Morgunblaðið - 09.09.2007, Page 22

22 SUNNUDAGUR 9. SEPTEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Eftir Heleen Mees
Vinnandi konur um allan heim hafa
löngum kvartað undan óréttlætinu,
sem liggur í því að þær fái lægri
laun en karlar. En launamunurinn
á körlum og konum er ekki bara
óréttlátur. Hann er einnig skaðleg-
ur í efnahagslegum skilningi.
Hagfræðingar hjá Alþjóða gjald-
eyrissjóðnum hafa reiknað út að
„kynjabilið“ rýri hagvöxt um
marga milljarða dollara á ári. Þver-
skurður af 40 fátækum og ríkum
löndum sýnir að það er sterkt sam-
band milli efnahagslegrar og fé-
lagslegrar stöðu kvenna og al-
menns hagvaxtar. Skortur á
menntun kvenna, heilsugæslu og
efnahagslegum og félagslegum
tækifærum bæði almennt og miðað
við karla hamlar hagvexti. Á hinn
bóginn vinnur hagvöxtur á móti
slæmri stöðu kvenna.
UNICEF greinir frá því í Staða
barna í heiminum 2007 (The State
Of The World’s Children 2007) að
jafnréttindi kynjanna borgi sig tvö-
falt: heilbrigðar, menntaðar konur
ali upp heilbrigð, menntuð börn.
Samkvæmt UNICEF finna konur
til meiri ábyrgðar en karlar á
heimilishaldinu og þær verja meiri
peningum í mat, lyf og menntun
barna. En lausnin, sem UNICEF
leggur til við vandanum – að gera
konur ábyrgar fyrir heimilishaldinu
og barnauppeldinu – er í raun or-
sök vandans.
Bölvun eða blessun
Í raun er tvöfaldi ávinningurinn
bölvun fremur en blessun vegna
þess að hann bindur konur við
heimilið. Hætta ber aðgerðum, sem
miða að því að rækta hefðbundið
hlutverkamynstur. Þess í stað ætti
að hvetja til þess að konur fái efna-
hagslegt vald til að hjálpa til við að
ýta undir hagvöxt.
Sannanir fyrir þessu má finna í
Vestur-Evrópu. Samkvæmt hol-
lensku sagfræðingunum Tine de
Moor og Jan Luyten van Zanden
má rekja uppgang kapítalisma og
vaxandi velmegun í hinum vest-
ræna heimi til rofsins við feðra-
veldið í Evrópu seint á miðöldum
(1200-1500). Hætt var að ákveða
hverjum stúlkur skyldu giftast og
þær gátu valið sér maka. Fyrir vik-
ið varð það þess virði fyrir foreldra
að fjárfesta í menntun og vellíðan
dætra sinna.
Þetta leiddi til þess að á næstu
fimm öldum urðu meiri framfarir í
evrópskum efnahag en kínverskum.
Hins vegar hefur taflið nú snúist
við. Eins og bent var á í vikuritinu
The Economist í fyrra eru konur
orðnar aflvaki vaxtar í heiminum,
sérstaklega í Kína og öðrum As-
íulöndum. Hagkerfin í Asíu virðast
nýta sér mun betur krafta kvenna
en Evrópuríkin.
Fleiri konur vinna í Asíu og þær
vinna lengur auk þess sem þær eru
fljótari að klífa upp valdastigann í
fyrirækjum en evrópskar konur. Á
Filippseyjum eru konur í háum
stjórnunarstöðum í 89% fyrirtækja.
Kína, Hong Kong, Indónesía, Taív-
an og Singapore fylgja fast á eftir í
þessum efnum. Meira að segja á
Indlandi þar sem helmingur
stúlkna og kvenna er ólæs eru fleiri
konur í háum stöðum en í löndum á
borð við Þýskaland og Holland.
Konur í Evrópu brúuðu mennta-
bilið milli sín og karla fyrir löngu.
Engu að síður er það enn svo að
konur eru aðeins í 8,5% sæta í
stjórnum fyrirtækja. Fyrir utan
Skandinavíu stendur fjöldi kvenna í
stjórnum helstu fyrirtækja Evrópu
í stað.
Að hluta til er þetta klassískt
dæmi um innanbúðar- og utan-
Dýrkeypt kynjabil
Reuters
Forskot kvenna í Asíu Á Indlandi er um helmingur stúlkna og kvenna ólæs, en engu að síður er hlutfall kvenna í
stjórnunarstöðum fyrirtækja hærra en í löndum á borð við Holland og Þýskaland.
Í HNOTSKURN
»Á Íslandi er þátttakakvenna á vinnumarkaði
með því mesta sem gerist, en
það skilar sér ekki í fram-
gangi kvenna.
»Árið 2006 voru á Íslandisamkvæmt fyrirtækjaskrá
9140 karlar (82%) fram-
kvæmdastjórar, en 2076 kon-
ur (18%).
»Á undanförnum tveimurárum hefur konum í
stjórnum 100 stærstu fyr-
irtækjanna á Íslandi fækkað
úr 12% í 8%.
» Í 71 fyrirtæki á Íslandi erengin kona í stjórn og eng-
in kona er forstjóri í skráðu
fyrirtæki í Kauphöll OMX á Ís-
landi. Karlar ráða sömuleiðis
mestu í stjórnum lífeyrissjóða.
»Samkvæmt rannsókn frá2004 er kynbundinn launa-
munur á Íslandi 28% en með-
altalið í Evrópusambandinu
15%.
JAFNRÉTTI»
Launamisréttið milli karla og kvenna er ekki aðeins óréttlátt, heldur óhagkvæmt  Hagkerfi í Asíu virðas
kvenna mun betur en Evrópuríkin  Menntabilið löngu brúað í Evrópu en gap milli karla og kvenna í stjór
Eftir Orra Pál Ormarsson
orri@mbl.is
Þegar Kasper Schmeichelstillti sér upp andspænisRobin van Persie á ögur-stundu á vítapunktinum á
Emirates-leikvanginum í Lund-
únum fyrr í haust mátti heyra
saumnál detta. Sextíu þúsund
manns héldu niðri í sér andanum.
Nærvera hins unga Dana var svo
yfirþyrmandi að van Persie, ein
besta skytta ensku úrvalsdeild-
arinnar, leit lúpulegur undan. Í
huga hans var engu líkara en sjálf-
ur Clint Eastwood væri genginn á
hólm. Það vantaði bara vindla-
reykinn. Í innstu heilastöðvum
hljómaði dramatísk tónlist meist-
ara Ennios Morricones: A-a, a-a …
Schmeichel hörfaði á endanum
aftur á línuna, ósigraður á því
augnabliki, og gaf áskoranda sín-
um svigrúm til að framkvæma
spyrnuna. Og viti menn – hann
varði með tilþrifum. Hvað annað?
Hann er karakter þessi tvítugi
piltur. Á því leikur enginn vafi.
Enda á hann ekki langt að sækja
það, sonur eins svipmesta og besta
markvarðar mannkynssögunnar,
Peters Schmeichels, sem m.a.
gerði garðinn frægan með Man-
chester United. Það er því kald-
hæðni örlaganna að pilturinn skuli
nú skrýðast búningi erkióvinarins,
Manchester City.
Kasper Peter Schmeichel leit
fyrst dagsins ljós í kóngsins Kaup-
mannahöfn 5. nóvember 1986.
Hann sleit ófáum skópörunum í
Manchester en faðir hans lék með
United um átta ára skeið, frá 1991-
99. Enda þótt það hljóti að teljast
óðs manns æði ákvað ungi mað-
urinn snemma að feta í fótspor
föður síns sem segir sína sögu um
hugprýði hans og viljastyrk.
Eldskírn í Darlington
City tók Schmeichel upp á sína
arma fyrir fimm árum en á þeim
tíma var karl faðir hans í röðum
félagsins. Hlaut hann hefðbundna
skólun í margrómaðri ungmenna-
akdemíu hinna heiðbláu sem m.a.
hefur getið af sér í seinni tíð Micah
Richards og Michael Johnson.
Fyrstu skref sín í meistaraflokki
steig Schmeichel sem lánsmaður
hjá Darlington og í kjölfarið komu
lánsferðir til Bury og Falkirk.
Samtals lék hann 44 leiki fyrir
þessi lið.
Kappinn var því ekki alveg
blautur bak við eyrun þegar ný-
skipaður knattspyrnustjóri City,
Sven-Göran Eriksson, kvaddi hann
til leiks í haust vegna þum-
almeiðsla aðalmarkvarðar City,
Vantar bara
vindlareykinn
Föðurbetrungur? Kasper Schmeichel hefur þegar sýnt að hann er skrautlegur leikmaður eins og faðir hans.
Framtíðin er svo sannarlega björt.
Kasper Schmeichel fetar í fótspor föður
síns, Peters, í ensku knattspyrnunni
KNATTSPYRNA»
Reuters