Morgunblaðið - 17.10.2007, Blaðsíða 8

8 MIÐVIKUDAGUR 17. OKTÓBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
SIGURÐUR Jónsson, fram-
kvæmdastjóri Samtaka verslunar og
þjónustu, hefur sent Grétari Þor-
steinssyni, forseta Alþýðusambands
Íslands, bréf í tilefni frétta um
verðkannanir, sem birst hafa í fjöl
miðlum undanfarna daga.
Bréfið fer hér á eftir orðrétt:
„SVÞ – Samtök verslunar og þjón-
ustu vitna í bréf sitt til Ólafs Darra
Andrasonar hjá ASÍ dags. 5. desem-
ber 2005 þar sem áréttað var að
Hagar hf. hefðu sagt sig frá því sam-
komulagi um verðkannanir (reglum)
sem ASÍ og SVÞ höfðu gert og jafn-
framt kemur þar fram að menn séu
innan samtakanna að ræða hvort
samstaða náist um eina leið í þessu
sambandi. Í þessum texta mátti
glöggt sjá að ekki var samkomulag
um áframhald verðkannana eftir
umræddum reglum.
Í júlí sl. sendu SVÞ frá sér til fjöl-
miðla harðorða gagnrýni á verð-
kannanir ASÍ þar sem ekki fer á
milli mála að samtökin eru engan
veginn sátt við vinnubrögð ASÍ. Með
þessu öllu hlýtur að vera ljóst að
engin sátt er um gerð verðkannana á
milli ASÍ og SVÞ.
Í ljósi þessa er undarlegt að sjá í
Morgunblaðinu í dag, að fram-
kvæmdastjóri ASÍ segir að verð-
kannanir ASÍ séu unnar út frá verk-
lagsreglum sem sambandið og
Samtök um verslun og þjónustu hafa
unnið í sameiningu. Neytendur eigi
að fá að vita hvert matvöruverðið sé í
landinu. Það er löngu ljóst að ekkert
samkomulag er í gildi á milli SVÞ og
ASÍ sem sátt er um og því ekki rétt
að vitna í reglur sem vissulega voru
búnar til á sínum tíma, en sem gilda
ekki lengur í neinni sátt á milli aðila.
Það kórónar svo vitleysuna í tilvitn-
uðu viðtali, að framkvæmdastjóra
ASÍ þykir greinilega furðulegt að
ekki megi bera saman verð epla af
ólíkum tegundum í mismunandi
verslunum. Segir þetta ekki allt sem
þarf að segja um nákvæmni vinnu-
bragðanna?“
Ekkert samkomu-
lag í gildi um
verðkannanir
Sigurður
Jónsson
Grétar
Þorsteinsson
Eftir Andra Karl
andri@mbl.is
„AÐALATRIÐIÐ hér er að loksins,
loksins er sú umræða að hefjast sem
hefði þurft að fara fram fyrir nokkr-
um árum. Þá var enginn að hugsa um
þetta, en nú hefur verið sparkað svo
kirfilega í rassgatið á okkur að það
er von til þess að menn vakni til lífs-
ins og ræði þessi mál eins og á að
ræða þau,“ voru lokaorð Friðriks
Sophussonar, forstjóra Landsvirkj-
unar, og um leið fundar Samtaka iðn-
aðarins (SI) um íslenskan raforku-
markað, einkavæðingu, skipulags-
breytingar og samkeppni sem fram
fór í gærmorgun.
Orkugeirinn hefur heldur betur
verið í brennidepli að undanförnu en
þrátt fyrir það var dagsetning fund-
ar SI tilviljun og í raun ákveðin sl.
sumar. Taldi Katrín Júlíusdóttir,
formaður iðnaðarnefndar Alþingis
og frummælandi, það til merkis um
skarpskyggni samtakanna.
Varla verður hjá því komist að
ræða málefni Orkuveitu Reykjavík-
ur og Reykjavík Energy Invest þeg-
ar fundað er um orkugeirann og hóf
Katrín erindi sitt á hugleiðingum um
REI. Sagðist hún telja að umfjöll-
unin um málið gæti haft varanleg
neikvæð áhrif og jafnvel komið óorði
á útrás orkugeirans, þ.e. ef ekki
tekst að ná að nýju samstöðu um að-
alatriðin.
„Eitt mikilvægasta verkefni okkar
stjórnmálamanna og aðila í einka-
rekstrinum er að endurvekja traust
og trúnað í þessum samskiptum. Það
skiptir því miklu máli að markalínur
milli opinbers reksturs og einka-
reksturs séu skýrar. Að því gefnu
ætti ekkert að vera því til fyrirstöðu
að sveitarfélög og ríkisvald eigi sam-
vinnu við markaðinn við að byggja
upp alþjóðleg fyrirtæki í orkugeir-
anum og byggja saman upp skilvirk-
an orkumarkað á Íslandi,“ sagði
Katrín sem telur grunnhugmyndina
bakvið REI vera mjög góða og raun-
ar samrunann við Geysir Green
Energy einnig. Hins vegar hafi
framkvæmdinni verið klúðrað. „En
við megum ekki láta þetta algjöra
straumrof hjá stjórn Orkuveitu
Reykjavíkur og fyrrverandi meiri-
hluta í borgarstjórn bera okkur af
leið í orkumálum.“
Raforka ekki ódýr
Töluvert var rætt um samkeppni á
raforkumarkaðinum og sitt sýndist
hverjum. Þannig greindi Bryndís
Skúladóttir, verkfræðingur hjá SI,
frá því að samkvæmt upplýsingum
samtakanna skilaði samkeppni á
markaðnum sér ekki í lægra verði til
minni og miðlungsstórra fyrirtækja,
fremur hefði verðið hjá þeim hækk-
að. Nefndi hún að ná þyrfti niður
verði á flutningskostnaði og benti á
að um árabil hefði lágt raforkuverð
verið þáttur í að fyrirtæki ákváðu að
halda úti starfsemi hér á landi. Svo
væri ekki lengur, enda raforka síður
en svo ódýr.
Tómas Már Sigurðsson, forstjóri
Fjarðaáls, tók hins vegar upp hansk-
ann fyrir samkeppnismarkaðinn og
sagði að orkuverð til stærri aðila
hefði lækkað um 11% frá árinu 2004.
Einnig taldi hann að stóriðjan hefði
hjálpað til við að lækka raforkuverð
til heimila, sem hann sagði hafa
lækkað um átta prósent á sama tíma-
bili.
Formaður iðnaðarnefndar Alþing-
is vitnaði m.a. í frumvarpasmíð iðn-
aðarráðherra sem stendur yfir og
var nýverið hraðað. Hún sagði að í
frumvarpinu byggi að baki sú hug-
myndafræði að aðskilja ætti sam-
keppnis- og sérleyfisrekstur. „Við
teljum mikilvægt að skýr aðskilnað-
ur sé á milli samkeppnisrekstursins
og sérleyfisstarfseminnar, sem er
m.a. hluti af lögbundnum hlutverk-
um sveitarfélaga að veita íbúum sín-
um. [Einnig] býr að baki sú hug-
myndafræði að sérleyfisreksturinn,
þ.e. almannaveiturnar, verði í fé-
lagslegri meirihlutaeigu. Réttindin,
auðlindirnar verði innan almanna-
veitna eða í sérfélögum í meirihluta-
eign ríkis eða sveitarfélaga.“
Katrín sagðist í raun líta svo á að
tryggja þyrfti og ná fram þremur
markmiðum. „Í fyrsta lagi að
tryggja eignarhaldið á auðlindunum
hjá hinu opinbera, með þá framselj-
anlegum nýtingarrétti. Í öðru lagi
hlýtur að vera markmið stjórnvalda
á hverjum tíma að tryggja neytend-
um besta mögulega verð á þessari
grunnþjónustu sem rafmagn, hiti og
fráveitan er. Þá hefur okkur ekki
tekist að koma á raunverulegri sam-
keppni á raforkumarkaði. Við þurf-
um að leita leiða til þess.“
Orkulindir fara ekkert
Sveinn Hannesson, framkvæmda-
stjóri SI, spurði Friðrik Sophusson
nokkurra spurninga áður en hann
steig í pontu. Ein af þeim var um
hvort orkufyrirtækin yrðu einka-
vædd. Friðrik svaraði: „Ég held að
flestir séu sammála því að ekki er
heppilegt að fyrirtæki á samkeppn-
ismarkaði séu í opinberri eigu. Ég
held að Björgvin Sigurðsson hafi
orðað þetta ágætlega á þingi, áður en
hann varð ráðherra, eða þannig að
það sé úrelt fyrirbæri að fyrirtæki á
samkeppnismarkaði séu í opinberri
eigu.“
Friðrik fór um víðan völl í erindi
sínu og fjallaði t.a.m. um sérleyfis-
fyrirtækin. Hvað þau varðar er hann
ekki sammála Katrínu, þ.e. að þau
þurfi að vera í opinberri eigu. „Ég
skil að þessi fyrirtæki þurfa að vera
til, en það sem skiptir öllu máli er að
skýrar og lögboðnar starfsreglur séu
fyrir hendi. Ef menn vilja endilega
eiga þessi fyrirtæki geta þeir afhent
starfsemina einkaaðilum sem geta
þá séð um reksturinn,“ sagði Frið-
rik. Til þess að það væri á kristal-
tæru, gerði hann stundum hlé á er-
indi sínu og áréttaði fyrir fundar-
gestum að ekki væri um skoðanir
Landsvirkjunar að ræða.
Einnig var spurt hvort orkulind-
irnar þyrftu að vera í þjóðareign.
Friðrik var til að byrja með ekki
sáttur við orðið þjóðareign. „Í fyrsta
lagi verða menn að glöggva sig á því
að þjóðareign hefur enga lögfræði-
lega merkingu. […] Menn eru ekki
að tala um þjóðareign, menn eru að
tala um ríkiseign.“
Síðar sagði hann enga nauðsyn
fyrir ríki og sveitarfélög að eiga
orkulindirnar. „Það sem skiptir máli
er fullveldisrétturinn. Það er réttur
ríkisstjórna til að setja reglur. Það á
ríkisstjórn að gera á hverjum tíma,
en ekki bæði fara með regluvaldið og
löggjafavaldið og síðan eiga þessar
orkulindir.[…] Ég er ekki á því að
ríkið eigi að kasta frá sér eignum sín-
um. Það á einungis að vera ákvörðun
stjórnmálamanna sem við kjósum á
hverjum tíma; vilja þeir að eignin sé
hjá ríkinu eða vilja þeir að einhver
annar eigi þessar orkulindir. Þær
fara ekki neitt.“
Engin nauð-
syn að eiga
orkulindirnar
Morgunblaðið/Golli
Áhugi Fjöldi fólks mætti á Grand hótel í gærmorgun til að hlýða á fróðleg erindi um raforkumarkaðinn. Áður en
fundinum lauk var fundargestum einnig boðið að bera upp spurningar sem flestar bárust Friðriki Sophussyni.
Umfjöllun um REI gæti haft varanleg
neikvæð áhrif á útrás orkufyrirtækja
Í HNOTSKURN
»Á annað hundrað mannssátu fund Samtaka iðn-
aðarins á Grand hótel um ís-
lenskan raforkumarkað,
einkavæðingu, skipulags-
breytingar og samkeppni.
»Þar héldu erindi KatrínJúlíusdóttir, Árni Sigfús-
son, Bryndís Skúladóttir, Frið-
rik Sophusson og Tómas Már
Sigurðsson. Fundarstjóri var
Sveinn Hannesson, fram-
kvæmdastjóri samtakanna.