætur. Heiðar Bjamdal, kvæntur
Kolbrúnu Svavarsdóttur Kæme-
sted. Þau eiga þijár dætur og einn
son. Þráinn Bjamdal, kvæntur
Önnu Soffíu Bjömsdóttur. Þau
eiga tvær dætur og einn son.
Bjöm Bjamdal, kvæntur Jó-
hönnu Fríðu Róbertsdóttur. Þau
eiga tvo syni.
Eins og sjá má á þessari upptaln-
ingu er ættbogi þeirra Jóns og
Aðalheiðar stór. Bamabömin em
24 og 3 bamabamaböm. Sannar-
lega hafa þau hjón rækt vel
skyldur sínar við þjóðfélagið og
ættjörðina.
Neðri-Dalur er kostajörð, beiti-
Iand geysilega stórt og slægjur á
útengi góðar. Túnið var reyndar
ekki í nægilega góðri rækt og
meirihluti þess þýfður.
Ungi bóndinn var harðduglegur
og fylginn sér. Jón hófst þegar
handa að slétta og stækka túnið.
Þúfumar hurfu eins og dögg fyrir
sólu og mýramar og óræktarmó-
amir í kring breyttust í iðjagræn-
an völl.
Mér flýgur í hug erindi úr ljóði
skáldsins úr Kötlum:
Skattframtöl
Bókhaldsþjónusta
Rekstrarráðgjöf
Júlíana Gísladóttir
Viðskiptafræðingur
■ Meistari í mafkaðsfræðum
Langholtsvegur 82 Simi: 68 27 88
104 Reykjavík Fax: 67 88 81
»BLIKKSMIÐJA
BENNA
Skúlagötu 34 sími: 11544
Smíða og set upp reykrör,
samþykkt af Brunamála-
stjóm frá 1983.
Smíða og set upp loftræst-
ingar, viðurkenndar af
byggingarfulltrúa í Reykja-
víkfrá 1983.
Ilmhöfyur blómablær
berst hér að vitum mér;
gróðurmagn Ijðss og lífs
laðar minn anda að sér.
Sólarhafs öldum í
áköf mín laugast sál,
líkt því er blómsins blað
baðast í regnsins skál.
Hérfinnst mér lífið Ijúft.
Létt er mér nú um starf.
Dagsverkið enda er
ærið, sem vinna þarf.
Gengur frá gullsins mold
gegnum mig segulmagn.
Orka míns æskublóðs
á hér að vinna gagn.
Snemma á búskaparámm sínum
ræðst Jón í að endumýja húsa-
kostinn í Neðra-Dal. Hann byggir
stórt og vandað steinsteypt íbúð-
arhús. Allmörgum árum síðar
reisir hann stóra viðbyggingu við
gamla húsið. Þá endumýjar Jón
með myndarbrag hlöður og öll
gripahús á jörðinni.
Bústofninn stækkaði brátt. Fjár-
eign var nokkur hundmð, kýr í
fjósi hátt á annan tug, og hestar
allmargir. Jón hafði yndi af að
hirða og annast um skepnur, ekki
síst hesta. Hann átti alltaf nokkra
góða reiðhesta.
Á síðari ámm er hestamannafé-
lagið Logi var stofnað í Biskups-
tungum, var Jón um skeið for-
maður þess.
Ýmsum trúnaðarstörfum var
Jóni falið að gegna. Má þar nefna
að hann sat í hreppsnefnd á ann-
an áratug og í sóknamefnd
Haukadalskirkju var hann til
dauðadags.
Þá beitti Jón sér fyrir framfara-
málum, sem til heilla horfðu og
hagsbóta fyrir sveitungana.
Ásamt fleimm barðist hann fyrir
því á sjöunda áratugnum að fá
rafmagn á efstu bæina í Tungun-
um. Hann var málafylgjumaður
og laginn að ná fram þeim mál-
um sem hann barðist fyrir.
Þá var Jón mikill félagshyggju-
maður og lá ekki á skoðunum
sínum í þjóðmálum. Hann fylgd-
ist vel með gangi mála, bæði utan
lands og innan. Það var einkar
ánægjulegt að spjalla við Jón og
það kom enginn að tómum kof-
unum hjá honum.
Um svipað leyti og rafmagnið
kemur ræðst Jón í það ævintýri
að koma sér upp einka hitaveitu í
Neðra-Dal. Lagði hann rör frá
hverasvæðinu við Geysi, en það
er tæplega 2ja km vegalengd.
Fyrirtækið heppnaðist vel, og að
sjálfsögðu notaði hann tækifærið
og byggði sundlaug heima við
bæinn.
Síðar, í samvinnu við Jarðboran-
ir ríkisins, lét Jón bora eftir heitu
vatni í túnfætinum heima. Það
heppnaðist einnig.
Síðasta einkaframtak Jóns í
Neðra- Dal, skömmu áður en
hann lést, var að láta bora nýja
holu skammt frá bænum. Árang-
urinn varð stórkostlegur, ca. 10 1
á sek. af 70 gr. heitu vatni.
Þótt Jón hefði stórt bú framan af
búskaparárum sínum, hikaði
hann ekki við að bæta á sig tíma-
frekum verkefnum, sem út-
heimtir mikil ferðalög. Hann tók
að sér fyrir Sauðfjárveikivamim-
ar að girða á milli sýktra og
ósýktra landsvæða og sjá um við-
hald girðinganna. Þar má nefna
girðinguna á Kili sem nær á milli
jökla. Þá færði hann vörðum
Sauðfjárvama á Kili vistir hálfs-
mánaðarlega að sumri til um
langt árabil og síðast nú í sumar,
þótt ekki gengi hann heill tíl
skógar.
Fyrir rúmum áratug hætti Jón
kúabúskap. Og nokkmm árum
síðar var allt fé skorið niður
vegna riðuveikinnar. Að síðustu
vom aðeins hestamir eftir, þótt
þeirn færi fækkandi.
En Jón var maður þeirrar gerðar
að hann skorti aldrei verkefni.
Hann bætti við sig virmu í girð-
ingunum. Hann hafði yfir að ráða
harðduglegum Ðokki ungra
manna og kvenna, sem hann
stjómaði með slíkri röggsemi að
betra verður ekki á kosið. Eflaust
hefur þetta verið unga fólkinu
góður skóli.
Vinnuflokkur Jóns var eftirsótt-
ur. Hann vann mikið á Nesjavöll-
um fyrir Reykjavíkurborg. Einnig
fyrir hestamannafélagið Fák í
Reykjavík.
Jón var einstaklega góður og
umhyggjusamur heimilisfaðir.
Reglusamur var hann svo af bar,
bragðaði aldrei vín og notaði ekki
tóbak. Aðalheiður, eða Heiða eins
og hún er alltaf kölluð, er fyrir-
myndar húsmóðir, og bjó manni
sínum og bömum notalegt og fal-
legt heimili.
Hjónin í Neðra-Dal vom mjög
gestrisin. Eins og að líkindum
lætur var oft mjög gestkvæmt hjá
þeim. Bamabömin áttu margar
yndisstundir hjá ömmu og afa.
Öllum, jafnt venslafólki og vin-
um, var tekið opnum örmum.
Ég fluttist alfarinn að heiman
innan við tvítugt. En alltaf vitjaði
ég æskustöðvanna á sumrin, fyrst
meðan pabbi og mamma bjuggu í
Neðra- Dal og síðan Jón og Heiða
mágkona. Ekki brást að alltaf var
sest að veisluborði. Síðan var
svipast um utan dyra. Stundum
var rennt fyrir silung í Laugá og
Almenningsá eða prílað upp í
skógivaxnar hlíðar Bjamarfells
og notið hins dýrlega útsýnis. Frá
þessum heimsóknum á ég dýr-
mætar minningar.
Nú er komið að leiðarlokum.
Daginn áður en Jón lést sat ég við
sjúkrabeð hans á Landspítalanum
stundarkom. Hann var að vanda
hress í bragði, þótt hann ætti erf-
itt um mál. Hann sagði að vænt-
anlega færi hann heim í næstu
viku. Hann fór ekki austur að
Neðra-Dal. Ferðinni til annarra
heimkynna varð ekki frestað.
Við Aðalheiður sendum Heiðu,
sonum og fjölskyldum þeirra,
systkinum, öðm venslafólki og
vinum okkar innilegustu samúð-
arkveðjur.
Blessuð sé minning þín, kæri
bróðir.
Áxmann Kr. Einarsson
Hrotumar í afa koma úr sófan-
um við sjónvarpið og ofaná
myndarlega maganum hans ligg-
ur Guðbjörg og sefur vært. En
Guðbjörg var ekki sú eina af
systrunum sem var hrifin af afa
sínum, yngri systur hennar sóttu
einnig í félagsskap afa síns.
Síðastliðin sumur var Brynhild-
ur svo lánsöm að vinna með afa
sínum og kynntist hún honum þá
mjög náið. Kom hún heim
nokkxum sinnum á sumri, upp-
full af skemmtilegum sögum af
afa sínum. Átti hún þar ótal
margar góðar stundir.
Hrafnhildur hafði sama áhug-
ann á hestum eins og afi hennar.
Áttu þau margar góðar stundir
saman yfir hestaspjalli og oft
horfði afinn stoltur á eftir henni
þegar hún reið úr hlaði. Féll afa
vel að Hrafnhildur skyldi banna
það að reiðbuxumar hennar yrðu
þvegnar, það væri bara pjatt.
Sú yngsta, Bergrún, var svo
heppin að fá að dvelja í þijá mán-
uði að vetri til hjá afa sínum og
ömmu, og naut þess þá að hafa
hann alveg út af fyrir sig. Á þess-
um mánuðum eignaðist hún
margar góðar minningar.
Nú, þegar við stöndum frammi
fyrir því að kveðja afa okkar í
hinsta sinn, er margt sem kemur
upp í hugann. Hlutir, sem við
héldum að væm gleymdir, skjóta
upp kollinum og fá okkur til að
brosa. Við höfrnn sannfærst um að
ekkert gleymist og við getum alltaf
kallað fram þær stundir sem við
höfum átt með afa okkar. í hugum
okkar og hjarta verður alltaf til
minningin um okkar yndislega
afa, sem var með hjartað á réttum
stað og húmorinn í lagi.
Bless, elsku afi okkar. Guð gefi
elsku ömmu okkar styrk í sorg-
inni.
Guðbjörg, Brynhildur,
Hrafnhildur og
Bergrún Grímsdætur
AFI
Afi er farinn
hann er farinn langt í burtu
hann kemur aldrei aftur
til mín né þín.
Hann er dáinn.
Hann fór að hitta himnafóður
sest hjá honum
glaður í bragði
skildi veikan líkama sinn eftir.
Afi er farinn
og kemur aldrei aftur.
(Elín Ragnhildur Vlðarsdóttir)
Þannig komst frænka okkar að
orði.
Við systkinin minnumst allra
góðu stundanna með afa okkar í
sveitinni. Þegar við eltum hann
út í fjárhús að gefa kmdunum.
Eða þegar við hlustuðum á hann
segja frá, því hann afi vissi svo
margt og las svo mikið og þekkti
landið sitt og þjóð svo vel. Sér-
staklega er okkur minnisstæð
seinasta heimsókn okkar til hans
og ömmu þegar við komum að
skoða nýju borholuna, þar sem
heita vatnið bunaði upp úr jörð-
inni. Nú þyrfti afa og ömmu ekki
að verða kalt í vetur. Afi varð svo
glaður að við skyldum koma til
hans og ömmu og gleðjast með
þeim. Okkur kom ekki til hugar
þá, að við ættum ekki eftir að sjá
hann aftur í þessu lífi. En þó
hann sé ekki hjá okkur lengur,
munum við alltaf minnast hans
með ást og virðingu.
Elsku amma, Guð gefi þér styrk,
því þú hefur misst svo mikið.
Lena Ösp, Heiða Ösp,
Bjarki Rafn og
Kristjana Kristjánsböm