Morgunblaðið - 14.09.2006, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 14. SEPTEMBER 2006 33
Í UMRÆÐUNNI um brott-
hvarf bandaríska varnarliðsins frá
Keflavíkurflugvelli sýnist undrun
og hneykslun yfirgnæfa viðhorf
margra sem um málið fjalla.
Meira að segja þingmenn setja sig
í stellingar og gagnrýna Banda-
ríkjamenn fyrir að „skilja Ísland
eftir varnarlaust“ eft-
ir áratuga samstarf í
varnarmálum.
Á sama tíma bland-
ast umræða um hraða
þróun ofbeldisverka
og agaleysi sem virð-
ist nú vera að fara
endanlega úr böndum
hér á landi. Afleið-
ingin er óumdeil-
anleg.
Landlægt agaleysi
um áratuga skeið
birtist okkur Íslend-
ingum nú í sinni
nöpru og raunsönnu mynd um leið
og hugmyndir skjóta upp kollinum
um hvaðeina sem til varnar má
verða. Endurskipulag lögreglu og
aukið eftirlit vegna aðsteðjandi
vanda verða svo að yfirþyrmandi
deilumálum, sem enda í úrræða-
leysi og loks uppgjöf. – Allt vegna
þess að Íslendingar búa ekki við
aga líkt og flestar nágrannaþjóðir
okkar.
Hvers konar samfélag?
Í leiðara Morgunblaðsins sl.
sunnudag er spurt: „Hvers konar
samfélag er þetta að verða?“, og
reifaðar helstu ógnir íslensks næt-
urlífs, tilraunir til manndrápa og
árásir á lögreglu sem á sér vart
undankomu auðið vegna óspekta á
almannafæri.
Og menn spyrja í forundran
hvernig á því standi að menn sem
staðnir eru að lögbrotum og
óhæfuverkum og handteknir séu
jafnharðan látnir lausir og leiki
lausum hala! Reynt er að draga úr
neikvæðum fréttum að beiðni ým-
issa ráðamanna og samtaka. Það
eitt og sér getur ekki leitt til ann-
ars en gefa misind-
isfólki aukin tækifæri
til afbrota.
Og ráðaleysið end-
urspeglast í end-
urteknum upphróp-
unum um að „komast
þurfi að rót vandans“,
„tölvuleikir og sjón-
varp hafi áhrif á
hugsanir fólks“ eða
að „víðtækt stofn-
anauppeldi kunni að
hafa hér áhrif“.
Sannleikurinn er
hins vegar sá, að víð-
ast hvar annars staðar er sjónvarp
og tölvuleikir viðteknir þættir í
daglegu lífi án þess að þeir veki
ógnvekjandi atburði til lífsins á
jafnáberandi hátt og hér á landi.
Forystumenn á vettvangi
stjórnmála munu ekki geta leyst
úr þessum vanda, því þeir eru
sjálfir óagaðir og hafa hvorki þor
né burði til að rífa sig lausa frá
dæmigerðum dægurmálum sem
setja svip sinn á störf hins háa Al-
þingis að öllu jöfnu.
Herskylda – þegnskylda
Varnarliðið sem nú hverfur frá
Íslandi var undir heraga. Þetta
var samfélag karla og kvenna sem
alist hafa upp við aga, gagnstætt
því sem hér gerist. Hér innir eng-
inn af hendi neinar skyldur við
þjóð sína frá vöggu til grafar, aðr-
ar en þær sem grunnskólaskyldan
býður. Að minnast á herskyldu
ungs fólks á Íslandi er líkt við
mannsmorð og foreldrar ófáan-
legir til að leyfa unglingum að
kynnast vopnaburði líkt og skyld-
an býður í flestum löndum, þ.m.t.
annars staðar á Norðurlöndunum.
Vilja frekar að þeir taki hann upp
að eigin frumkvæði á götum úti,
með ömurlegum endalokum!
En að herskyldunni slepptri,
mætti þá ekki spyrja, hvort þegn-
skylda af einhverju tagi væri ekki
fullboðleg á einhverju æviskeiði
ungmenna (svo sem 8–10 mánuði).
Hér gæti t.d. verið um svo einfalt
verkefni að ræða að ganga inn í
störf varnarliðsmannanna brott-
horfnu, tímabundin störf í fiskiðn-
aði, umönnun á hjúkrunar- og elli-
heimilum, uppbyggingu í
samgöngukerfinu og óteljandi
önnur störf þar sem agi og eftirlit
væru uppistöðuþættir.
Þótt Alþingi og einstaka ráð-
herra hafi lagt línur til að auka á
agaleysið, t.d. með afnámi þéringa
(sem var þó eina kurteisisávarpið
sem við Íslendingar áttum og er
viðtekin regla í öllum siðuðum
þjóðfélögum) og niðurfellingu z-
unnar í ritmáli, er ekki loku fyrir
það skotið að síðasta úrræði lög-
gjafans í því að sporna gegn full-
komnu skrílræði hér sé að setja
lög um þegnskylduvinnu ungra
karla og kvenna.
Keflavíkurflugvöllur
Þótt brotthvarf varnarliðsins
bandaríska megi rekja til ónógrar
fyrirhyggju og kjarkleysis okkar
Íslendinga og skorts á hæfileikum
til samninga um óbreytt ástand er
þó ömurleikinn staðfestur þegar
sá stjórnmálamaður sem hefur
haft einurð og framsýni til að
koma með raunhæfar tillögur í
stað fyrirhyggjuleysis í varnar-,
öryggis- og löggæslumálum er allt
að því lagður í einelti.
Það er klökkt til þess að hugsa
að húseignir og öll mannvirki sem
þjónuðu fimm þúsund manna bæj-
arfélagi kunni að verða að bitbeini
ýmissa sérhagsmunahópa og
stofnana sem hugsa gott til glóð-
arinnar að fá þar inni.
Væri hægt að hugsa sér betra
hlutverk á þessu afgirta svæði en
að nýta það fyrir ungt fólk á
þegnskyldustigi, þar sem því er
kennt að vinna ýmis störf sem
gagnast þjóðfélaginu. Einnig
mætti nýta hluta bygginganna
fyrir fangelsi, sem brýn þörf er
sögð fyrir á öllum stigum varð-
halds og gæslu.
Ekki verður áfram deilt um að
Ísland hafi hervarnir í einhverjum
mæli. Brýnast af öllu á þessum
tímamótum, þegar Íslendingar
þurfa á samstöðu og siðferð-
isstyrk að halda, er að þeir fylki
sér um þá stjórnmálamenn sem
hvetja til þjóðarátaks um að ala
upp kynslóðir sem velja aga um-
fram óstjórn, samstöðu en ekki
sundrungu og upprætingu mein-
semda í þjóðarsálinni.
Agi – vörn gegn vá
Geir R. Andersen fjallar um
varnarmál í ljósi landlægs
agaleysis á Íslandi
»… að þeir fylki sérum þá stjórnmála-
menn sem hvetja til
þjóðarátaks um að ala
upp kynslóðir sem velja
aga umfram óstjórn …
Geir Andersen
Höfundur er blaðamaður.
Páll Jóhann Einarsson skrifar
um trú og vísindi.
Gunnar Jóhannesson skrifar
um trú, vísindi.
Guðjón Sveinsson: Rík þjóð
en fátæk í anda.
Aðsendar greinar á mbl.is
www.mbl.is/greinar
vaxtaauki!
10%
smáauglýsingar
mbl.is