Morgunblaðið - 13.01.2006, Qupperneq 34

34 FÖSTUDAGUR 13. JANÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
MIKIÐ hefur verið rætt og ritað
um málefni eldri borgaranna að und-
anförnu. Ekki að ástæðulausu, því illa
hefur gengið að manna störf í heim-
ilishjálp og heimahjúkrunin er naum-
lega mönnuð. Málefni aldraðra eru
annars vegar mál sveit-
arfélaga sem bjóða upp
á félagsstarf og heim-
ilishjálp og hins vegar
mál ríkisvaldsins og þá
heilsugæslunnar fyrst
og fremst sem annast
heimahjúkrun og grein-
ingu á þörfum og vist-
unarmati.
Í lok ársins 2005 voru
íbúar 67 ára og eldri í
bænum samtals nær
2.900 talsins og hafði
fjölgað um eitt hundrað
frá árinu áður. Í hverj-
um árgangi 67–74 ára eru að með-
altali 180 manns, 82 karlar á móti 98
konum. Oft eru þessir aðilar við góða
heilsu og þiggja jafnvel ekki þjónustu
af sveitarfélaginu. Nokkur hópur
þeirra er í fullri vinnu. En þegar ofar
dregur í aldri er fjöldinn að meðaltali
nær 160 á aldursbilinu 75–79 ára, 68
karlar á móti 89 konum. Sá aldurs-
hópur hefur vaxandi þörf fyrir heim-
ilishjálp og jafnvel hjúkrun. Þegar
Kópavogsbúar, 80 ára og eldri, eru
skoðaðir kemur í ljós að þeir eru um
80 í árgangi að meðaltali og kynja-
hlutfallið 39 karlar á móti 43 konum.
Elsti Kópavogsbúinn er 99 ára, sam-
kvæmt upplýsingum frá Hagstofunni
1. desember 2005.
Fólkið sem byggði Kópavog
Kópavogur byggði tilvist sína á
draumi, draumnum um eigið húsnæði
og búa fjölskyldu sinni trausta fram-
tíð. Þurfa aldrei framar að hrekjast
úr einni leiguíbúðinni í aðra, heldur
verða sjálfs sín herra í húsnæðis-
málum.
Það eru ófáar sögur frá sjötta ára-
tugnum um fjölskyldufeður sem hjól-
uðu eða jafnvel gengu suður í Kópa-
vog til að byggja, með naglapakka
eða spýtur í fórum sínum. Kvöld eftir
kvöld fóru þessir frumbyggjar í
Kópavoginn og reistu
sín hús og yrktu jörðina
í sveita síns andlits, full-
ir tilhlökkunar þegar
hægt væri að flytja inn
með fjölskylduna. Íbúa-
fjölgunin kallaði á skóla,
verslanir, kirkju og
aðra þjónustu. Þetta
eru þeir íbúar Kópa-
vogs sem ruddu okkur
hinum brautina.
Margir þessara
frumbyggja létu aftur
til sín taka á áttunda
áratugnum og stofnuðu
Sunnuhlíðarsamtökin, til að byggja
hjúkrunarheimili yfir lasburða og
aldraða Kópavogsbúa. Hjúkr-
unarheimilið Sunnuhlíð var fyrst og
fremst byggt fyrir samskotafé fyrir
nær 30 árum.
Að geta búið heima
Eldri borgarar hafa notið heim-
ilishjálpar í Kópavogi um margra
áratuga skeið. Á síðasta ári nýttu um
600 manns sér heimilishjálpina. Í
þeim hópi eru bæði sjúklingar, fatl-
aðir og aldraðir. Nú í haust hefur ver-
ið hörgull á starfsfólki í þessa þjón-
ustu og vantar starfsfólk í tvö til þrjú
stöðugildi að jafnaði. Í slíku ástandi
er reynt að gera það allra nauðsyn-
legasta fyrir alla, en ekki er meira en
svo að það sé hægt.
Hvað getur sveitarfélagið gert til
að tryggja öldruðum öruggt ævikvöld
heima?
Í fyrsta lagi þarf að stórefla heim-
ilishjálpina og gera hinum fullorðnu
þannig kleift að búa heima með
stuðningi sem slík stoðþjónusta felur
í sér.
Í öðru lagi þarf að samræma betur
en nú er starf heilsugæslunnar ann-
ars vegar og félagsþjónustunnar hins
vegar. Einn liður í því er að heilsu-
gæslan flytjist til sveitarfélaganna.
Þá fyrst geta sveitarfélögin sett fram
markvissari áætlanir í uppbyggingu
þjónustu fyrir þennan aldurshóp.
Til að gera starfskjör þessara
tveggja starfshópa aðlaðandi þarf að
taka til endurskoðunar ráðningarkjör
þeirra og starfsaðstæður. Má minna
á heitar umræður um laun og bif-
reiðahlunnindi sjúkraliða í heima-
hjúkrun fyrir nokkru, þegar bíla-
styrkur var tekinn af þeim en fjárfest
í bílum í eigu heilsugæslunnar. Sér-
staklega vakti það athygli mína að
starfsfólk í heimilishjálpinni fær
strætisvagnamiða til að komast á
milli staða og nýtur engra annarra
bifreiðahlunninda, né fær að nota
leigubíla.
Það er vandasamt verk að hlúa að
öðrum, hvort heldur um er að ræða
börn, fullorðna eða aldraða.
Velferðarkerfið þarf að byrja ofan
frá. Ef við geymum gamla fólkið
frammi á gangi höfum við ekki efni á
að kalla okkur velferðarþjóðfélag.
Eldri borgarar í Kópavogi
Eftir Jóhönnu Thorsteinson ’Ef við geymum gamlafólkið frammi á gangi
höfum við ekki efni á
að kalla okkur vel-
ferðarþjóðfélag.‘
Jóhanna Thorsteinson
Höfundur er leikskólastjóri og
varabæjarfulltrúi í Kópavogi,
gefur kost á sér í 2. sæti í prófkjöri
Sjálfstæðisflokksins í Kópavogi.
Prófkjör Kópavogur
EINS og réttilega hefur komið
fram í fjölmiðlum að undanförnu er
skortur á dagforeldrum á höfuðborg-
arsvæðinu. Þensla á atvinnumarkaði
hefur freistað margra dagforeldra
sem sjá hag sínum betur borgið í öðr-
um störfum. Reykjavíkurborg hefur
m.a. brugðist við vandanum með því
að hækka niðurgreiðslur til dagfor-
eldra verulega eða um 33–50% á mán-
uði og tók sú hækkun
gildi um áramótin. Að
sögn fulltrúa í stjórn
Barnavistunar, sam-
taka dagforeldra, hafði
sú ráðstöfun áhrif á
dagforeldra sem höfðu
hugsað sér til hreyf-
ings en munu nú halda
áfram störfum.
Í ágætri grein Mar-
grétar Sveinbjörns-
dóttur sem birtist í
Morgunblaðinu
fimmtudaginn 12. jan-
úar sl. kemur fram
gagnrýni á að yfirlit
skorti yfir þann fjölda
barna sem bíður nú eft-
ir plássi hjá dagfor-
eldrum. Dagforeldrar
eru sjálfstætt starfandi
og hlutverk Reykjavík-
urborgar hefur verið
að miðla upplýsingum
til foreldra um nöfn
dagforeldra sem eru með tilskilin
leyfi en ekki að halda utan um biðlista
hjá einstaka dagforeldri, líkt og hald-
ið er utan um biðlista á leikskólum.
Ég tek undir með Margréti að núver-
andi fyrirkomulag sé gallað að því
leyti að það bjóði ekki upp á heildar-
skráningu þeirra sem bíða úrlausnar.
Í því skyni að skerpa sýn okkar á
stöðuna nú vil ég hvetja foreldra sem
bíða eftir plássi fyrir börn sín hjá
dagforeldrum til að láta okkur vita af
sér með því að hringja í þjónustu-
miðstöð síns hverfis. Hægt er að fá
upplýsingar um símanúmer og nöfn á
daggæsluráðgjöfum og þjónustu-
fulltrúum í upplýsinganúmerinu
4111111.
Um helgina munum við auglýsa
námskeið fyrir verðandi dagforeldra
og munu auglýsingar
birtast í dagblöðum,
ljósvakamiðlum og á
veggspjöldum víða um
borg. Við vonumst til
þess að okkur takist að
kveikja áhuga fólks á
þessum mikilvægu og
gefandi störfum. Eftir
þær hækkanir sem
urðu um áramótin hafa
launakjörin batnað
verulega, einnig hefur
skattstjóri hækkað við-
miðunarmörk vegna
leyfilegs frádráttar á
útlögðum kostnaði.
Staða dagforeldra í
Reykjavík er því orðin
allt önnur í dag en hún
var í byrjun hausts.
En betur má ef duga
skal og vil ég að end-
ingu leggja áherslu á
hversu brýnt er að
tryggja að foreldrar
geti sinnt skyldum sínum á vinnu-
markaði í þeirri öruggu vissu að
börnin þeirra séu í góðum höndum
dagforeldra.
Nýir dagforeldrar
boðnir velkomnir
Regína Ásvaldsdóttir
fjallar um dagvistarmál
Regína Ásvaldsdóttir
’… vil ég hvetjaforeldra sem
bíða úrlausnar
að láta okkur
vita af sér …‘
Höfundur er sviðsstjóri þjónustu- og
rekstrarsviðs Reykjavíkurborgar.
bílar og hús. Þjórsárver hafa verið
til í mörg hundruð eða þúsund ár og
ef við spillum þeim ekki með því að
veita Þjórsá í burtu og þurrka upp
stóran hluta þeirra, má gera ráð fyr-
ir að þau verði til í nokkur hundruð
eða þúsund ár í viðbót. Og miðað við
aukna ásókn í óspillta
náttúru, m.a. vegna
þess að hún verður sí-
fellt fágætari, rýrna
verin ekki að verðgildi
með tímanum. Þvert á
móti eykst verðmæti
þeirra. En gott og vel,
segjum þá að fyrir
svona fjárfestingu
væri eðlilegt að lána til
100 ára á 4% vöxtum.
Þá yrðu árlegar af-
borganir af 20.000
króna láni 816 krónur.
Og hver er svo af-
raksturinn þegar lánið
hefur verið greitt upp?
Stórkostleg náttúra.
Og ekki bara stórkost-
lega náttúra heldur
miklu meira. Þeir sem
búa á Íslandi við upphaf 22. aldar
geta sagt: „Íslensk náttúra er sér-
stök“, í fullvissu þess að það sem
þeir segja er satt. Og ekki nóg með
það, heldur geta þeir sagt: „Ísland
er sérstakt.“ Svo mun kannski ein-
hver bæta við: „Og þess vegna er ég
stolt(ur) af því að vera Íslendingur.“
En hvað ef við stíflum Þjórsá og
veitum henni framhjá verunum? Jú,
þá má framleiða töluvert af raf-
magni, nóg til að knýja 1⁄6 af nútíma-
álveri eins og því sem verið er að
reisa við Reyðarfjörð. Og það má
gera Ísland að örlítið álitlegri fjár-
festingarkosti fyrir erlend stórfyr-
irtæki á borð við Alcoa og Alcan. Er
það sú tilvera sem við óskum okkur?
Segjum við: „Á Íslandi er ódýrt raf-
Í SJÓNVARPSÞÆTTINUM
Kastljósi 5. janúar sagði Þorsteinn
Hilmarsson, upplýsingafulltrúi
Landsvirkjunar, að það myndi kosta
Landsvirkjun 6 milljarða að virkja
ekki við Þjórsárver, þ.e. það myndi
vera 6 milljörðum dýrara fyrir
Landsvirkjun að fara ekki í Norð-
lingaölduveitu og virkja heldur ann-
ars staðar. Þetta virðist vera nokkuð
há upphæð, að minnsta kosti fyrir
venjulegan launamann. Og þess
vegna vill Landsvirkjun endilega
fara í þessar framkvæmdir. En
hvers virði eru Þjórsárver? Eru 6
milljarðar sanngjarnt verð?
Hugsum okkur að Íslendingum
byðist að kaupa Þjórsárver (ekki
bara friðlandið, heldur þá nátt-
úruheild sem nær langt út fyrir
mörk friðlandsins) til að stofna þar
þjóðgarð. Verin stæðu alveg undir
því: gróðurinn er fjölbreyttur og
gróskumikill, vistgerðirnar sér-
stakar, fuglalífið ríkulegt og öll um-
gjörðin er stórbrotin. Og segjum að
verðið sé 6 milljarðar. Það eru þá
20.000 krónur á mann. Það er engin
óskapleg upphæð, en þó munar
margan venjulegan launamanninn
um 20.000 krónur. Kannski mætti fá
lán? Hvað væri þá eðlilegt að lána til
langs tíma fyrir svona fjárfestingu?
Ef lánstími tekur mið af ending-
artíma þess sem kaupa á, væri
kannski eðlilegt að lánið yrði greitt
upp á nokkur hundruð árum. Það er
þumalfingursregla að verðfella vélar
og tæki um 10% á ári en húsnæði
eitthvað minna. Það kallast af-
skriftir. Þess vegna eru bílalán veitt
til nokkurra ára og húsnæðislán til
allt að 40 ára. En hvað með óspillta
náttúru? Hún er reyndar þess eðlis
að hún gengur ekki úr sér eins og
magn“ og fyllumst stolti yfir því að
vera Íslendingar. Og er þetta það
veganesti sem við viljum gefa börn-
unum okkar? Því miður verður þetta
veganesti e.t.v. uppurið þegar kem-
ur að barnabörnunum því líftími set-
lónanna við upptök Þjórsár er tak-
markaður.
Ef við lítum á málið
frá þessum sjónarhóli,
eru 6 milljarðar ekki há
upphæð. Hver vildi ekki
borga 816 krónur á ári
til þess að Þjórsárver
geti orðið sameign þjóð-
arinnar og sú stór-
brotna náttúra sem þar
er að finna geti fengið
að dafna í friði, og til að
geta arfleitt börnin sín
að þessum verðmætum,
og barnabörnin. En
þessi möguleiki stendur
okkur ekki til boða. Það
er ekki hægt að selja
Þjórsárver og við, fólkið
í landinu, getum ekki
keypt þau. Það getur
enginn keypt þau. En
þó má spilla þeim endurgjaldslaust.
Og það er búið að gera uppkast að
leyfi fyrir slíkum spjöllum, það var
gert með sérlögum um raforkuver
sem voru samþykkt á Alþingi á síð-
asta ári. Þess vegna hefur Valgerður
Sverrisdóttir sagt að ekki sé hægt að
meina Landsvirkjun að virkja við
Þjórsárver öðruvísi en að greiða fyr-
irtækinu einhverjar bætur. Ég er
ekki viss um að þetta sé rétt hjá Val-
gerði, en jafnvel þótt svo væri, þá
legg ég til að hætt verði við að virkja
við Þjórsárver. Þjórsárver eru ein-
faldlega þess virði.
Þjórsárver –
hagkvæm fjárfesting
Ólafur Páll Jónsson
skrifar um náttúruvernd
Ólafur Páll Jónsson
’… þá legg égtil að hætt verði
við að virkja við
Þjórsárver.‘
Höfundur er lektor í heimspeki
og stjórnarmaður í Náttúru-
verndarsamtökum Íslands.
STERK fjárhagsstaða bæjar-
félags er lykill að metnaðarfullri upp-
byggingu, tækifæri
framkvæmda en einnig
stoð sem við íbúar bæj-
arfélagsins viljum vita
af. Traustur fjárhagur
Garðabæjar veitir ör-
yggi og tryggir festu í
fastan rekstur óháð ár-
ferði. Fræðslu- og upp-
eldismál eru sá mála-
flokkur sem mestum
útgjöldum er varið til
hér í Garðabæ og er
heildarfjárveiting til
málaflokksins árið
2006, 56,9% af heildar-
útgjöldum aðalsjóðs bæjarins. Skóla-
mál í Garðabæ hafa enda verið í þeim
farvegi að til bæjarins hefur verið
horft sem fyrirmyndar. Bæjarbúar
vilja tryggja að áfram verði búið á
þennan hátt að málaflokkum sem
falla undir verksvið sveitarfélagsins
og eru tekjur bæjarfélagsins for-
senda þess. Jafnframt er það hagur
allra íbúa að halda álögum í lág-
marki. Hér þarf að feta hinn gullna
meðalveg, svo tryggja megi allra hag.
Fasteignaskattsprósenta á íbúðar-
húsnæði í Garðabæ hefur verið
ákveðin 0,24% af fasteignamati á
árinu 2006 og er hér um lækkun að
ræða frá árinu áður sem á að tryggja
að ekki verði hækkun fasteigna-
gjalda hér í Garðabæ þrátt fyrir
hækkun fasteignamats. Útsvar var
ákveðið 12,46% og er það lægsta út-
svar á höfuðborgarsvæðinu að frá-
töldu Seltjarnarnesi þar sem það er
12,35%. Mikilvægt er að við tryggj-
um að Garðabær verði ávallt í forystu
meðal sveitarfélaga á þessu sviði. Þá
er afar brýnt að tryggja
hag eldri borgara í
þessu efni en árið 2006
lækkar fasteignaskatt-
ur þeirra um fasta fjár-
hæð sem nemur 41.100
krónum. Fast-
eignagjöld á atvinnu-
húsnæði eru 1,45% af
fasteignamati og hafa
lækkað frá því í fyrra.
Enn getum við þó gert
betur til að koma til
móts við atvinnurek-
endur í bænum enda
mun þeim fjölga mjög með uppbygg-
ingu sem fyrirhuguð er í bænum
bæði í Kauptúni og nýjum miðbæ.
Það er vandasamt að tryggja upp-
byggingu en jafnframt stöðugleika í
fjárhag bæjarins og lágar álögur en
það er sú sýn sem ég mun beita mér
fyrir fái ég stuðning í 4. sæti í próf-
kjöri okkar sjálfstæðismanna í
Garðabæ. Ég vil stuðla að því að allir
hópar samfélagsins geti búið við
kjöraðstæður í Garðabæ með tilliti til
þjónustu og útgjalda. Þannig getum
við stolt tryggt ánægju og vellíðan
allra íbúa.
Styrk fjármála-
stjórn í Garðabæ
Eftir Ragnýju Þóru Guðjohnsen ’Í Garðabæ eru kjör-aðstæður fyrir alla
íbúa með tilliti til
þjónustu og útgjalda.‘
Ragný Þ. Guðjohnsen
Höfundur er lögfræðingur, vara-
bæjarfulltrúi í Garðabæ, situr í
byggingarnefnd Garðabæjar, er
formaður forvarnarnefndar, starfar
sem framkvæmdastjóri lækninga-
fyrirtækisins Sjónlag hf. og gefur
kost á sér í 4. sæti á lista
Sjálfstæðisflokksins í Garðabæ.
TENGLAR
..............................................
www.ragny.is
Prófkjör Garðabæ