Morgunblaðið - 10.12.2007, Blaðsíða 14

14 MÁNUDAGUR 10. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
KARLAKÓRINN Fóst-
bræður og Raddbandafélag
Reykjavíkur halda sameig-
inlega tónleika í Langholts-
kirkju í kvöld kl. 20.00.
Tónleikarnir eru haldnir til
minningar um Sturlu Erlends-
son en hann var félagi í báðum
kórum um árabil.
Kórarnir munu flytja létta
tónlist af ýmsu tagi, dægurlög,
ástarsöngva, jólalög og gam-
ankvæði, sum með texta eftir Sturlu. Einsöngvari
með kórunum verður Gissur Páll Gissurarson,
tenór en meðleikari er Ingunn Hildur Hauks-
dóttir. Aðgangseyrir er 1.000 kr.
Tónlist
Fóstbræður og
Raddbandafélagið
Gissur Páll
Gissurarson
HOLLENSKI ljósmyndarinn
Hester Blankestijn heldur fyr-
irlestur um landslags-
ljósmyndun í Hollandi í dag kl.
12.30 í húsnæði myndlist-
ardeildar Listaháskóla Ís-
lands, Laugarnesvegi 91. Hún
mun fjalla um tengsl landslags-
ljósmyndunar við hefðina, um-
ræður um hana og áhrif á hol-
lenska samtímalist. Hún mun
einnig segja frá verkefni sínu
um ljósmyndun íslenskra kirkjugarða sem hún
vinnur að nú í desember.
Fyrirlesturinn fer fram á ensku og eru allir vel-
komnir á meðan húsrúm leyfir.
Fyrirlestur
Landslagsljós-
myndun í Hollandi
Túlípanar eru víða
í Hollandi.
Í KVÖLD verður upplestur á
Amtsbókasafninu á Akureyri.
Þar mæta Freyja Haralds-
dóttir og Alma Guðmunds-
dóttir og lesa upp úr nýrri bók
um Freyju, Postulín.
Þegar Freyja fæddist var
henni ekki hugað líf. Í dag er
hún rúmlega tvítug kona sem
hefur afrekað meira en margir
jafnaldrar hennar, þrátt fyrir
að lifa með fötlun sem gerir að-
stæður hennar erfiðari en ella. Alma var stuðn-
ingsfulltrúi Freyju um tíma og hreifst þá af við-
horfum hennar og óbilandi kjarki.
Upplesturinn hefst kl. 20.
Bókmenntir
Postulín á Amts-
bókasafninu
Freyja
Haraldsdóttir
ÞEGAR auglýsingaljósmyndarinn
Jim Kranz heimsótti Guggenheim-
safnið í New York fyrir skömmu varð
hann furðu lostinn að sjá þar mynd
eftir sjálfan sig. Myndin var hluti af
yfirlitssýningu listamannsins Rich-
ards Prince sem sérhæfir sig í að
taka myndir af auglýsingum, stækka
þær upp og sýna í listasöfnum og
galleríum. Eftir því sem frægðarsól
Prince rís hærra og verk hans seljast
dýrari dómum verður spurningin um
það hver sé í raun höfundur mynd-
anna áleitnari.
Prince hóf ferilinn á því að mynda
auglýsingar fyrir penna og sófasett,
en færði sig svo yfir í auðþekkj-
anlegri myndir, eins og þær sem
Kranz tók fyrir auglýsingaherferð
Marlboro. Árið 2005 seldist verk eftir
Prince, byggt á sígarettuauglýsing-
unum, á 1,2 milljónir dollara.
Prince heldur því fram að hann
geti ekki komið hugmyndum sínum
til skila með því að taka ljósmyndir
sjálfur og líkti áhrifunum við það
hvernig sum tónlist hljómar miklu
betur þegar plötusnúður spilar hana í
útvarpinu en þegar maður hlustar á
hana einn heima. Hann sendi New
York Times eftirfarandi skilaboð
vegna málsins: „Ég hef aldrei litið
svo á að auglýsingar ættu sér höf-
unda.“
Kranz segist ekki ætla að lögsækja
Prince þótt honum sárni að ekki sé
vísað til hans sem höfundar mynd-
anna. Hann furðar sig á vinsældum
listamannsins. „Það er óvenjulegt að
myndlistarmaður geri verk sín ekki
sjálfur og ég skil ekki allt tilstandið í
kringum hann,“ sagði Kranz. „Ef ég
gæfi Moby Dick út með skáletruðum
texta væri það þá bók eftir mig? Ég
er ekki lengur viss, en ég held ekki.“
Kúreki Mynd úr Marlboro-auglýs-
ingu selst háu verði sem listaverk.
Hver á
myndina?
Prince tekur myndir
af auglýsingum
Umdeildur Richard Prince.
Eftir Einar Fal Ingólfsson
efi@mbl.is
„ÞETTA er margþættur rekstur og
segja má að stoðirnar undir honum
séu þrjár. Í fyrsta lagi forvarsla og
viðgerðir á listaverkum. Önnur stoð-
in er innflutningur á eðal-mynd-
römmum, sem koma sérsniðnir eftir
máli frá Danmörku. Þriðja stoðin er
þetta framrými, sem er umboðssala
á málverkum og listmunum.“
Viktor Smári Sæmundsson for-
vörður er að tala um framrýmið í
fyrirtæki sínu, Studio Stafni, við
Ingólfsstræti. Á verkstæðinu innar í
húsinu er annar forvörður önnum
kafinn við að leggja lokahönd á
hreinsun stórs sjávarmálverks frá
17. öld. Þar bíða mörg önnur verk
viðgerðar eða hreinsunar, en hér
fyrir framan eru ný myndverk eftir
myndlistarmanninn Óla G. Jóhanns-
son. Þessi sýning var opnuð á föstu-
daginn var og stendur aðeins í eina
viku.
Viktor Smári segist taka verk í
umboðssölu en ekki hvað sem er.
„Ég er frekar með dýrari verk.
Þetta rými hér býður upp á litlar
sýningar en það er meira mér til
skemmtunar aðvera með tvær til,
þrjár sýningar á ári. En ég er ekki
með neina listamenn á mínum snær-
um. Óli G. er eini listamaðurinn sem
ég er í svona tengslum við en hann
selur hvergi annarsstaðar hér á
landi.“
Eins og fram hefur komið í Morg-
unblaðinu var Óli tekinn inn í Opera-
galleríið í London, sem er með útibú
víða um heim. Í maí verður hann
með sýningu í New York.
„Þetta er mikið ævintýri hjá Óla,“
segir Viktor. „Með þessari sýningu
hér er hann að minna á sig, en hann
fór þess á leit við mig að ég væri allt-
af með nokkrar myndir hér til sölu.“
Meirihlutinn falsaður
– Þú starfaðir lengi sem forvörður
hjá Listasafni Íslands. Voru það
mikil umskipti að fara út í rekstur?
„Jú, gríðarleg. Ég var starfs-
maður Listasafnsins í 16 ár, var að
verða fimmtugur og hugsaði að ann-
aðhvort væri að breyta um núna eða
ekki. Niðurstaðan í hinu svokallaða
málverkafölsunarmáli gerði út-
slagið. Mér var ofboðið og ákvað að
hætta hjá safninu. Það fór samt frið-
samlega fram enda líkaði mér ágæt-
lega þar. En það varð strax mjög
mikið að gera hjá mér hér.“
– Fór fólk ekki að leita meira eftir
ráðgjöf sérfræðinga eftir föls-
unarmálið?
„Jú. Með þessum dómi Hæsta-
réttar losnaði um ákveðna stíflu á
þessum listaverkamarkaði, samhliða
því var mikill uppgangur í þjóðfélag-
inu. Ég taldi mig geta nýtt mína
þekkingu með því að bjóða upp á að
votta að listaverk væru í lagi. Það
var þónokkuð mikið um það, þegar
ég var að byrja, að komið væri með
verk í vottun. Bæði seljendur og
kaupendur vildu fá vottun á verk.
Það hefur heldur dregið úr því, fólk
virðast vera farið að treysta mark-
aðinum betur. Ég reikna með að í
framtíðinni verði fólk á varðbergi
gagnvart fölsuðum verkum og að
fölsunarmálið gleymist ekki en um-
ræðan róist. Fölsuð verk verða þó
því miður alltaf í umferð, þau voru
ekki gerð upptæk og geta viljandi
eða óviljandi farið aftur í umferð.
Það tókst ekki að uppræta þetta
mál og verkunum var skilað aftur til
eigendanna. Það voru mikil mistök.
Ég hefði viljað merkja þau eða sjá
þau gerð upptæk, en lagaheimildir
skorti.“
– Þurftirðu að færa einhverjum
sem komu með verk slæmar fréttir?
„Já. Það kom jafnvel fyrir að
menn kæmu með sex, átta verk í
einu og meirihlutinn af þeim var
falsaður. Þá sem koma með verk
sem þeir eiga, grunar oft að ekki sé
allt með felldu. Hinir, sem eru að
kaupa, vilja fá staðfestingu á að þeir
séu ekki að kaupa köttinn í sekkn-
um. Þetta er líka trygging, þar sem
mörg listaverk eru mjög dýr.“
Verð sumra hækka verulega
– Verð á góðum verkum hefur
hækkað verulega.
„Verð á verkum ákveðinna lista-
manna hefur hækkað. Ég get nefnt
verk eftir Kristján Davíðsson og
Þorvald Skúlason, þau hafa hækkað
umtalsvert, en verk eftir suma lista-
menn sem voru vinsælir áður fyrr
hafa hinsvegar staðið í stað.
Mér sýnist almenningur vera
þroskaðri í vali sínu en fyrir nokkr-
um áratugum, og verðmyndunin er
að mínu mati nú frekar hugsuð út frá
gæðum en fersentimetrum. Það hef-
ur orðið úrvinnsla á því hvernig verk
eru metin, fólk gerir meiri kröfur
um gæði – og er tilbúið að borga
meira fyrir góða mynd. Svo eru
óneitanlega tískusveiflur hvað varð-
ar vinsældir tiltekinna listamanna.“
– Þú flytur inn sérsniðna ramma.
Leggja kaupendur aukna áherslu á
umbúnað dýrra verka?
„Það hafa verið viðskipti við þetta
danska fyrirtæki frá Íslandi í ára-
tugi. Það er talsvert af þessum
römmum á Listasafni Íslands.
Þegar þessir rammar eru settir
utan um málverk, þar sem þeir eiga
við, þá gerist oftast eitthvað. Góð
mynd verður mjög góð og mjög góð
mynd verður frábær. Rammarnir
eru með ekta blaðgull eða ekta silf-
ur; það er ekki hægt að ná þessari
áferð nema með ekta vöru.
Það er tækni að velja ramma utan
um verk; ég vil meina að það sé list-
grein út af fyrir sig.
Annars er ráðgjöfin sem ég veiti
hér fyrst og fremst um varðveislu og
umgjörð verka í heimahúsum,
hvernig eigi að pakka verkum fyrir
geymslu, lýsing og þessháttar. Svo
met ég verðmæti verka fyrir fólk.“
Á verkstæði Stúdíó Stafns er
litháískur forvörður að leggja loka-
höndina á margra vikna viðgerð.
„Þetta er óvenju umfangsmikið
verkefni. Algengast er að fólk komi
með listmuni í hreinsun. Þegar mál-
verk er orðið eldra en 50 ára, og er
búið að vera á íslensku heimili sem
kynt er með hitaveitu, þá er það oft
farið að láta á sjá. Hér verður oft
mjög þurrt á heimilum á veturna og
það sama á við um menn og málverk;
of þurrt loft er heilsuspillandi. Göm-
ul málverk innþorna og það fer að
molna úr þeim. Þá þarf að forverja
verkið. Hugtakið forvarsla þýðir að
koma í veg fyrir frekari skemmdir
og verja hlutinn þannig að hann end-
ist áfram, án þess að sjáist að eitt-
hvað hafi verið gert. Líftími verk-
anna lengist, mögulega um aldir.“
– Þú segir uppsveifluna í efna-
hagslífinu hafa örvað listmarkaðinn,
á það einnig við um viðgerðir?
„Fólki er umhugað um listaverkin
sín, hefur kannski um tíma ætlað að
láta hreinsa þau og styrkja og lætur
verða af því núna. Gott efnahags-
ástand og starfsemi í forvörslu helst
í hendur,“ segir hann og brosir.
Viktor Smári Sæmundsson forvörður selur listaverk og veitir ráðgjöf um myndlist
Meiri kröfur um gæði
Morgunblaðið/Einar Falur
Forvörðurinn „Hér verður oft mjög þurrt á heimilum á veturna og það sama á við um menn og málverk; of þurrt
loft er heilsuspillandi. Gömul málverk innþorna og það fer að molna úr þeim,“ segir Viktor Smári.
Fólk á varðbergi
vegna falsana
Í HNOTSKURN
» Bæði kaupendur og selj-endur sækjast eftir vottun
um uppruna myndverka.
» Viktor Smári segir almenn-ing þroskaðri í vali á mynd-
verkum nú en fyrir nokkrum
áratugum.
» Verk ákveðinna listamannahafa hækkað umtalsvert en
verk annarra staðið í stað.
» Gott efnahagsástand ogstarfsemi við forvörslu helst í
hendur.
» Hann segir það listgrein útaf fyrir sig að velja ramma
utan um málverk.