Morgunblaðið - 10.12.2007, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 10. DESEMBER 2007 15
MENNING
STYRKTARTÓNLEIKAR FL-
hópsins og SÍ fyrir BUGL fóru
fram með pomp, prakt og flenni-
húsfylli á föstudagskvöld enda mál-
efnið gott og Kiri Te Kanawa í
boði. Að vonum lá gífurleg eft-
irvænting í lofti, og þó að loftvarn-
arkastljósin tvö við innganginn
virtust skima kvíðafull eftir
sprengjuflugvélum, einmitt sömu
nótt og friðarsúlan í Viðey skein
síðast í bili, ruglaði það varla nema
þá sögumeðvituðustu í ríminu.
Væntingar upptendraðra áheyr-
enda áttu eftir að standast fylli-
lega, því ekki var annað að heyra
en að nýsjálenzka heimsstjarnan
væri enn í bezta formi. Stafaði
engu minni hlýju af henni en und-
irtektum hlustenda. Og þó að hinn
ungi en þegar landskunni Garðar
Thór Cortes hlyti að vera undir
talsverðu álagi viðhafnar og návíg-
is við prímadonnuna stóðst hann
sína raun af aðdáunarverðu öryggi,
þrátt fyrir stundum ögn hnig-
gjarna tónstöðu sem skrifa má
sumpart á rútínuleysi í slæmu
sönghúsi.
Efnisskrána mynduðu jafnt al-
kunnar sem minna þekktar óperu-
perlur. Hápunktar voru ófáir og
fjölgaði þeim eftir hlé sem vera
bar. Að vísu oftar á fáguðu sotto
voce en útopnum krafti, en það var
í góðu samræmi við árstíð og að-
ventu. Meðal slíkra dæma hjá Kiri
var Adieu, notre petite table úr
„Manon“ eftir Massenet og hið íðil-
fagra Signore, ascolta úr „Tur-
andot“ Puccinis. Garðari tókst
einna bezt upp í Depuis le jour úr
„Louise“ Charpentiers þar sem of-
urveikar lokahánóturnar minntu
jafnvel á Gunnar Guðbjörnsson á
yngri árum. Dúettar þeirra félaga
vöktu ekki síður hrifningu, t.a.m.
Parigi, o cara og í aukalaginu
Libiamo, drykkjuvalsinum vinsæla
(Brindisi), hvorutveggja úr „La
traviata“ Verdis. Nötraði þá húsið
af fagnaðarlátum.
Hljómsveitin var sömuleiðis í
toppformi og lék undir þaulkunn-
ugri stjórn Alistairs Dawes líkt og
hún hefði fengið sérstaka bónus-
greiðslu fyrir samtaka snerpu. Það
kom ekki sízt fram í ósungnu atrið-
unum Storm Interlude úr Fjórum
sjávarmyndum Brittens og For-
leikjunum að Rúslan og Lúdmílu
(Glinka) og Valdi örlaganna
(Verdi), og Intermezzóið úr Manon
Lescaut eftir Puccini beinlínis
sindraði af fínlegri spilamennsku.
Frábærir tónleikar, og líklegir
til að varðveitast lengi í minnum
allra nærstaddra.
Frábær fágun
Morgunblaðið/Frikki
Kiri og Garðar „Væntingar upptendraðra áheyrenda áttu eftir að standast fyllilega, því ekki var annað að heyra
en að nýsjálenzka heimsstjarnan væri enn í bezta formi,“ segir Ríkarður Ö. Pálsson í dómi sínum.
TÓNLIST
Háskólabíó
Aríur, dúettar og forleikir eftir Glinka,
Cilea, Donizetti, Verdi, Puccini, Britten,
Massenet, Lloyd Webber o.fl. Kiri Te
Kanawa sópran, Garðar Thór Cortes ten-
ór og Sinfóníuhljómsveit Íslands. Stjórn-
andi: Alistair Dawes. Föstudaginn 7. des-
ember kl. 19:30.
Óperutónleikar
1/2
Ríkarður Ö. Pálsson
EINAR Bárðarson er einn áhrifa-
mesti maður íslensks samtíma.
Hann hóf ferilinn með tvær hendur
tómar. En sem lagahöfundur, um-
boðsmaður, tónleikahaldari og Idol-
og X-factor dómari er hann á allra
vörum. Einar byggði upp stærsta
tónleika- og umboðsfyrirtæki Ís-
lands. Nú býr hann í London þar
sem hann sinnir hljómplötuútgáfu
og umboðsmálum. Einar er heims-
borgari með sveitahjarta og gerir
hlutina eftir eigin sannfæringu.
Ofantalið er lausleg umorðun þess
sem finna má á bakkápu samstarfs-
verkefnis þeirra Arnars Eggerts
Thoroddsen og títtnefnds Einars,
þ.e. bókarinnar Umboðsmaður Ís-
lands: Öll trixin í bókinni, sem er að
mínu mati fróðlegra dæmi um
markvissa ímyndarsköpun og mark-
aðsstarf en „trixin“ sem bókin á
samkvæmt nafni að geyma. Verkið
hefur nefnilega að hluta verið mark-
aðssett sem tækifæri til að sitja við
fótskör meistarans og læra þar mik-
ilvægar lexíur um hvernig best sé að
höndla sig í skemmtanabransanum.
Þannig er bókin líka fram sett sem
röð af ráðum, jafnvel spakmælum,
sem birtast líkt og kaflaheiti og eru
svo útskýrð og upplýst með til-
teknum dæmum úr ferli Einars.
Þetta reynist að mínu mati ekki
skynsamleg leið til að skapa bókinni
form og útskýra rökvísi hennar því
praktískt gildi verksins er nánast
ekkert. Kannski má ímynda sér að
formgerðin sé að hluta djók, en hér
er einfaldlega alltof hratt skautað
yfir orsakasamhengi og ástæður
þess að hlutir gerðust á tiltekinn
hátt („ég átta mig ekki alveg á því af
hverju þetta fór svona“ er dæmi-
gerð útskýring hjá Einari sem oft
lýsir undrun sinni yfir því hvernig
úr spilast í ýmsum ævintýrum) til
þess að það geti talist áhugavert,
eða hægt sé að telja bókina fróðlega.
En eftir stendur persónan Einar
Bárðarson og sú innsýn sem gefin
er í hans heim. Hér beitir Arnar fyr-
ir sig hrárri tækni, bókin er sögð í
fyrstu persónu, það er Einar sem
mælir og málfarið er talsmálskennt,
aldrei uppskrúfað, og líkir (að manni
sýnist) eftir takti og tiktúrum tal-
stíls viðfangsins. Sem virkar að
mörgu leyti ágætlega, lesanda finnst
hann sannarlega kominn í návígi við
viðmælandann (sem togast á við
hroðvirknislega þætti, en ég held að
nándin verði ofan á, það er pínu
„gonzo“ stíll í gangi hérna). Gallinn
er hins vegar eðli þeirrar átakasögu
sem reynt er að miðla: Átökin um-
hverfis Eldborg, að róta fyrir SSSól,
fara í Júróvision, höndla Hard Rock
í nokkra mánuði, flytja inn bönd,
semja lög fyrir Skímó, allt ber þetta
fjölbreyttum starfsferli fagurt vitni,
en nokkuð vantar á að þessir hlutir,
einir og sér og án mjög ígrundaðra
athugasemda, séu áhugavert lesefni
þegar þeim er komið á framfæri í
„ég gerði“ frásagnarstílnum. Vissu-
lega birtir ögn til þegar ævintýrinu
umhverfis Garðar Cortez er lýst, en
almennt eru viðfangsefnin heldur
dapurleg. Miklu meiri raunverulega
hreinskilni hefði þurft til að gera
lesturinn áhugaverðan en Einar,
sem er „PR“-maður inn að beini, eys
hrósi á alla sam-
ferðamenn sína og
virðist meinilla við að
ljóstra upp nokkru
þungvægu um nokk-
urn skapaðan hlut. Í
bjartsýni minni átti ég
kannski von á því að
fundur poppstjórans
og hins „úfna jað-
arhunds“, eins og Arn-
ar lýsir sjálfum sér í
eftirmála, leiddi til
meira neistaflugs en
raun ber vitni. Hér er
allt jafn öruggt og á
Nylon-plötu, en ég er
ekki viss um að fram-
leiðslugæðin séu jafn mikil (fjöl-
margar s/h ljósmyndir, allar í litlum
gæðum, „prýða“ til að mynda bók-
ina). Að lokum mætti svo benda á að
káputextinn sem lauslega var vitnað
til hér að ofan lýgur í sjálfu sér
engu, ýkir bara heilmikið á völdum
stöðum og fangar í örfáum orðum þá
glansímynd sem Einar leitast við að
áskapa sjálfum sér. Auk þess er
ekki ómögulegt að lýsing sem þessi
geti vakið áhuga á bókinni. Og
hérna undir lokin vil ég því ítreka
gamalt og gott trix en það er að
dæma bók aldrei af kápunni einni
saman.
Af sjó-mönnum, jaðar-
hundum og umbanum
BÆKUR
Ævisaga
Arnar Eggert Thoroddsen og Einar Bárð-
arson, JPV útgáfa. Reykjavík. 2007. 205
bls.
Umboðsmaður Íslands: Öll trixin í bókinni
Arnar Eggert
Thoroddsen
Björn Þór Vilhjálmsson
Einar
Bárðarson
ÞAÐ þarf víst mikla hugleiðslu
eða þá mjög gott hass
til að búa í borg sem er
full af myrku myrkri
og bítandi frosti eins
og bent er á í sögunni
Konungur norðursins.
Slíkan kokteil er að
finna í ævintýri sem og
harmsögu Ilkka Hamp-
urilainen. Andhetjan
Ilkka er finnskur mað-
ur um þrítugt sem
vinnur við að þrífa sal-
erni í ferju. Hann er
nokkuð lúinn á þessu
lífi og þráir að komast
norður, lengra norður,
því þar á lífið að vera
einfaldara og nær ein-
semdinni. Sagan tekst á loft er
Ilkka fer á duglegt fyllerí þar sem
draumlegt fen tekur við í óráði
gleymskunnar. Á víxl við and-
Birtingsævintýri Ilkka er sögð
saga Lofts í goðsögulegu svifi úr
Jötunheimum frá 6. öld e. Kr.
Þessar tvær sögur renna saman
um síðir á skemmtilega langsóttan
hátt. Alvaldur sögumaðurinn er
nokkuð „ensýklópedískur“ og leið-
ir lesandann um hinar ýmsu víddir
þessa og annarra heima með sagn-
fræðilegum skírskotunum. Hér
gætir áhrifa víða að, en fígúran á
bókarkápunni minnir á Bubba
kóng. Á köflum er upplýsingaandi
yfir sögunni, smá Voltaire eða
Diderot sem hverfur síðan fyrir
heiðnum siðum, norrænum galdri
og goðsagnaarfi. Miðaldalegar
hugmyndir um líkamann eru fyr-
irferðarmiklar í
gegnum alla söguna
og segja má að hér
takist holdsins mátt-
ur á við draum-
kenndan huga. Sú
tvíhyggja verður
nokkuð áberandi þar
sem líkaminn lætur
illa að stjórn í
græðgi sinni á með-
an hugurinn hefur
yfirsýn og svífur
fyrir ofan. Trúin á
drauma er ekki að
flækjast fyrir Ilkka í
upphafi sögunnar en
þegar líða tekur á
ævintýrið þá þætti
mér ekki ólíklegt að sú trú hefði
vaxið innra með honum hvort sem
er í holdi eða huga. Þessi fyrsta
saga um Finnann Ilkka er ýmist
kölluð ævintýri eða harmsaga og
er hún vel unnin og úthugsuð í
megindráttum. Þráðurinn á þó til
að fara út og suður, norður og nið-
ur og jafnvel úr eigin líkama líkt
og Loftur og Ilkka. Þetta er
fyrsta skáldsaga Vals Gunn-
arssonar og sjá má metnaðarfullan
sagnamann stíga fram.
Goðsögulegt svif nútímans
BÆKUR
Skáldsaga
Eftir Val Gunnarsson. Mál og menning,
2007, 196 bls.
Konungur norðursins
Soffía Bjarnadóttir
Valur Gunnarsson