Morgunblaðið - 21.02.2007, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 21. FEBRÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
HVAÐ VARÐ UM FAGLEGU
SJÓNARMIÐIN?
Frá aldamótum hefur ítrekaðverið vikið að þróun mið-borgar Reykjavíkur í rit-
stjórnargreinum Morgunblaðsins.
10. ágúst 2002 var t.d. greint frá
þeim forsendum sem lagðar voru
til grundvallar „Endurmati á deili-
skipulagi við Bankastræti og
Laugaveg“ og jafnframt vísað í
skjal er fylgdi niðurstöðum starfs-
hópsins „Stefnumörkun um hús-
vernd – þemahefti“. Tekið var und-
ir sjónarmið Péturs H.
Ármannssonar arkitekts í starfs-
hópnum, um að „sérstaða Lauga-
vegarins liggi „öðru fremur í þróun
hans sem mikilvægrar verslunar-
götu á 20. öld“, því margar aðrar
götur í gamla bænum státi af heil-
steyptari götumyndum“. Jafnframt
var fallist á þau rök hans að stærri
timbur- og steinhús frá fyrri hluta
20. aldar, sem hönnuð voru sem
hluti af samfelldri byggð, „eigi að
gefa „fordæmi að mælikvarða,
stærðarhlutföllum og mögulega út-
litseinkennum nýrrar byggðar við
götuna, einkum sunnan hennar“,
enda megi þannig koma í veg fyrir
að „andi“ hennar glatist“. Í þessi
skrif var aftur vísað þremur árum
seinna eftir að umræður um nið-
urrif húsa við Laugaveg höfðu vak-
ið talsverða athygli.
Nú, árið 2007, er ljóst að lítið
sem ekkert hefur þokast í rétta átt
með uppbyggingu þessarar helstu
verslunargötu miðborgarinnar,
þrátt fyrir að starfshópurinn um
endurmatið hafi lagt mikla vinnu í
nokkuð vandrataðan meðalveg. Því
eins og bent var á í ágúst 2002 má
vissulega „út frá ströngustu sjón-
armiðum um varðveislu [...] gagn-
rýna ákvarðanir varðandi einstök
hús sem nefndin telur í lagi að
víki“, en á móti kemur að áherslur
nefndarinnar eru „skynsamlegar
og nútímalegar að því marki sem
þær miðast við að halda í heiðri
sérkenni reykvískrar byggðar og
þróa hana áfram“.
Í ljósi þess að mörgum þótti
þarna nokkuð vegið að sjónarmið-
um varðveislu, eins og áður sagði,
en voru tilbúnir til að nýta plaggið
sem grundvöll nútímalegrar upp-
byggingar, er í raun ótrúlegt að
skipulagsráð skuli nú heimila
flutning hússins á Laugavegi 74.
En eins og fram kom í Morgun-
blaðinu í gær kallar það á breyt-
ingu á deiliskipulagi, þar sem hús-
in númer 70, 72 og 74 eru samstæð
útlitsheild og vernduð götumynd
samkvæmt fyrrnefndu þemahefti
um húsvernd. Er ekki kominn tími
til að borgaryfirvöld setji loks – og
standi við – faglega og fagurfræði-
lega staðla við þróun þessarar
sögufrægu götu og komi í veg fyrir
að eigendur húsanna geti ráðskast
með þennan menningararf í trássi
við samþykktir er miða að varð-
veislu og uppbyggingu á menning-
ar- og byggingarsögulegum for-
sendum? Aðlögun húsanna að
hlutverki sínu í samtímanum er
sjálfsögð en brottflutninginn ætti
ekki að leyfa.
ÖRYGGI SJÚKLINGA
Á næstu tveimur til þremur árumer stefnt að því að ljúka við að
innleiða rafrænt sjúkraskrárkerfi
Landspítala-háskólasjúkrahúss.
Þetta er mikið hagsmunamál, ekki
síst fyrir sjúklinga, en eins og mál-
um er nú komið er hluti sjúkra-
skráa á rafrænu formi og hluti á
pappír. Í Morgunblaðinu í gær
kemur fram að lækningaforstjóri
LSH telur að það sé afar brýnt að
innleiðingu rafræna sjúkraskrár-
kerfisins verði lokið á næstu árum.
Í umfjöllun í Morgunblaðinu í
gær er einkum fjallað um kostn-
aðinn af því að vinna gagnagrunn-
inn. Þar er einnig vitnað í ályktun,
sem stjórn læknaráðs LSH sendi
frá sér fyrir skömmu þar sem segir
að millibilsástandið, sem nú ríki í
þessum málum geti „ógnað öryggi
sjúklinga“.
Öryggi sjúklinga er vissulega
fólgið í því að sjúkraskár séu upp-
færðar og þeir, sem hafa umsjón
sjúklingsins með höndum, geti nýtt
sér sjúkraskrár hans til þess að
tryggja að engin mistök verði gerð.
Því má hins vegar ekki gleyma að
sjúkraskrár hafa að geyma við-
kvæmar upplýsingar og aðgangur
að þeim þarf að vera í samræmi við
það. Í umræðum um gerð gagna-
grunns á heilbrigðissviði, sem átti
að geyma upplýsingar, sem ekki
yrði hægt að greina eftir einstak-
lingum, var mikil áhersla lögð á
rétt sjúklingsins. Sú áhersla á ekki
síður við um gagnagrunn þar sem
allar upplýsingar eru eins persónu-
greinanlegar og hægt er að hugsa
sér.
Frá því að umræðan um gagna-
grunninn fór fram hafa borist frétt-
ir um svipaða grunna frá ýmsum
nágrannalöndum. Hvergi hafa
kviknað jafn miklar deilur og hér.
Rafrænar sjúkraskrár Landspítala-
háskólasjúkrahúss hafa heldur ekki
orðið tilefni umræðna á þeim nótum
og er það vel. Hins vegar er rétt að
minna þá, sem nú vinna að gerð
hinna rafrænu sjúkraskráa, á það
að nokkur dæmi eru um að meðferð
upplýsinga um sjúklinga í íslenska
heilbrigðiskerfinu hafi verið ábóta-
vant. Núverandi starf veitir því
tækifæri til þess að hnykkja á því
að vanda beri meðferð viðkvæmra
persónuupplýsinga. Öryggi sjúk-
linga er ekki aðeins fólgið í því að
réttar og nákvæmar upplýsingar
liggi fyrir um heilsu þeirra, ástand,
lyfjagjöf og annað, sem máli skipt-
ir, heldur einnig að vel sé með þær
upplýsingar farið.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Fulbright, menntastofnun Ís-lands og Bandaríkjanna,fagnar 50 ára starfsafmælisínu nk. föstudag. Stofnun-
in er kennd við bandaríska öldunga-
deildarþingmanninn J. William Ful-
bright, sem árið 1946 lagði grunninn
að þeirri löggjöf, sem þetta samstarf
ríkjanna byggist á. Af því tilefni sæk-
ir Harriet Mayor Fulbright, ekkja J.
William Fulbright, Ísland heim og
heldur þessa vikuna þrjá opna fyr-
irlestra í þremur af háskólum Ís-
lands. Hún hefur til margra ára verið
nokkurs konar óopinber sendiherra
Fullbrightáætlunarinnar og ferðast
víða um heim í því skyni að kynna og
tala fyrir áætluninni. Fyrsti fyrirlest-
ur hennar var í Háskóla Íslands í
gær, í kvöld kl. 21 flytur hún fyrir-
lestur í Háskólanum á Bifröst og á
morgun í Háskólanum í Reykjavík kl.
16. Spurð hvað hún geri að umtals-
efni í fyrirlestrum sínum svarar Ful-
bright því til, að hún fjalli um lýðræð-
islega kjörinn leiðtoga og þær
áskoranir sem hann stendur frammi
fyrir.
„Að mínu mati er hlutverk leiðtog-
ans sérlega vandasamt nú um stund-
ir. Þegar ég segi vandasamt, þá vísa
ég til þess, að flest lönd búa við lýð-
ræði og þess vegna geta leiðtogar
ekki fylgt eigin stefnu eða markmið-
um, t.d. eins og Genghis Khan sem
ákvað að sigra heiminn. Leiðtogar
nútímans verða að hlusta á skoðanir
og gagnrýni almennings ásamt því að
veita mikilvægum málefnum um-
heimsins eftirtekt. Hlutum sem erfitt
getur verið að takast á við.“
Ertu þeirrar skoðunar að bestu
leiðtogarnir séu fæddir leiðtogar eða
er að þínu mati hægt að læra að verða
góður leiðtogi?
„Ég er sannfærð um að hægt sé að
læra það að verða góður leiðtogi. Ég
trúi því ekki að leiðtogar séu fæddir
eða stígi fram fullmótaðir. Vissulega
búa sumir einstaklingar yfir eigin-
leikum sem nýtast vel í leiðtogahlut-
verkinu, sem gerir það að verkum að
auðveldara er fyrir þá að þjálfa þá
hæfileika sína. Þannig fellur fólki það
afar misvel að gerast leiðtogar. En
leiðtogar koma ekki aðeins í öllum
stærðum og gerðum, heldur einnig
með allan skalann af persónugerðum.
Ef þú lítur til þeirra stjórnmálaleið-
toga sem nú eru uppi, þá er Tony
Blair allt annars konar leiðtogi en t.d.
Vladimír Pútín.“
Hvaða hæfileikar finnast þér
skipta sköpum hjá leiðtogum nú-
tímans?
„Að mínu mati er mikilvægast af
öllu, að leiðtogi sé góður hlustandi.
Hann eða hún verður að geta hlustað
og þýtt það sem sagt er yfir í fram-
kvæmdir sem fullnægja þörfum al-
mennings. Þeir sem ekki geta eða
vilja ekki hlusta eru líklegri til þess
að gera herfileg mistök. Leiðtoginn
sem ekki hlustar getur fengið bestu
hugmyndir í heimi, en verið fullkom-
lega ófær um að útfæra þær sökum
skorts á samskiptum við almenning.“
Nú hefur þú til margra ára fengist
við kennslu víðs vegar um heiminn,
bæði í Kóreu, Rússlandi og heima-
landi þínu, Bandaríkjunum. Hverjir
eru að þínu mati mikilvægustu hæfi-
leikarnir sem góður kennari þarf að
búa yfir?
„Þetta er afar góð spurning. Í
fyrsta lagi þarf kennari að leggja sig
fram um að ná góðum tengslum við
nemendur sína og sýna þeim skiln-
ing. Hér áður fyrr komust margir
kennarar upp með að flytja nemend-
um sínum fyrirlestur frá kennara-
púltinu án þess að vera í neinum
tengslum við þá. Slík kennsluaðferð
er að mínu mati úrelt. Við þurfum að
leggja áherslu á gagnkvæm áhrif eða
samskipti kennara og nemenda. Sem
kennari verður þú í raun að fá jafn-
mikið frá nemendum, í formi spurn-
inga og athugasemda, og þú ert að
gefa þeim í kennslunni. Við þurfum
að nota ólíkar aðferðir til þess að
miðla upplýsingunum, ekki bara með
orðum, heldur einnig myn
burðum. Þannig er í m
mikilvægt að fara með
vettvangsferðir og leyfa þ
lifa hluti og kynnast af
Kennsla nú til dags þarf
bæði heildstæð og víðfeðm
Talandi um að ferða
staða og kynnast þar fram
ingu. Má ekki segja að
markmiðið með Fulbrig
sé að gera nemendum
ferðast til annars lands
bæði að fara í formlegt n
framt hafa tækifæri til
annarri menningu?
„Jú, ekki spurning. A
er gífurlega mikilvægt a
kost á því að ferðast til an
og kynnast framandi men
dögum margmiðlunar tel
með því einu að kveikja á
eða fara í kvikmyndahús
fá allar þær upplýsing
þurfum. En við megum a
því að öllum þeim upplý
Hlutverk leiðtog
vandasamt nú á
Menntun „Í mínum huga eru afar sterk tengsl á milli upplýsinga
Hvers vegna er á tímum
margmiðlunar mikilvægt
að fólk ferðist til annarra
landa og kynnist af eigin
raun ólíkum menningar-
heimum? Í samtali við
Silju Björk Huldudóttur
lýsir Harriet Mayor Ful-
bright muninum sem svo,
að annars vegar sé verið
að horfa á heiminn gegn-
um skráargat og hins
vegar séu dyrnar opn-
aðar til fulls.
MILLI 1.200 og 1.300 manns hafa
verið styrktir til náms hér á landi
og í Bandaríkjunum á þeim fimmtíu
árum sem liðin eru frá því Ful-
bright-stofnunin var sett á lagg-
irnar hér á landi og mennta-
skiptaáætlun á vegum hennar hóf
göngu sína. Um tveir þriðju hlutar
hópsins eða um 800 manns eru Ís-
lendingar sem farið hafa til fram-
haldsnáms eða rannsóknarvinnu í
háskólum víðs vegar í Bandaríkj-
unum en um 400 Bandaríkjamenn
hafa komið hingað til lands á þess-
um tíma, einkum til kennslu við ís-
lenska háskóla.
Lára Jónsdóttir, framkvæmda-
stjóri Fulbright-stofnunarinnar,
sagði í samtali við Morgunblaðið, að
23. febrúar næstkomandi væru
fimmtíu ár síðan tvíhliða samn-
ingur Íslands og Bandaríkjanna um
stofnunina var undirritaður. Ful-
bright-menntaskiptaáætlunin sjálf
hefði verið sett á laggirnar í Banda-
ríkjunum tíu árum áður og nú væru
stofnanirnar rúmlega fimmtíu tals-
ins víða um heim og 40 þjóðir til við-
bótar hefðu undirritað samninginn.
Lára sagði að 10–15 Íslendingar
færu árlega á vegum Fulbright-
stofnunarinnar til framhaldsnáms
og rannsóknarstarfa við bandarísk-
ar háskólastofnanir, en það væri
um fjórðungur þeirra sem sæktu
um styrki til stofnunarinnar. Svip-
aður fjöldi Bandaríkjamanna kæmi
hinga
árlega
til fra
náms
ríkjun
12 þús
Banda
um eð
800 þú
og sty
fræði-
sóknarstarfa nema átta þ
um eða um 560 þúsund k
Á vegum Fulbright-st
innar er einnig rekin nám
vegna þeirra sem hyggja
Bandaríkjunum. Um 52%
arkostnaði stofnunarinn
af íslenskum stjórnvöldu
koma frá bandarískum s
um.
Lára sagði að nú væri
ingi að setja á fót hollvin
Fulbright-stofnunarinna
gætu stutt við bakið á sta
kringum styrkþegana, b
lensku og bandarísku. Þ
synd að það skyldi ekki h
gert fyrr, þar sem það væ
til þess að varðveita og n
reynslu sem orðið hefði t
vettvangi í gegnum tíðin
fyrir því væri meðal ann
gagnabanki um alla styr
stofnunarinnar hefði ekk
fyrr en nú.
Fulbright hefur
styrkt 1.200 mann
Lára Jónsdóttir