Fréttablaðið - 21.03.2009, Blaðsíða 30

30 21. mars 2009 LAUGARDAGUR
herbergi en halda þó áfram að koma
að Eyjaslóð upp á félagsskapinn. „Það
gleður að sjá þegar menn minnka
drykkjuna og hætta henni jafnvel.
Ég hef séð hluti og lært sem ég hafði
ekki búist við. Ég vildi ekki vera án
þessa og mun starfa þarna áfram. Það
er afskaplega gott fólk þarna með mér
sem vill reyna að hjálpa. Sjálfboða-
liðarnir eru þarna boðnir og búnir til
að elda og sinna þessum mönnum og
þeir segja sjálfir að í raun séum við
þeirra nánustu aðstandendur. Og ég
veit að við erum það. Þeir eru búnir að
brenna allar brýr að baki sér margir
og það er enginn nema við.“
M
örgum þykir það
eiga að vera fjarri
íslenskum veru-
leika að hér á landi
séu til menn sem
eigi hvorki heimili
né aðstandendur. Slíkt er þó raunin og
hver einstaklingur sem kemur í Dag-
setur Hjálpræðishersins að Eyjaslóð
á sína sögu. Margir eru eða hafa verið
í óreglu, hafa lent í veikindum eða
öðru sem hefur leitt til þess að fjöl-
skylda viðkomandi hefur gefist upp
og lokað á samskipti. Bergdís Þóra,
sem vinnur sem sjálfboðaliði einu
sinni í viku á setrinu, segist líta svo á
að þar sem hún sjálf hafi verið heppin
í lífinu og hafi hvorki lent í óreglu eða
öðrum áföllum, sé það skylda henn-
ar að hjálpa þeim sem hafa ekki verið
jafn heppnir. Það er eitt og hálft ár
síðan Hjálpræðisherinn opnaði þetta
athvarf en þangað koma um 30-40
heimilislausir á dag og þiggja mat,
félagsskap og ekki síst umhyggju. Úti-
gangsmenn eru ekki jafn áberandi á
götum úti, að sögn lögreglu, eftir að
setrið tók til starfa. Starfið er greini-
lega að skila sér.
Heimili fyrir götufólk er hugarfóstur
yfirforingjans
Bergdís byrjar á að segja að það sé
Dagsetrið allt sem eigi þessi verðlaun.
Hún sjálf sé lítið fyrir að standa fyrir
framan, meira fyrir að vera á bak við.
„Þetta heimili að Eyjaslóð fyrir heim-
ilislausa er eitthvað sem Anne Marie
Reinholtsen, yfirforingi Hjálpræðis-
hersins á Íslandi, kom í verk og þetta
er hennar hugarfóstur. Hún spurði
mig hvort ég væri til í að gera eitt-
hvað fyrir fæturna á fólkinu þar og
ætlaðist aldrei til þess að ég gerði það
frítt, hélt hún fengi kannski styrk frá
borginni. Auðvitað vissum við báðar
að það yrði aldrei af slíku og ég sagði
henni að ég myndi bara gera þetta.
Peningar í þessu samhengi skipta
ekki máli.“
Aðgangur að hvíld, baði og mat
Heimilið er opnað klukkan eitt hvern
dag og er opið í fimm tíma, til klukk-
an sex. „Þeir fá að borða, við spjöll-
um og það eru hvíldarherbergi þarna.
Ég segi „þeir“ því þótt það sé stöku
kvenmaður sem dúkkar upp þá eru
þetta nú samt karlmenn í meirihluta.
Í hvíldarherberginu er gítar og þar
mega þeir syngja og spila. Einnig er
sófi og sjónvarp og vídeó til afnota
sem þeir nota mikið og eru svona að
kúra fyrir framan sjónvarpið. Ef þeir
vilja hvílast og vera alveg út af fyrir
sig er það líka hægt inni í herbergi.
Eða þá að mennirnir fara í bað, sem
þeir gera orðið mjög mikið og alltaf
meira og meira.“ Og svo er það fót-
snyrtingin á þriðjudögum sem þeir
eru einnig alveg farnir að gera ráð
fyrir. Í dag að minnsta kosti.
Voru tortryggnir fyrst
Í byrjun var það nefnilega svo að
karlmönnunum þótti Bergdís held-
ur undarleg að bjóða þeim, skítugum
og illa förnum, upp á fótsnyrtingu.
„Ég þurfti svona að veiða þá svolítið.
„Bara að prófa, bara að prófa,“ sagði
ég. Þeim fannst ég galin. „Af hverju
ertu eiginlega að þessu? Hvað er að
þér?“ spurðu þeir mig. Ég vissi eigin-
lega ekki hverju ég ætti að svara. Átti
ég að segja þeim að mér þætti þetta
gaman? Sem mér fannst. Þeir horfðu
auðvitað á mig í forundran fyrst og
sögðu mér að þeir væru ekki vitlaus-
ir.“ Bergdís hlær að þessum vandræð-
um. „Ég skildi vel að þeir væru tregir
til í byrjun.“
Snyrtifræðin dúkkaði ekki upp í
framtíðarplönum Bergdísar fyrr en
hún var orðin 36 ára og dreif sig þá í
nám. Þar áður hafði hún unnið ýmis
störf; í banka, verslunum, snyrtivöru-
búðum en fékk skyndilega áhuga á
snyrtifræðinni.
Hún vann fyrst um sinn hjá snyrti-
stofunni Helenu fögru en opnaði svo
eigin stofu í Grafarholti, þar sem hún
býr einnig. Fastakúnnar snyrtistof-
unnar eru vanir því að eftir hádegi
á þriðjudögum sé hún ekki á stofunni
og það er enginn sem gerir ráð fyrir
öðru. „Leið mín lá svo til Hjálpræð-
ishersins í gegnum manninn minn,
Hjört Arnar Óskarsson, en hann er
búinn að vera rafvirki hjá Hjálp-
ræðishernum í nærri tuttugu ár. Ég
hafði samt ekki komið nærri starfinu
þegar hann sagði við mig einn daginn:
Eigum við að fara á Alfa-námskeið?“
Alfa er tíu vikna biblíunámskeið sem
haldin eru á vegum margra kristi-
legra stofnana, þar á meðal þjóðkirkj-
unnar og Hjálpræðishersins. Áætlað
er að yfir fimm milljónir manna, í 130
löndum, hafi sótt námskeiðin. Berg-
dís segir að tillagan hafi komið sér á
óvart og hún hafi hugsað – af hverju
ekki?
Fór á biblíunámskeið
Fyrir Bergdísi var Alfa-námskeið-
ið hálfgerð „fermingarfræðsla“ að
hennar sögn. „Ég vissi lítið og þarna
var maður fræddur um kristna trú í
þægilegu umhverfi og fékk að spyrja
að öllu sem manni datt í hug – maður
spurði bara eins og barn. Ég hafði
verið frekar leitandi en á stöðum
eins og í spíritisma sem gáfu mér
lítið. Þar sem maðurinn minn starf-
aði hjá Hjálpræðishernum fórum við á
námskeið sem herinn hélt. Í kjölfarið
fórum við svo að taka meiri og meiri
þátt í starfi Hjálpræðishersins og það
gaf okkur mikið. Bæði var það gaman
og mikill kærleikur sem manni er gef-
inn og fær að veita.“
Fullir muna þeir samt að mæta í
fótsnyrtingu
Bergdís segir að þótt starfið sé gef-
andi taki það líka á tilfinningarnar.
„Við tengjumst auðvitað. Manni er
farið að þykja vænt um þessa menn
og ég finn og veit að þeim þykir vænt
um okkur. Oft koma þeir drukknir og
þeim er ekki vísað á dyr fyrir það,
enda eru þeir auðvitað oft heimilis-
lausir vegna drykkjunnar. Þetta eru
menn sem fjölskyldan vill ekki leng-
ur. Þeir vita hins vegar að þeir mega
ekki koma með áfengi inn og virða
það.
Stundum hafa einhverjir æst sig en
allir vita að þá er bara kallað á lög-
regluna.“ Bergdís segir að lögregl-
an komi stundum líka í eftirlitsferð
og hafi þá á orði, svolítið hissa, hve
notalegt sé hjá þeim og rólegt á Dag-
setrinu. „Þetta er líka svolítið merki-
legt. Maður er kannski búinn að vera
að smyrja þá með sveppakremi einu
sinni í viku og segir þeim bara að
koma aftur eftir viku og þeir gera það
– þótt þeir séu alveg á skallanum. Og
bara að sjá fæturna gróa og hlúa að:
Það er gefandi. Ég veit ekki hvernig
ég get útskýrt það en það er gott að fá
að sjá eitthvað dafna – fyrir alla.“
Erfitt að vita af þeim á götunum
Á daginn er bifreið sem sækir fólk
sem vill komast að Eyjaslóð fyrir
utan hótel Hjálpræðishersins við
Kirkjustræti enda Eyjaslóð svolítið út
úr fyrir fótgangandi. Klukkan sex er
svo keyrt með alla til baka niður í bæ
aftur. „Við þvoum af fólkinu fötin og
allir fá nesti með sér þegar farið er út
klukkan sex. Þá er bara smurt ofan í
menn. Ég hef nokkrum sinnum hjálp-
að til við að keyra í bæinn þegar litla
rútan er full. Það er erfitt. Þá fer ég
heim en veit ekkert hvert mennirnir
eru að fara sem ég hef verið með um
daginn. Kannski er kalt og rigning.“
Bergdís segist vera með sex til sjö í
fótsnyrtingu á dag.
Hún baðar fyrst fæturna upp úr
furunálabaði. „Allir eru mjög hrifnir
af fótabaðinu og lýsa því í smáatrið-
um hvernig unaðurinn fer um líkam-
ann. Það er mikið spjallað og manni
er sagt frá hinu og þessu. Mér er
nákvæmlega sama hvað hver þeirra
hefur gert og hvort einhverjir hafa
setið inni. Mér kemur það ekkert við.
Ég er bara hér til að hjálpa þeim með
fæturna á þeim, það er það sem ég
kann. Nei, mér býður aldrei við illa
förnum fótum. Furunálabaðið bjarg-
ar nú líka miklu.“
Minni drykkja hjá þeim sem sótt hafa
setrið
Nokkrir sem sóttu setrið fyrir nokkr-
um mánuðum eru hættir í drykkju,
hafa jafnvel keypt sér bíl og leigja
Mér er sama hver fortíð þeirra er
Einu sinni í viku er lokað á snyrtistofunni sem Bergdís Þóra Jónsdóttir rekur alla jafna. Því síðdegi eyðir Bergdís í að hlúa að
fótum útigangsmanna, smyr þá og græðir á Dagsetri Hjálpræðishersins. Fyrir þessi störf útnefndi Fréttablaðið hana Hvunndags-
hetju Samfélagsverðlaunanna í ár. Júlía Margrét Alexandersdóttir hitti Bergdísi sem segir það forréttindi að sinna götufólki.
HVUNNDAGSHETJAN BERGDÍS ÞÓRA „Ég hef séð hluti og lært sem ég hafði ekki búist við. Ég vildi ekki vera án þessa og
mun starfa þarna áfram. Það er afskaplega gott fólk þarna með mér sem vill reyna að hjálpa.“ FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
HEIMILISLAUSIR KOMA EINU SINNI Í VIKU TIL BERGDÍSAR „Ég er bara hér til að hjálpa þeim
með fæturna á þeim, það er það sem ég kann. Nei, mér býður aldrei við illa förnum fótum.
Furunálabaðið bjargar nú líka miklu.“ FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
Þeim fannst
ég galin.
„Afhverju
ertu eig-
inlega að
þessu? Hvað
er að þér?“
spurðu þeir
mig. Ég vissi
eiginlega
ekki hverju
ég ætti að
svara. Átti
ég að segja
þeim að mér
þætti þetta
gaman? Sem
mér fannst.