Morgunblaðið - 24.03.2007, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. MARS 2007 45
fólkinu og okkur nokkrum aðkomu-
gestum, en öllum var boðið að borða
eins og þeir gátu af indælis lamb-
asteik og held ég að ég muni ekki eft-
ir að hafa verið við glæsilegri land-
kynningu en þarna fór fram í
Bræðratungu, en þetta mun hafa
verið laust eftir árið 1990.
Við brottför Sveins Skúlasonar nú
á annað tilverustig, óskum við þess
að heill og hamingja fylgi konu hans
og börnum, sem leggja krafta sína í
að auka vegsemd höfuðbólsins sögu-
fræga, Bræðratungu í Biskupstung-
um, og með því heiðra minningu
fyrri kynslóða, sem hafa með slíku
átaki heiðrað minningu horfinna
kynslóða og haldið við og aukið á feg-
urð þessa dásamlega staðar, þar sem
hraustir og öflugir menn og hæfi-
leikaríkar konur hafa gert garðinn
frægan um margar aldir.
Hjalti Gestsson.
Góður vinur, sveitungi og sam-
ferðamaður, Sveinn í Bræðratungu,
er fallinn frá á snöggu augnabliki.
Við vorum sem oft áður búnir að
mæla okkur mót í messuferð að Mos-
felli til öldunganna, séra Arngríms
og Guðmundar Óla, þennan dag, en
Sveinn fór á undan mér í ferðina ei-
lífu.
Við sem höfum starfað með Sveini
frá unga aldri að ýmsum félagsmál-
um söknum hans á þessari stundu
vegna langrar og góðrar samfylgdar,
sem aldrei bar skugga á.
Milli Bræðratunguheimilisins og
æskuheimilis míns og allra annarra
heimila á Vatnsleysu var mikil vin-
átta. Enn, kynslóð eftir kynslóð,
helst þessi ómetanlega og einstaka
vinátta. Við öll sem búum á Vatns-
leysutorfunni þökkum þessa góðu
tryggð í gegnum kynslóðirnar. Við
þökkum Sveini og Bræðratungufjöl-
skyldunni fyrir margar góðar sam-
verustundir.
Sigríði og börnunum votta ég inni-
lega samúð.
Far þú í friði, ágæti sveitungi.
Sigurður Þorsteinsson.
Þegar vermisteinninn er kominn í
jörðina styttist í vorið, sem er mesta
tilhlökkun bóndans. Þá vakir hann
nótt og dag og tekur þátt í því mikla
sigurverki, þegar allt líf vaknar á ný.
Á slíkum degi berast mér þær
fréttir að vinur minn Sveinn bóndi í
Bræðratungu hafi lokið sinni lífs-
göngu og vor eilífðarinnar væri
runnið upp hjá honum.
Sveinn var bóndi af lífi og sál og
rak stórbú alla sína ævi. Hann var
frumburður foreldra sinna sem einn-
ig bjuggu í Bræðratungu allan sinn
búskap við mikla rausn og vinsældir.
Stórbúskapur þeirra tíma útheimti
mannahald og fyrirhyggju og ekki
síst í Bræðratungu, sem um aldir
hefur verið talin ein af bestu bújörð-
um á þessu landi.
Bræðratungu fylgdu slægjulönd
með Hvítá og Pollengi, en öruggur
heyskapur var mesta trygging
bænda á öldum áður, enda þraut
aldrei hey í Bræðratungu. Sveinn
ræktaði jörð sína vel og var allur
heyskapur tekinn af ræktuðu landi í
hans búskapartíð en engjasláttur
heyrði sögunni til. Jörðin, sem liggur
þar sem Hvítá og Tungufljót mæt-
ast, var samt illa sett með sam-
göngur. Þar þurfti að ferja allar
nauðsynjar yfir Tungufljót á ferju-
staðinn að Króki á fyrstu búskapar-
árum Sveins.
Kannski var það þar sem ég sá
Svein fyrst, er ég var á ferð í Reyk-
holtsskóla með mjólkurbílnum. Hóp-
ur af ungum mönnum úr Tungu-
hverfinu ferjaði mjólk yfir Fljótið og
allar aðrar vörur til baka sem búið
þurfti með. Meðal annars áburð og
fóðurbæti.
Mín kynni af Sveini hófust síðan í
fjallferðum og við margvísleg félags-
málastörf. Í öllu sem hann tók sér
fyrir hendur var Sveinn fullhugi
enda oftast í forystuhlutverkinu.
Fjallkóngur og formaður, bæði í
ungmennafélagi sveitarinnar og síð-
ar í búnaðarsamtökum bænda á Suð-
urlandi. Þá var Sveinn lengi í sveit-
arstjórn Biskupstungna svo eitthvað
sé talið. Sveinn var formaður Bisk-
upstungnadeildar Sláturfélags Suð-
urlands og tók við því af föður sínum
og skilaði því síðar til Kjartans sonar
síns þegar hann tók við búskap í
Bræðratungu. Í öllum þessum mál-
um var Sveinn ávallt þar sem harð-
astur var bardaginn. Hann kunni
ekki að hlífa sér og lá ekki á skoð-
unum sínum. Sveinn var alla tíð í
framvarðarsveit sjálfstæðismanna á
Suðurlandi og var hann meðal ann-
ars á framboðslista flokksins í Ár-
nessýslu á árum áður. Tók hann þátt
í þessum félags- og stjórnmálum til
að hafa áhrif og stuðla að framförum
í héraðinu. Eitt af mörgum baráttu-
málum hans var brú yfir Hvítá hjá
Bræðratungu. Þótt hann lifði ekki að
þessu máli lyki var hann sáttur við
að allur undirbúningur var á loka-
stigi.
Sveinn var hamingjumaður í
einkalífinu. Hann fór ekki langt að
sækja sér eiginkonu, Sigríði Stefáns-
dóttur frá Skipholti. Börnin fjögur
sem upp komust eru öll mannkosta-
fólk sem bera foreldrum sínum gott
vitni um það menningarheimili sem
stóð alla þeirra búskapartíð í
Bræðratungu. Það var Sveini mikil
ánægja þegar Kjartan sonur hans,
ásamt sinni rösku konu tók við
stórbúskapnum í Bræðratungu. Þá
var gleði hans ekki minni þegar
Kjartan reisti stórfjós undir kúabú-
ið.
Sveinn var kirkjuhaldari í
Bræðratungu allan sinn búskap.
Hann unni kirkju sinni og sá um að
öllu væri vel við haldið. Tók hann á
móti kirkjugestum með viðhöfn og
reisn. Sá er þetta ritar sótti þar jóla-
messu á annan dag jóla á síðastliðnu
ári. Kirkjugestir voru leiddir til stofu
eftir messu og húsfreyjan ásamt
dóttur og vinkonum stóðu fyrir
veislukaffi. Á slíkri stund naut
Sveinn sín vel og hvatti gesti til að
njóta veitinganna. En þetta var ekk-
ert nýtt, svo hafði það verið allan
þeirra búskap, Sveins og Sigríðar
hans góðu konu og einnig hans góðu
foreldra Skúla og Valgerðar.
Við fráfall Sveins er stórt skarð
höggvið í stétt eldri bænda í Bisk-
upstungum. Hann var virkur félagi í
félagi eldriborgara í Biskupstungum
og er þar sárt saknað. Sveinn var
sérstaklega vinatryggur og lá ekki á
hjálp sinni þegar honum fannst
þurfa þykja. Ég fór ekki varhluta af
því, en fáir studdu við mig eins og
Sveinn er ég byggði kirkju í Úthlíð á
síðasta ári. Ég hafði vonast til að
eiga fleiri ár með honum, fara með
honum á fleiri fundi og njóta góðra
stunda, hvort sem var hér í Úthlíð
eða í Bræðratungu. Ég sendi Sigríði
konu hans og fjölskyldunni allri sam-
úðarkveðjur við fráfall hans. Þá dett-
ur mér Sveinn í Tungu í hug þegar
ég heyri góðs manns getið.
Björn Sigurðsson, Úthlíð.
Á köldum vetrardegi í mars bár-
ust mér þær fréttir að látinn væri
Sveinn stórbóndi í Bræðratungu. Ég
minnist góðs vinar og samferða-
manns í um 40 ár, en ég man fyrst
eftir Sveini 5. maí 1970 við upphaf
Heklugossins, en hann var þá stadd-
ur á tröppunum í Úthlíð. Menn höfðu
áhyggjur af gosinu, en Sveinn sagði:
„þetta verður ekkert“. Þetta lýsir
Sveini, endalaus bjartsýni og kjark-
ur. Ég varð þeirrar gæfu aðnjótandi
að fara 9 haust til fjalls með Sveini á
árunum 1976–1983, en Sveinn var þá
fjallkóngur Tungnamanna. Þetta
voru afar lærdómsríkar ferðir og
skemmtilegar, 7 daga ferð allt norð-
ur á Hveravelli, manndómsvígsla
ungra manna. Sveinn var afar
traustur og ákveðinn foringi, en
einnig léttur á góðum stundum, og
var þá jafnan mikið sungið á laug-
ardagskvöldinu á „barnum“ í gamla
Hvítárneshúsinu, og Sveinn gaf ekk-
ert eftir. Mikil samskipti voru jafnan
á milli Úthlíðar og Bræðratungu, en
pabbi og Sveinn voru miklir félagar,
raunar fæddir sama dag, 6. júlí, en
við Kjartan sonur Sveins jafnaldrar,
skólabræður og herbergisfélagar á
Laugarvatni. Einu sinni í byrjun júlí,
þegar pabbi fór að Bræðratungu að
keyra féð inn úr, sá ég hvar bíllinn
kemur til baka, og Sveinn á eftir á
Land-Rovernum fullum af strákum.
Það var búið að slá brekkurnar
heima og þegar Sveinn frétti að
pabbi hefði farið frá lausu heyi til að
keyra fé í afrétt sagði hann: „Það er
að koma skúr við Hlíðarnar, förum
og björgum þessu, féð getur beðið.“
Svo voru allir komnir í heyskap,
bindivélin ræst og Sveinn gekk sjálf-
ur á eftir vélinni og kallaði þó að
komin væri hellidemba: „Áfram,
áfram, það móar af.“ Svona var
Sveinn, aldrei gefist upp. Eftir að ég
hóf störf sem lögmaður á Selfossi
hafði ég mikil samskipti við Svein,
m.a. vegna starfa hans sem formað-
ur jarðanefndar Árnessýslu, en þar
stýrði Sveinn merku starfi um árabil
og leysti úr hvers manns vanda.
Einnig áttum við gott samstarf inn-
an Sjálfstæðisflokksins. Ég þakka
Sveini uppeldi, stuðning og vináttu
um árabil og kveð með þakklæti
höfðingjann Svein í Tungu. Aðstand-
endum sendum við Inga okkar
dýpstu samúðarkveðjur.
Ólafur Björnsson, Úthlíð.
Fallinn er frá góður vinur, Sveinn
Skúlason í Bræðratungu.
Við kynntumst Sveini í Tungu og
fjölskyldu hans þegar við fluttum í
Biskupstungurnar fyrir þrettán ár-
um. Þetta var í fyrsta sinn sem við
kynntumst sveitarhöfðingja, þannig
litum við á Svein, sem tók okkur
strax vel og varð traustur vinur.
Að koma í heimsókn í Bræðra-
tungu var einstök upplifun, hvort
heldur var þegar Sveinn bauð í betri
stofuna á réttadaginn, eða þegar far-
ið var í messu í Bræðratungukirkju
og messukaffi á eftir hjá þeim Sveini
og Sigríði, þá skildi maður betur
hvað átt er við með orðunum höfð-
inglegar móttökur. Þegar kom að
réttunum var gaman að draga í dilka
fyrir Bræðratungu, því þaðan komu
flestar kindurnar og Sveinn lánaði
gjarnan hest svo hægt væri að slást í
för og hjálpa til við að reka féð heim
á bæ.
Sveinn átti það til að líta við hjá
okkur í vinnunni og spjalla um ætt-
fræði, pólitík og sitt hvað fleira.
Hann fylgdist vel með því sem við í
fjölskyldunni vorum að fást við á
hverjum tíma og við áttum jafnan
skemmtilegar samræður með glettn-
um innskotum um menn og málefni.
Á sorgarstundu er okkur efst í
huga þakklæti til þeirra hjóna í
Bræðratungu fyrir vináttu og vel-
vild. Við vottum Sigríði og fjölskyld-
unni allri innilega samúð okkar og
þökkum Sveini samfylgdina, minn-
ing hans mun lifa með okkur.
Jón, Ásborg, Daníel Máni
og Guðrún Gígja.
Mér brá illa þegar ég frétti að
Sveinn vinur minn í Bræðratungu
væri allur. Örfáum dögum áður hafði
hann komið hress og kátur til mín í
hesthúsið, færandi hendi og það ekki
í fyrsta sinn. Kom með fallegt blesótt
merfolald lipurlega gengt sem ég
nefndi strax Tungu-Blesu. Hann
kom með mér á vetrarmót Sleipnis
þar sem það gladdi hann að sjá hest
úr sinni ræktun standa sig vel í
barnaflokki. Hef verið hugsi yfir
sumu sem hann sagði þennan dag.
Fann hann á sér að senn gæti dregið
að leikslokum?
Sveinn var í stjórn Búnaðarsam-
bands Suðurlands frá 1981 til 1996
og varaformaður seinni árin. Kynni
mín af honum hófust þegar ég kom
til starfa fyrir Búnaðarsambandið.
Hann hafði þá látið til sín taka sem
formaður Stóra-Ármótsnefndar og
ekki dregið af sér og m.a. lagt til vél-
ar úr eigin búi til heyskapar. Með
okkur Sveini tókst góður vinskapur
sem náði út fyrir störf fyrir Búnað-
arsambandið. Það var gaman að
vinna með Sveini, maðurinn fjölfróð-
ur og skemmtilegur, með mikinn
áhuga á framfaramálum, framsýnn
og stórhuga með skoðanir á öllum
málum en um leið þægilega nær-
veru. Hann var engin taglhnýtingur
og því þurfti oft að ræða málin gaum-
gæfilega sem er hverri stjórn hollt.
Þegar kom að framkvæmdarmálum
þótti honum stjórnin stundum smá í
hugsun. Seinna kom í ljós að oft hafði
hann rétt fyrir sér. Þegar Búnaðar-
sambandið var að huga að húsnæðis-
málum og var að semja við K.Á., vildi
hann kaupa stærra húsnæði en þá
var gert. Seinna keyptum við við-
bótina. Hann hafði mikinn ama af því
að geldneytaaðstöðu vantaði á Stóra-
Ármóti og þrýsti á að úr yrði bætt.
Loksins þegar geldneytafjósið var
byggt og hann kom að skoða það, leit
hann hneykslaður í kringum sig og
sagði. „Nú það varð kryppa.“ Fljótt
kom í ljós að húsið hefði að ósekju
mátt vera stærra.
Að koma sem gestur að Bræðra-
tungu var ákveðin og einstök upp-
lifun. Gestrisni og hlýja húsráðenda
með eindæmum. Gestunum var boð-
ið til stofu og höfðu algeran forgang
fram yfir dagleg störf og jafnvel þó
brýn væru. Húsfreyjan og Sveins
stóra gæfa í lífinu Sigríður Stefáns-
dóttir tók á móti gestum með manni
sínum og kom að skemmtilegum
samræðum. Umræðuefnið gat verið
vítt, byrjaði gjarnan á ættfræði og
hélt svo um víðan völl, ekkert var
Sveini óviðkomandi, hann kunni deili
á flestu. Ef vel viðraði að sumarlagi
var gestum, ef hestfærir voru, gjarn-
an boðið í reiðtúr út í Bræðratungu-
eyju.
Sveinn bjó stóru og afurðamiklu
búi og var búfjárrækt hugleikin. Frá
honum kom afburðanaut. Einn af
eftirtektarverðari stóðhestum seinni
tíma er undan hryssu frá Bræðra-
tungu. Ef hann var spurður um fjár-
fjöldann kímdi hann, svörin voru
margbreytileg ef þau á annað borð
komu.
Sveinn í Bræðratungu lifir í minn-
ingunni. Í mínum huga er hún skýr.
Hann stendur á hlaðinu í Bræðra-
tungu. Þar er víðsýnt, í góðu skyggni
sér um nágrannasveitir og bláan
fjallahringinn í norðri. Útsýnið gefur
ákveðna dýpt og erfitt er að hugsa
smátt. Ég votta eiginkonu hans,
börnum og öðrum aðstandendum
mína dýpstu samúð.
Sveinn Sigurmundsson.
Þegar maður minnist Sveins leitar
hugurinn alltaf á sama stað. Á hlaðið
í Bræðratungu, þar sem allt gat ver-
ið á iði, hvort sem verið var að járna
hesta, hirða af túnum, setja inn kýr
eða setja þær út, hvort sem fólk var
að koma eða fara.
Á hlaðinu stendur Sveinn peysu-
klæddur og með sixpensarann. Gerir
grín að vinnumönnum sínum, skipar
þeim fyrir, skammar þá fyrir að vera
með hendur í vösum eða spjallar um
daginn og veginn, spyr menn út úr
og rökræðir svo við þá.
Ætli megi ekki orða það svo að það
hafi verið áskorun að vera í sveit hjá
Sveini. Hann hélt sumarmönnunum
sannarlega við efnið, enda lítið tóm
til að slaka á þegar halda þurfti stóru
búi gangandi – og búi sem alltaf virt-
ist halda áfram að stækka. Ég býst
við að þeir séu margir sem lærðu að
vinna hjá Sveini eða fannst að
minnsta kosti eftir reynsluna hjá
honum að allt annað en að halda sig
stíft að verki væri ófyrirgefanlegur
slóðaskapur.
Fáir staðir jafnast á við Bræðra-
tungu. Bærinn stendur á ás og þaðan
er útsýni í allar áttir – yfir árnar,
Tungufljót og Hvítá sem ramma
jörðina inn í austri og vestri, og að
fjallahringnum sem virðist í órafjar-
lægð báðum megin. Það var eins og
allt væri örlítið stærra þar en annars
staðar, rúmbetri hús, meiri búpen-
ingur, rýmri tún, öflugri traktorar,
víðari hagar og stærri bóndi, því ein-
hvern veginn hafði Sveinn lag á því
að virðast stærri en þeir sem í kring-
um hann voru.
Það var skemmtilegt og eftir-
minnilegt að eyða sumrum í Bræðra-
tungu hjá þeim hjónum Sveini og
Sigríði og alltaf fannst mér synirnir,
Skúli, Kjartan og Stefán merkilega
þolinmóðir við okkur aðkomudreng-
ina sem töldum okkur eiga heima hjá
þeim yfir sumarmánuðina.
Fráfall Sveins ber brátt að. Manni
fannst að hann hlyti að komast á ní-
ræðisaldurinn. Ég votta fjölskyld-
unni innilegustu samúð mína. En
það er huggun harmi gegn að ekkert
lát er á búskap í Bræðratungu. Og
búið vafalaust enn að stækka.
Jón Ólafsson.
✝
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og vinarhug
við andlát og útför elskulegrar eiginkonu minnar,
móður okkar, tengdamóður, ömmu og langömmu,
ELSU DÓRÓTHEU PÁLSDÓTTUR,
Hjallanesi,
Landsveit.
Guð blessi ykkur öll.
Magnús Kjartansson og fjölskylda.
✝
Innilegar þakkir sendum við öllum þeim sem sýndu
okkur samúð og hlýhug við andlát og útför elsku-
legs eiginmanns míns, föður okkar, tengdaföður,
afa og langafa,
SIGURÐAR ÞORKELSSONAR,
Kjarrhólma 22,
Kópavogi.
Kristrún Jóhanna Ásgeirsdóttir,
Guðný Ásgerður Sigurðardóttir,
Þorkell J. Sigurðsson, Gróa Halldórsdóttir,
Hrönn Sigurðardóttir, Ægir Björgvinsson,
Brynja Sigurðardóttir,
Gunnar Sigurðsson, Guðrún Margrét Einarsdóttir,
Hörður Sigurðsson, Ingibjörg Jóhannesdóttir,
Sigurður Þór Sigurðsson, Sigrún Magnúsdóttir,
Hallfríður S. Sigurðardóttir, Ómar Elíasson,
Elías Sigurðsson, Emilía Bergljót Ólafsdóttir,
Jóhanna Sigríður Sigurðardóttir, Finnur Einarsson,
Ásgeir Sigurðsson, Svala Steina Ásbjörnsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
✝
Innilegar þakkir sendum við öllum þeim sem sýndu
okkur samúð og hlýhug vegna andláts og útfarar
föður míns, tengdaföður og afa,
JÓNS ÞORBERGS GUÐMUNDSSONAR,
elliheimilinu Grund.
Guðrún Jónsdóttir, Aron Árnason
og barnabörn.