Réttur - 01.06.1946, Qupperneq 23

RÉTTUR
103
ókunnugt sé, að þeir hafi konungsleyfi og auk þess kærð-
ir fyrir ofbeldi.
Má ráða af þessu og öllum aðstæðum, að danska kon-
ungsvaldinu hefur þótt sem allra veðra væri von, ef ei
væri stöðvaður vopnaflutningur til landsins.
Á 16. öld átti danska valdstjórnin í harðri baráttu við
Islendinga, og var skemmst að minnast átakanna við
Jón biskup Arason. I þessum átökum höfðu íslendingar
beitt vopnavaldi. Útsendarar konungsvaldsins eins og
Diðrik van Mynden voru teknir af lífi, og aftöku Jóns
biskups og sona hans hefnt með drápi Kristjáns skrifara
og nokkurra kumpána hans. Siðbótin var danskri valda-
stétt eigi aðeins trúaratriði, heldur jafnframt kærkomið
tækifæri til að sölsa undir sig eignir kirkna og klaustra og
gera kirkjuna sjálfa að þernu konungsvaldsins. Andúð
Islendinga gegn þessum tiltektum var mjög rík, einnig
með ýmsum þeim, er gerzt höfðu formælendur hins nýja
siðar, og má þar minna á Gissur Einarsson, fyrsta lút-
erska biskupinn á íslandi. Það er því harla líklegt, að
valdhafarnir dönsku hafi haft í huga áðurnefnda at-
burði, sem og afstöðu Islendins-a í bessum efnum. er beir
’Hu dæma hér af allan vopnaburð. Þó er sennilegt, að
tilefni þessarar lagasetningar hafi einnig verið af öðrum
toga.
Um þessar mundir fara Danakonungar að róa að því,
að koma Islandsverzluninni í hendur danskra kaup-
manna, þótt það tækist ekki að fullu fyrr en síðar. 1547
selur konungur bæjarstjórn Khafnar Island á leigu
til 10 ára og auk þess konungstekjur og verzlun í Vest-
mannaeyjum. Að vísu tókst Dönum heldur hraklega í
samkeppninni við Hansamenn, en konungur linnti eigi
þessari viðleitni, fyrr en honum tókst að einoka alla ls_
landsverzlunina í höndum danskra kaupmanna. Beitti
konungsvaldið margskonar aðferðum í þessari baráttu,
batt verzlunarleyfin við ákveðnar hafnir o. fl.