Morgunblaðið - 17.10.2007, Blaðsíða 19

Morgunblaðið/Kristinn
Hundar eru oftast góðir Yfirleitt er ástæða
fyrir því ef hundar taka upp á að bíta.
HUNDAR bíta börn vegna þess að þeir eru
að standa vörð um eitthvað, þeir eru óör-
uggir eða eru haldnir sársaukafullum sjúk-
dómi. Þessar þrjár ástæður eru algengustu
ástæður þess að hundar bíta börn sam-
kvæmt því sem sagt er frá á vefmiðli Berl-
ingske Tidende. Þar er vitnað í bandaríska
rannsókn sem gerð var á 111 hundum sem
bitið höfðu börn undir 18 ára aldri.
Þegar heimilishundurinn bítur barn kem-
ur það sjaldnast sem þruma úr heiðskíru
lofti. Margir hundanna hafa bitið áður þó
svo að það hafi ekki verið barn. Og í flestum
tilfellum hafa verið endurtekin merki um
árásarhneigð hundsins.
Í fyrrgreindri rannsókn voru hundsbitin
greind eftir ákveðnu munstri, eftir aldri
barnsins, hversu vel hundurinn þekkti barn-
ið og í hvaða aðstæðum barnið og hundur-
inn voru. Yngstu börnin voru oftast bitin
vegna þess að hundinum fannst leikföngum
sínum eða mat vera ógnað. Eldri börn voru
bitin þegar hundurinn stóð vörð um yfir-
ráðasvæðið sitt. Ókunnug börn voru oftast
bitin ef þau komu óvænt hlaupandi inn á
yfirráðasvæði hundsins.
Í 77 prósent tilfellum var hundurinn
óeðlilega taugaveiklaður og sýndi merki um
óöryggi vegna hávaða og snöggra hreyf-
inga. Margir hundanna sýndu merki um
árásarhneigð þegar þeim fannst sér á ein-
hvern hátt ógnað. Um helmingur hundanna
var með einkenni um að þeir væru haldnir
sársaukafullum sjúkdómi sem vitað er að
getur gert hunda árásargjarna. Aðeins 19
prósent hundanna höfðu aldrei áður bitið
manneskju en flestir höfðu þó ekki bitið
barn áður.
Þess vegna
bítur
hundurinn
|miðvikudagur|17. 10. 2007| mbl.is
daglegtlíf
Linda og Helena eru nýkomnar úr
ógleymanlegri maraþongöngu í New
York til styrktar rannsóknum á
brjóstakrabbameini. »20
brjóstakrabbi
Verðandi mæður þurfa að vera upplýstar
um öryggi holls mataræðis og ekki er
síður mikilvægt að borða af ánægju en
hreinni nauðsyn á meðgöngunni. » 20
meðganga
Eftir Fríðu Björnsdóttur
fridavob@islandia.is
M
eðal verkefna sem lögð eru fyrir
nemendur í vöruhönnun í
hönnunar- og arkitektúrdeild í
Listaháskólanum og unnið er í
samvinnu við Þjóðminjasafnið
er Íslensk menning, sérstakur hljómur. Verk-
efnið felst í því að nemendur rannsaka og skoða
vandlega íslenska menningu og leita við það
fanga á Þjóðminjasafninu. Sigríður Ásdís segir
að vissulega hafi hún fundið margt sem var
áhugavert. Leikföng og gamlir leikir vöktu sér-
staka athygli og hún ákvað að nota leiki sem
uppistöðu í áðurnefndu verkefni. Hún lét ekki
þar við sitja heldur byggði lokaverkið á göml-
um leikföngum. Eftir að verkefni nemendanna
voru tilbúin voru þau kynnt í Þjóðminjasafninu.
Útfærði sjö gamla leiki
„Ég komst yfir bókina „Íslenzkar gátur,
skemtanir, vikivakar og þulur“ eftir Jón Árna-
son og Ólaf Davíðsson. Hún var gefin út af
Hinu íslenzka bókmenntafélagi og prentuð í
Kaupmannahöfn árið 1887. Þetta er tveggja
binda verk sem hefur verið mér uppspretta
margra hugmynda,“ segir Sigríður Ásdís.
„Þarna er að finna gamla leiki og í byrjun út-
færði ég sjö þeirra en markmiðið með verkefn-
inu var að taka eitthvað gamalt og nútímavæða
það. Nú legg ég megináhersluna á þrjá leikj-
anna; halarófuleik, blindkrækluleik og skolla-
leik. Allir leikirnir krefjast mikillar hreyfingar
og það var einmitt hreyfingin, og auðvitað líka
hugsunin sem til þarf, sem ég hafði í huga við
val þeirra.“
Sigríður Ásdís segir leikina sem hún hefur
skoðað nokkuð mismunandi eftir landshlutum
en hún valdi þá leiki sem henni þóttu skemmti-
legastir. Einnig hafði hún í huga að margir af
gömlu leikjunum sem fólk man eftir, og kann
jafnvel enn, hafa breyst og stundum hafa tveir
eða fleiri leikir runnið saman í einn. Það á ein-
mitt við um blindkrækluleik og skollaleik sem
nú er yfirleitt bara kallaður hollinskollinn.
Skemmtileg þula
Í skollaleiknum er bundið fyrir augu eins
leikmannsins sem nefndur er skolli. Einhver
leikmanna hleypur að honum, klappar á axlir
hans og fer með eftirfarandi þulu:
„Krukk, krukk skolli,
skítur í hverju horni.
Aldrei skaltu mér ná,
fyrr en dauður er hesturinn þinn
og þú sjálfur þar on’á.“
Síðan hlaupa leikmennirnir út á völlinn og
skolli þarf að ná þeim og segja við þá: „krukk,
krukk, krukk.“ Leiknum er lokið þegar skolli
hefur náð öllum.
Í blindkrækluleik setjast allir leikmenn
nema einn og eiga ekki að færa sig úr stað en
mega þó standa upp. Einn leikmaður fer með
þann sem ekki settist og bindur fyrir augu
hans og er hann þá orðinn blindkrækla. Hon-
um er nú snúið í snarkringlu svo að hann rugl-
ist í áttunum. Blindkræklunni er ætlað að
finna leikmennina og þekkja þá og má vera
með skrípalæti til að leikmenn hlæi og hann
þekki þá kannski af hlátrinum og nái þeim.
Skollaleikurinn og blindkræklan hafa nú runn-
ið saman í einn leik sem oftast er kallaður
skolli.
Í halarófuleiknum taka leikmenn hver aftan
í annan svo úr verður halarófa. Fremstur er
verjandinn og aftast halarófan með sérstaka
halarófuhúfu. Einn leikmaður er ekki í hala-
rófunni og á hann að ná húfunni af halarófunni
en verjandi á að passa að það takist ekki.
Leiknum er lokið þegar húfan hefur náðst.
Umbúðirnar með gömlum sjarma
„Mig langaði að hafa umbúðirnar með göml-
um sjarma og hef hugsað mér þetta sem gjöf
sem minni á gamla tíma. Um leið eru gömlu
leikirnir kynntir nútímabörnum sem fræðast
líka um leiki barna á fyrri tíð. Ég ætla að byrja
með að kynna leikina þrjá og hef hannað sér-
staka kassa sem innihalda þá fylgihluti sem
þarf í leikina, húfu og bindi sem bundin eru
fyrir augu leikmannanna. Á kassalokunum eru
gamlar myndir af krökkum sem ég fékk á
Ljósmyndasafninu á Akranesi og hæfa verk-
efninu vel. Leikreglurnar hafa verið þýddar á
ensku og þýsku en það reyndist svolítið maus
þar sem sumt er erfitt að þýða beint og fellur
ekki að menningu annarra landa, eins og t.d.
Krukk, krukk skolli, skítur í hverju horni!“
Gamlir leikir gæddir lífi
Morgunblaðið/Frikki
Skollaleikur Sigríður
Ásdís bindur skolla-
bandið fyrir augu
dóttur sinnar, Ásdísar
Birnu, sem segir að
það sé skemmtilegt að
leika þessa leiki.
Mikið er talað um að börn hreyfi sig ekki nóg heldur sitji
daginn langan fyrir framan sjónvarp eða tölvur. Sigríður
Ásdís Jónsdóttir, sem útskrifaðist í vor sem vöruhönnuður
frá Listaháskóla Íslands, leggur nú sitt lóð á vogarskálarnar
til að þetta megi breytast. Það gerir hún með því að vekja
gamla íslenska leiki til lífsins og færa þá í nútímabúning.
Halarófan Nokkrir krakkar í Halarófuleik og hér er sá aftasti með húfuna sem sækjandinn á að ná í.
Sigríður Ásdís mun kynna leikina á sýning-
unni BRUM sem er hluti af sýningunni Heimili
og hönnun sem verður í Laugardalshöll um
helgina.