Tíminn - 16.12.1995, Blaðsíða 9

Laugardagur 16. desember 1995
SÍtKÍNtl
9
Flokkur Viktors Chernomyrdíns forsœtisrábherra fékk bandarísku rappstjörnuna MC Hammer til þess ab skemmta á flokksballi — fyrir litlar 10 milljónir ísl. króna.
ÞING RUSSNESKRA
SAMFÉLAGA
Flokkurinn ber þetta nafn, svo kyndugt sem þaö kann aö
hljóma. Upphaflega lítt þekktur þrýstihópur fyrir þann
hluta þeirra 25 milljóna Rússa í öðrum Sovétlýðveldum, sem
vildu snúa heim til Rússlands þegar fyrrum Sovétlýðveidi
fengu sjálfstæði. Hlutverk þessara samtaka breyttist hinsveg-
ar þegar Júrí Skokov tók við stjórnartaumum þar. Skokov er
snjall skipuleggjandi, fyrrum formaður Öryggisráðs Jeltsíns
og sá maður sem harðlínumenn á gamla þinginu vildu fá
sem forsætisráðherra þegar Gaidar fór frá. Bakhjarlar hans
eru fyrirtæki í hergagna- og olíuiðnaði. Hagfræðingur flokks-
ins er Sergei Glajyev, áður einn af hagfræðingum róttækra
umbótasinna, en hefur nú snúið baki við þeim.
Þegar Alexander Lébed hershöfðingi gekk til liðs við flokk-
inn í vor, fóru hjólin að snúast fyrir alvöru. Flokkurinn fylg-
ir nú fast á eftir kommúnistum í fylgi. Lébed er einn vinsæl-
asti stjórnmálamaöur Rússlands, eða réttara sagt síst óvin-
sælasti stjórnmálamaður í Rússlandi, því að enginn stjórn-
málamaður þar getur talist vinsæll. Hann gat sér gott orð í
Afganistan og stjórnaði nú fram á vor 14. her Rússlands,
sem staðsettur er í Transdnéstr í Moldavíu. Hann brást skjótt
við árið 1992 og lét fallbyssurnar tala til að stöðva hernaðar-
átök milli stjórnarhers Moldavíu og rússneskra aðskilnaðar-
sinna og kom þar með í veg fyrir allsherjar borgarastríð í
Moldavíu. Hann hefur aldrei verið viðriðinn hina meintu
landlægu spillingu innan rússneska hersins og naut ómældr-
ar virðingar undirmanna sinna, sem heita má einsdæmi þar
á bæ nú til dags.
Lébed hefur verið óspar á gagnrýni á vamarmálaráðherr-
ann Pavel Gratsjov og hemaðinn í Tsjetsníu. Ólíkt mörgum
rússneskum hershöfðingjum er hann fylgjandi stofnun lítils
atvinnuhers til að leysa af hólmi núverandi herskyldu.
Hann segist hafa skömm á öfgamönnum og lýsir sjálfum sér
sem miðjumanni, þó hann hafi vottað Augusto Pinochet,
fyrrum einræðisherra Chile, virðingu sína. Hershöfðinginn
getur vart talist málglaður maður, sem kannski skýrir að
hluta vinsældir hans. Hann segist vera maður aðgerða og
lætur Skokov yfirleitt um að tala. Hinsvegar er hann þekktur
fyrir stóryrtar yfirlýsingar, sagði m.a. eitt sinn að þriðja
heimsstyrjöldin myndi skella á gengju ríki Austur-Evrópu í
Nato.
Flokkurinn hyggst koma á verndarstefnu til að verja hinn
veikburða rússneska iðnað gegn vestrænni samkeppni, hefja
umfangsmikla fjárfestingaráætlun á vegum ríkisins og inn-
leiða verðhömlur á helstu nauðsynjavörur. Flokkurinn fær
samkvæmt skoðanakönnunum rúm 12% atkvæða. Gangi
flokknum mun betur en Heimili voru, er búist við að Chern-
omyrdin verði látinn víkja og Skokov leysi hann af hólmi.
BÆNDAFLOKKUR
RÚSSLANDS
Þó lítib fari fyrir Bændaflokknum, þá er hann einn öflugasti
stjórnarandstöðuflokkurinn á þingi í dag. Fékk um 8% at-
kvæba í síðustu kosningum. Bændaflokkurinn hefur sterk
ítök í rekstri samyrkjubúa landsins og hefur starfað náib
með kommúnistum á þingi til ab stöðva allar tilraunir ríkis-
stjórnarinnar til að leiða í lög einkaeign á landi og er stefna
þessara flokka mjög svipuð, nema hvað kommúnistar eru
ekki alltaf reiðubúnir að styðja kröfur flokksins um síauknar
niðurgreiðslur til bænda. Flokkurinn hefur krafist ríkiseinok-
unar á framleiðslu og sölu vodka og að tekjunum af því
verði varið að hluta í niðurgreibslur til landbúnaðar. Þessar
niburgreiðslur eru enn einn stærsti liðurinn í fjárlögum
Rússlands. Leiðtogar flokksins undir forystu Mikhails Laps-
hin hafa opinberlega haldið því fram að rússneskir bændur
verði aldrei samkeppnishæfir á heimsmarkaði vegna
„óheppilegs loftslags og ófrjós jarðvegs", svo undarlega sem
það nú hljómar um aö sumu leyti eitt besta ræktunarland í
heimi. Þeir hafa hins vegar kosið að lita fram hjá helsta veik-
leika rússnesks landbúnaðar: ríkiseign á landi og með af-
brigðum lélegum rekstri.
Bændaflokkurinn vill halda í gamla ríkis- og samyrkjubúa-
kerfið. Samkvæmt nýlegu lagafrumvarpi Bændaflokksins
skal allt land vera í ríkiseigu. Samyrkjubúunum skal gefinn
kostur á að kaupa Iand, en þau hafa hins vegar ekki endur-
sölurétt. Einkaaðilar mega einungis leigja land. Frumvarpið
mætti andstöðu jafnt kommúnista sem frjálslyndra. Komm-
únistar leggjast gegn einkaeign á landi, hversu takmörkuð
sem hún kann að vera. Frjálslyndir vilja hinsvegar að land
verði einkavætt að fullu.
Lapshin lýsti Heimili vort helsta andstæðing Bænda-
flokksins í kosningunúm og fordæmdi þá tillögu Chernom-
yrdíns ab halda þjóðaratkvæbagreiðslu um einkaeign á
landi. Kommúnistaflokkurinn og Bændaflokkurinn hurfu
frá sameiginlegu framboði, en gerðu samkomulag fyrir kosn-
ingar um að reka ekki áróður hvor gegn öðrum. Bænda-
flokkurinn fær að öllum líkindum 8-10% atkvæða.
KONUR
RÚSSLANDS
Fyrsti kvennaflokkurinn í Rússlandi. Flokkurinn fékk óvænt
8% atkvæða í síðustu kosningum. Konur Rússlands hafna
vestrænum „femínisma" og segjast vera málsvarar réttinda
og frelsis alls mannkyns. Formaður flokksins, Jekaterína Lak-
hova, segir að Rússland sé karlasamfélag og engin kona
myndi hvort eb er skilja slagorð „femínista". „Við verjum
réttindi kvenna, en við krefjumst þess ekki að taka við af
karlmönnum, við viljum aðeins fá að starfa samhliða þeim."
Konur Rússlands eiga rætur í Kommúnistaflokki Sovétríkj-
anna. Flestir leiðtoganna voru í flokknum. í sjónvarpsaug-
lýsingu flokksins eru konur sýndar að uppskerustörfum á
ökrum úti, í steypuvinnu og við lagningu járnbrautarteina.
Sykursæt karlmannsrödd syngur undir: „Konur Rússlands,
þið eruð þær fallegustu á jarðríki, við hlið ykkar eru okkur
allir vegir færir!"
Flokkurinn hefur oftar en einu sinni verið í oddaaðstöðu
við atkvæbagreiðslu í þinginu. Kommúnistar segja þær
stybja forsetann, frjálslyndir halda því fram að þær séu
bandamenn kommúnista. Sjálfar segjast þær vera miðju-
flokkur. Helstu stefnumið þeirra eru að fjölga konum í
stjórnkerfinu og meb fjárhagslegum stubningi gera konum
kleift að velja hvort þær vilji vinna heima eða fara út á
vinnumarkaðinn. Meb því að veita forgang fjölskyldugild-
um og mennta- og velferöarkerfinu hafa þær fyllt ákveðib
tómarúm í rússneskum stjórnmálum. Hinsvegar er allsendis
óljóst hvernig Konur Rússlands hyggjast fjármagna hið um-
fangsmikla velferðarkerfi sem þær leggja til. Búist er við ab
flokkurinn auki fylgi sitt og fái yfir 10% atkvæða og gæti þar
með orðið einn af þremur stærstu flokkunum.
SJÁ NÆSTU SÍÐU
Hœpiö er aö fleiri en 8 flokkar af 43 nái aö brjóta 5% múrinn. Hér á síöunum er úttekt
á þeim flokkum sem hvaö mest fer fyrir eöa þykja líklegir til afreka samkvœmt skoö-
anakönnunum. í Rússlandi ber hinsvegar aö taka niöurstööum skoöanakannana meö
fyrirvara. í fyrsta lagi má geta þess aö fyrir síöustu kosningar spáöi aöeins ein skoö-
anakönnun af tugum mikilli fylgisaukningu Zhírinovskýs, en enginn tók mark á henni. Óvenju
stór hluti kjósenda geröi ekki upp hug sinn fyrr en rétt fyrir kosningarnar og þaö sama veröur
uppi á teningnum nú. Annaö: skoöanakannanir mœla aöeins fylgi flokkanna, en ekki fylgi viö
frambjóöendur í einmenningskjördœmum, sem eru reyndar margir hverjir óháöir. í þriöja lagi
eru skoöanakannanir í Rússlandi mjög þungar í vöfum og úrtakiö oröiö nokkurra daga gam-
alt þegar þœr loks birtast, sem hentar afar illa jafn sveiflukenndum stjórnmálavettvangi og
Rússlandi, einkum á lokaspretti kosningabaráttunnar þegar um fjóröungur kjósenda gerir upp
hug sinn.
Þaö sem flœkir máliö enn frekar er aö flokkshollusta er afar lítil í Rússlandi, flokkar eru upp til
hópa mjög óskipulagöir og nœr vœri aö kalla þá kosningabandalög. Þau myndast gjarnan í
kringum sterka leiötoga og áberandi einstaklinga, fremur en í kringum pólitíska hugmynda-
frœöi eöa skýra stefnu. Þingmenn skipta oft um flokk eöa mynda nýjan þegar á þing er komiö.
Rússneskir kjósendur eru aö sama skapi mun órökvísari en vestrœnir. í Rússlandi þœtti þaö
ekki í frásögur fœrandi aö kjósa t.d. Kommúnistaflokkinn í listakosningu og haröan markaös-
sinna í kjördœmakosningu.