Morgunblaðið - 29.08.2006, Qupperneq 40

40 ÞRIÐJUDAGUR 29. ÁGÚST 2006 MORGUNBLAÐIÐ
menning
Sverrir Kristinsson, löggiltur fasteignasali
Við leitum að 200-300 fm skrifstofuhúsnæði, staðgreiðsla
í boði.
Nánari upplýsingar veitir Sverrir Kristinsson.
ÓSKUM EFTIR SKRIFSTOFUHÚSNÆÐI
verk á borð við „The Lonesome
Death of Hattie Carroll“ og „Joey“.
Á plötunni styðst Dylan við þá tón-
listarmenn sem hafa túrað með hon-
um. Það skilar sér í spilamennsku
sem er fullkomlega hnökralaus,
hvert einasta slag og sláttur á sínum
stað enda bandið gríðarlega þétt.
Tónlistin rennur viðstöðulaust í
gegn, rík af tilfinningu, spila-
mennskan svo fagmannleg og inn-
blásin í senn að hún rífur mann með
sér.
Væri maður að ryðja þessari lof-
gjörð út ef platan væri eftir einhvern
annan en Dylan? Eða öllu heldur, er
það fyrri tíma mikilfengleiki sem
kemur svona hallelújahrópum í
gang? Er platan kannski mjög góð,
en af því að Dylan stendur á bakvið
hana, þá má kalla hana meistaraverk,
stórkostlega endurnýjun og hverjar
þær klisjur sem maður verður uppvís
að? Maður spyr sig og maður veltir
þessu fyrir sér. Platan er frábær – en
ég vil meina að það sé einmitt vegna
Dylans sem hún verður eitthvað
meira, verður satt að segja stórkost-
leg. Það er engin tilviljun að mað-
urinn nýtur jafnmikillar listrænnar
viðurkenningar og raun er. Dylan er
snillingur og ef einhver hefur það í
sér að ýta frábærri plötu yfir í það að
verða eitthvað meira er það hann.
Töfrar sem einungis geta stafað frá
Dylan leika um plötuna, sönnun þess
að Dylan er í feiknaformi í augnablik-
inu, orðinn 65 ára gamall.
Plötunni var upptökustýrt af Dyl-
an sjálfum undir dulnefninu Jack
Frost en Frost þessi vélaði og um á
síðustu plötu, Love and Theft, og er
meðupptökustjórnandi á Time out of
Mind og Under the Red Sky (1990),
sem var síðasta platan með frum-
sömdu efni upp að Time Out of Mind,
en sjö ár skilja þær að. Under the
Red Sky féll í grýttan jarðveg en
upptökustjóri þar er stjörnudokt-
orinn Don Was og ekki vantaði
stjörnustóðið, gestir voru m.a.
George Harrison, Slash, David
Crosby, Bruce Hornsby, Al Kooper,
Stevie Ray Vaughan og Elton John.
Níundi áratugurinn var um margt
þrautaganga hjá Dylan og dóm-
greindarleysi það og hugmynda-
þurrð sem einkennir plötuna til
marks um að Dylan ætti enn eftir að
hrista fyllilega af sér slenið.
Margir urðu líka fyrir vonbrigðum
í ljósi þess að plata gefin út ári á und-
an, Oh Mercy, gaf til kynna að Dylan
væri kominn í stuð á nýjan leik. Upp-
tökustjórnandi þar er Daniel Lanois,
sem hafði öðlast frægð fyrir að hafa
komið að plötum U2, Unforgettable
Fire og The Joshua Tree, ásamt Bri-
an Eno.
Pakkað saman
Það er erfitt að ímynda sér að Dyl-
an, sem í tali og svip virðist ósnert-
anlegur, eitilharður náungi sem er
skítsama um allt og fullur af öryggi,
eigi sér mjúkar og viðkvæmar hliðar.
Jú, slíkt hefur vissulega komið fram í
lögum og textum en hugsar mað-
urinn þannig? Situr hann angist-
arfullur baksviðs og finnst hann
einskis virði?
Svo virtist víst vera um miðbik ní-
unda áratugarins, ef eitthvað er að
marka hann sjálfan í fyrsta hluta
ævisögu sinnar, Chronicles Vol. 1,
sem út kom í október 2004. Viðtökur
við bókinni hafa verið blendnar, sum-
ir eru pirraðir og segja að Dylan
haldi öllu lokuðu sem endranær en
aðrir hafa fagnað henni og segja
þvert á móti að Dylan sé að opna sig
upp á gátt.
Hann stóð frammi fyrir hinum
klassíska efa og í bókinni segist hann
margsinnis hafa spurt sjálfan sig á
þessum tíma hvort hann væri heill og
samkvæmur sjálfum sér, hann ætti
ekki að eyða tíma sínum og annarra í
ekki neitt og segir að „inni í mér var
týnd persóna sem ég varð að finna“.
Botninum var náð þegar hann og
Grateful Dead áttu samstarf árið
1987, nokkuð sem leit stórkostlega út
á pappírunum en varð þess í stað
stórkostleg mistök, tveir plúsar urðu
að miklum mínus. Platan Dylan and
the Dead sem kom út tveimur árum
síðar er venjulega talin það allra
versta sem báðir aðilar hafa komið
að.
En eftir þetta fór Dylan að skríða
saman, smátt og smátt. Eftir Under
the Red Sky fann Dylan þörf fyrir að
fara aftur í ræturnar, vinna sem skil-
aði sér í tveimur tökulagaplötum, Go-
od As I Been To You (1992) og World
Gone Wrong (1993). Báðar innihalda
gömul blús- og þjóðlög, mörg þeirra
svo gott sem óþekkt en Dylan er
gangandi alfræðiorðabók hvað gamla
ameríska tónlist áhrærir. Tónlistin
sem þarna er að finna lagði eftir á að
hyggja grunninn að „upprisnu
þrennunni“ og þá sérstaklega tveim-
ur síðustu plötunum sem bera með
sér „gamaldags“ hljóm. Sú nálgun er
þó, eins þversagnakennt og það
hljómar, frískandi því að aðkoman er
hrein og tær. Tónlistin er bara svo
„góð“. Einn rýnirinn sagði að Love
and Theft hefði verið fyrsta plata
Dylans síðan Highway 61 Revisited
þar sem maður tæki eftir tónlistinni
fyrst og síðan textunum.
Meðalmennska
Í janúar 1997 hringdi Dylan í Au-
gie Meyers, gamlan vin frá San Ant-
onio sem hafði getið sér orð sem
partur af sveit Dougs Sahms, The Sir
Douglas Quintet. Dylan vildi frá
Meyers til að spila með sér inn á
næstu plötu og svo fór að þeir hittust
í Miami ásamt fleiri tónlist-
armönnum. Dylan hafði ráðið Lanois
á nýjan leik til að stjórna upptökum
og útkoman varð Time Out of Mind,
um margt myrkvuð plata (sem er
vörumerki Lanois) en engum duldist
að Dylan var kominn í gírinn aftur.
Og hann var meira að segja ánægður
sjálfur, fannst hann hafa náð inn að
kjarnanum með heiðarlegum, stríp-
uðum lögum alveg eins og gömlu
blús- og þjóðlagahetjurnar. Auk þess
virtist honum hafa tekist að ná til
yngri hlustenda, nokkuð sem hann
taldi nauðsynlegt. Þegar ég heyrði
plötuna á sínum tíma hugsaði ég ein-
hvern veginn á þessum nótum:
„Já … þetta er „alvöru“ dæmi, Dylan
er kúl og hefur eitthvað að segja …“
Fleiri félagar mínir og jafnaldrar
voru með báða þumla á lofti, þetta
var nefnilega eithvað allt annað en
meðalmennskulög Unplugged-
plötunnar sem kom út tveimur árum
fyrr, en af henni að dæma virtist sem
Dylan væri búinn að sætta sig við það
að vera gangandi karókívél. Nægi-
legt væri að vinna úr gömlum sigrum
og hann hefði ekkert að sanna leng-
ur. Annað hefur heldur betur komið á
daginn.
Augie Meyers var Dylan einnig
innan handar á Love and Theft.
Bjartara er yfir þeirri plötu en fyr-
irrennaranum og Dylan er auðheyr-
anlega frjáls undan einhverju, tón-
listin svo áreynslulaus og
skemmtileg að hrein unun er á að
hlýða, en eins og á Modern Times var
það túrband Dylans sem spilaði inn á
hana. Á plötunni leitar Dylan aftur í
frumrokk og veltir sér meistaralega
upp úr þrautreyndum, séramer-
ískum stílum. Platan kom mörgum
hreinlega í opna skjöldu, svo pottþétt
er rennslið. Meyers rifjar upp að
hann hafi fundið fyrir rósemd í Dyl-
an, hann hafi gengið hamingjusamur
að verki dag hvern og klárlega notið
þess að hafa band í kringum sig, spil-
ara sem hann var farinn að þekkja
inn og út. Sagt hefur verið að annar
eins andi yfir tónlist Dylans hafi ekki
verið síðan Dylan vann með The
Band. Besta verk Dylans síðan Blood
on the Tracks var haft eftir ein-
hverjum.
Margt hefur verið á seyði á því
tímabili sem liðið hefur frá Love and
Theft og upp að Modern Times. For-
tíð Dylan hefur þannig verið undir
smásjánni á meðan hann berst við að
halda sér virkum í samtíðinni.
Útgáfuröðinni Bootleg Series var
þannig fram haldið. Árið 2002 kom
fimmta platan út, upptaka frá 1975
úr tónleikaferðalaginu sem nefnt var
The Rolling Thunder Revue. Plata
sex (2004) var hins vegar tónleika-
upptaka frá 1964, frá Philharmonic
Hall, og sjöunda útgáfan, og sú nýj-
asta í dag, var tónlist við heimild-
armynd Martins Scorseses, No Di-
rection Home. Téð mynd kom út árið
2005 og vakti mikla athygli, þykir
stórvel heppnuð en þar tekst að fá
einhverja innsýn í sálarlíf þessa dul-
arfyllsta manns rokksögunnar. Chro-
nicles Vol 1. kom út 2004 eins og áður
er getið og í fyrra kom út önnur bók,
Like A Rolling Stone, eftir einn virt-
asta rokkfræðing samtímans, Greil
Marcus. Umfjöllunarefnið er sam-
nefnt lag, sem kallað hefur verið
áhrifaríkasta og byltingarkenndasta
popplag sem nokkru sinni hefur
komið út.
Furðulegasta athæfið, ef hægt er
að lýsa því þannig, þykja þó útvarps-
þættir sem Dylan stýrir á gervi-
hnattastöðinni XM, en þættirnir hófu
göngu sína í vor. Þar spjallar hann
við gesti og er með annan fróðleik í
bland við tónlist sem hann leikur.
Auk þess svarar hann tölvupósti frá
hlustendum!
Þá má ekki gleyma (þótt margir
vilji það reyndar mjög svo) kvik-
myndinni Masked And Anonymous
sem Dylan skrifaði og lék í árið 2003
en handritið gerði hann með Larry
Charles, einum af handritshöfundum
Seinfeld. Myndinni var svo gott sem
slátrað af gagnrýnendum.
Að halda áfram
Alvöru listamenn, tökum Woody
Allen sem dæmi, virðast vita að málið
er að halda áfram, en ekki horfa í
gaupnir sér og bíða eftir andanum.
Að gera mistök, klúðra, en halda
ótrauður áfram ber vott um styrk.
Dylan hefur aldrei gefist upp, þótt
hann hafi stundum verið ansi nálægt
því. Heitasta ósk hans virðist vera sú
að geta haft eitthvað að segja, að hafa
eitthvað fram að færa í samtímanum
og honum er að takast það, eins og
sannast á Modern Times en titillinn
sá er trauðla tilviljun.
Þess má geta að Modern Times
kemur einnig út í sérstakri útgáfu,
þar sem mynddiskur fylgir með. Á
honum er að finna fjögur myndskeið,
myndband við lagið „Blood In My
Eyes“ af World Gone Wrong, tón-
leikaútgáfa af „Love Sick“ (af Time
Out Of Mind) frá árinu 1998 er Dylan
lék í New York á Grammyverðlauna-
afhendingunni, myndband við lagið
„Things Have Changed“ sem Dylan
samdi fyrir kvikmyndina Wonder
Boys (2000) og uppskar Óskar fyrir
og að lokum „Cold Irons Bound“ úr
Masked and Anonymous.
Reuters
Samtíminn Ný plata úr smiðju Bob Dylan kemur út í dag og ber heitið Modern Times.
AP
Áhrifavaldur „Það er engin tilviljun
að maðurinn nýtur jafnmikillar list-
rænnar viðurkenningar og raun er.“
» Væri maður að ryðja þessari lofgjörð út ef platan væri eftir einhvern annan en Dylan? Eða öllu held-ur, er það fyrri tíma mikilfengleiki sem kemur svona hallelújahrópum í gang? Er platan kannski mjög
góð, en af því að Dylan stendur á bakvið hana, þá má kalla hana meistaraverk, stórkostlega endurnýjun
og hverjar þær klisjur sem maður verður uppvís að? Maður spyr sig og maður veltir þessu fyrir sér.
arnart@mbl.is