Morgunblaðið - 25.06.2008, Síða 24

24 MIÐVIKUDAGUR 25. JÚNÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
MEÐAN almennir
íbúðaeigendur á
landsbyggðinni mega
búa við verðfall á
íbúðum sínum árum
saman vegna kvóta-
kerfisins, þenslu á
höfuðborgarsvæðinu
og ruðningsáhrifa
stóriðjuframkvæmd-
anna, er hlaupið upp
til handa og fóta til að bjarga fyr-
irtækjum og lánastofnunum sem
hafa vaðið áfram í offjárfestingum
á suðvesturhorninu.
Grátið er hástöfum yfir hundr-
uðum ef ekki þúsundum óseldra
íbúða í Reykjavík og nágranna-
byggðum, þar sem sveitarfélögin
héldu hvert og eitt að þeim bæri
að byggja yfir alla fólksfjölgun og
fólksflutninga landsmanna.
Nú er lofað óskilgreindum
fjölda milljarða í ríkisábyrgðir til
handa þessum aðilum án þess að
nokkur þarfagreining eða stöðuút-
tekt hafi farið fram.
Ofþenslan
verðlaunuð
Milljarðatuga byggðastyrkur til
suðvesturhornsins vegna óráðssíu
þykir ekkert mál meðan litið er á
aðra landshluta sem ölmusuþega
þegar þeir krefjast jafnræðis í að-
gerðum stjórnvalda hvað búsetu
varðar.
Á landsbyggðinni er togast á
um hundraðþúsundkalla í jöfn-
unaraðgerðir en nú þarf ekki einu
sinni að kalla saman fjárlaganefnd
Alþingis til að fjalla um tuga millj-
arða skuldbindingar af hálfu rík-
issjóðs sem þó er skylt lögum
samkvæmt.
Á Vestfjörðum og Norðurlandi,
heilu landshlutunum,
hefur ekki þótt til-
tökumál þótt íbúðir
fólksins þar séu verð-
felldar um 50 til 80%
vegna aðgerða stjórn-
valda.
Hver man ekki eftir
niðurskurðinum í
vegaframkvæmdum á
Vestfjörðum fyrir
tveim árum til að slá á
þensluna á höfuðborg-
arsvæðinu?
Þeir sem vildu
Íbúðalánasjóð feigan!
Það er skondin staða sem komin
er upp þegar þeir sem hafa viljað
Íbúðalánasjóð feigan beita honum
nú til björgunar fjárfestingafyrir-
tækjum og bönkum og sparisjóð-
um sem farið hafa offari á
suðvesturhorninu á undanförnum
árum.
Breyting á Íbúðalánasjóði í
heildsölubanka með ríkisábyrgð á
útlánum bankanna hlýtur mjög að
orka tvímælis.
Með þessu er verið að búa til
einkavæddan millilið með ríkis-
ábyrgð á lánveitingum til íbúða-
kaupa – einskonar gjafafé til
bankanna, en íbúðir fólks eru
öruggustu veð sem hægt er að fá
og trygg gróðalind þeim sem vilja
nýta sér þá aðstöðu.
Athygli vekur að engar upp-
hæðir eru nefndar hvað varðar
ríkisábyrgðina, heldur virðist þar
gefinn út óútfylltur tékki til bank-
anna. Reglur sem bönkunum eru
settar virðast hinsvegar afar
óskýrar.
Losum bankana
við íbúðalánin!
Fagna ber hækkun hámarkslána
Íbúðalánasjóðs í 20 milljónir, en
sú hækkun hefði átt að koma
miklu fyrr og vera hærri. Enn
fremur hefði átt að hækka láns-
hlutfall upp í 90%, a.m.k. fyrir þá
sem eru að kaupa sína fyrstu íbúð.
Brýnt er að koma þeim fjöl-
skyldum til aðstoðar sem eru fast-
ar í greip einkavæddra lánastofn-
ana með íbúðalán sín.
Velta má fyrir sér hvort ekki
væri hreinlegra og farsælla að
Íbúðalánasjóður hefði verið efldur
og honum falið að yfirtaka íbúða-
lán einstaklinga og félagslegra
íbúða milliliðalaust og bankarnir
færu út af þeim markaði.
Aðkoma þeirra að íbúðalánum
hefur hvort eð er hleypt þessum
málaflokki í uppnám og sett í
gang offjárfestingu og þenslu sem
þjóðin öll sýpur nú seyðið af.
Bankar og stóru sparisjóðirnir
hafa kórónað ótrúverðugleika sinn
með því að hlaupa inn og út af
markaðnum þegar þeim sjálfum
sýnist.
Er ekki rétt að losa einkavæddu
lánastofnanirnar alveg við þann
„kaleik“ sem íbúðalánin eru og
fela þau félagslegum Íbúðalána-
sjóði þar sem jafnrétti gildir fyrir
alla? Ég held það.
Tugmilljarða byggðastyrkur
til suðvesturhornsins
Jón Bjarnason
skrifar um
húsnæðislán
Jón Bjarnason
»Er ekki rétt að
losa einkavæddu
lánastofnanirnar alveg
við þann „kaleik“
sem íbúðalánin eru og
fela þau félagslegum
Íbúðalánasjóði þar sem
jafnrétti gildir fyrir
alla?
Höfundur er þingmaður
Vinstrihreyfingarinnar
græns framboðs.
ÞAÐ erfiðasta við 6
vikna detox-föstu í Pól-
landi nú nýverið var að
ofan á mikla þreytu og
orkuskort, var að vera
staðin að því að ógna
kvótakerfinu til sjávar
og til sveita. Ég
gleymdi nefnilega í
gríðarlegu hungurkasti
á Kastrup að hrámeti á að flytja til
landsins innvortis í smokkum, ekki
plastpoka.
Í hungurvímu keypti ég mér
freðnar andabringur á Kastrup, þær
sömu og ég kaupi iðulega í Bónus
eða Nóatúni. Verðið var hins vegar
viðráðanlegra.
Endurnar voru steindauðar,
gaddfreðnar og pakkaðar í loft-
tæmdar umbúðir en þar sem ég var
við dauðans dyr af hungri keypti ég
líka annan „útlenskan“ ósóma,
nefnilega rækjur með grænmeti í
grófu brauði.
Eftir aðeins 500 hitaeiningar á
dag í svo langan tíma í detox-
meðferðinni verður hugurinn líka
sljór og viti menn, ég gekk beint inn
í fang tollvarðarins. Ég gleymdi ein-
faldlega öndinni og rækjunni í far-
angurshillu flugvélarinnar en áttaði
mig á því, sennilega því miður, við
töskumóttökuna. Fór miður mín í
tapað/fundið og var bent á að toll-
urinn hefði græna pokann minn.
Þangað hafði ég aldrei komið og
enginn af þessum fallegu mönnum
viljað nokkuð með mig hafa þó svo
ég gangi þarna hungruð og sljó um
a.m.k. einu sinni í mánuði. Sennilega
er ég einum of gömul og augljóslega
and(a)laus fyrir ungu
mennina.
„Þú er með ólöglega
önd, farðu þarna og
gefðu skýrslu.“
„Guð minn góður,“
hugsaði ég, „er öndin
dópuð? Er hún ef til
vill sýkt eða fiðruð?“
Ég var beðin um að
bíða meðan annar
glæpamaður talaði við
tollinn. Hjartað ham-
aðist í brjósti mér og
ég hugsaði með hryll-
ingi til þess að vera að brjóta lögin,
það á illa við mig, hef viðkvæma sál.
Brotna niður og er lengi að ná mér
við slíkt. Svo gekk ég inn og sá að
andabringurnar voru á borði tolla-
mannsins og enn gaddfreðnar í loft-
tæmdu pakkningunni.
Ég andaði léttar. Þetta hlýtur að
vera misskilningur. Það er ekki dóp
í þessum öndum …
„Það er ólöglegt að flytja inn
hrátt kjöt.“
Ég hrökk við. „En þetta eru sömu
endurnar og ég kaupi í Bónus …“
„Þeir hafa leyfi til þess að flytja
inn endur.“
Guð minn góður, hugsaði ég, er ég
að taka af þeim Baugsmönnum pen-
inga mitt í öllum öðrum vandræða-
ganginum milli okkar. Ég fann til
gríðarlegrar sektarkenndar og
baðst afsökunar yfir að þekkja ekki
innflutningslögin, en útflutnings-
lögin þekki ég, enda tek ég alltaf
með mér í Fríhöfninni okkar hrátt
lambakjöt til Póllands. Steiki lamba-
læri handa hungruðum nuddurum.
Pólverjar óttast ekki hrátt kjöt, þeir
óttast hungur.
„Þú ferð ekki á sakaskrá fyrir
þetta en þarft að greiða sekt.“ Ég
horfði á manninn og fann að honum
fannst þetta ekki skemmtilegt, sem
betur fer, hans vegna. Hann gaf
öndinni númer og setti í annan poka
á gólfið.
Ég varpaði öndinni léttar við að
borga sekt, átti ekkert betra skilið,
en vonaði að hann sæi ekki rækju-
samlokuna í pokanum því rækjurnar
voru líka hráar. Þá hefði ég örugg-
lega fengið á mig kæru því LÍÚ er
mikið öflugri mulningsvél en
bændasamtökin og Framsókn-
arflokkurinn.
Tollarinn sá ekki samlokuna en ég
brenndi hana um leið og ég kom
heim og vonast til þess að enginn
sýkist alvarlega enda urðaði ég
rækjurnar til öryggis langt frá
mannabyggðum.
Næst ætla ég að éta öndina hráa
áður en ég flýg heim ef vera kynni
að ég standist ekki þá skelfilegu
freistingu að kaupa mér freðna önd
á Kastrup. Tollararnir eru sennilega
vanari ristilskolunum en ég og gam-
an að kynna sér íslensku aðferðina.
Ég játa sekt mína og lofa að ég
komi aldrei, aldrei, aldrei aftur með
gallfreðna innpakkaða önd til lands-
ins hvað þá hráa rækjur í brauði.
Næst kaupi ég bara íslenskt lamba-
læri í útlöndum, kem því aftur heim
og moðsteiki það svona til öryggis.
Það gæti hafa sýkst af þessum
fjandans útlensku bakteríum.
Ég játa líka skilningsleysi mitt.
Ég játa sekt mína
Jónína
Benediktsdóttir
játar smygl
á andabringum
Jónína Benediktsdóttir
»Ég lofa að koma
aldrei, aldrei, aldrei
aftur með gaddfreðna
innpakkaða önd til
landsins …
Höfundur er framkvæmdastjóri PPI.
Á undanförnum ár-
um hefur Lýðheilsustöð
staðið fyrir tannvernd-
arviku, með það að
markmiði, meðal ann-
ars, að vekja fólk til um-
hugsunar um munn- og
tannhirðu. Í ár var hún
haldin vikuna 3. til 10.
febrúar. Af því tilefni
var gefið út fræðsluefni
á DVD-disk sem ber yf-
irskriftina Munnhirða
fólks með sérþarfir.
Fræðsluefnið er leið-
arvísir fyrir heilbrigð-
isstarfsfólk sem og all-
an almenning. Það er
gefið út af Lýð-
heilsustöð.
Með þessum skrifum
vil ég beina sjónum
þeirra sem veita fötl-
uðum þjónustu, þá sér í
lagi þroskaþjálfum sem
vinna á sambýlum,
skammtímavistunum
og öðrum þeim stöðum
þar sem fatlaðir dvelja um lengri eða
skemmri tíma, á mikilvægi áð-
urnefnds disks.
Ástæðan fyrir því að vakin er at-
hygli á þessu er, að nú er sá tími sem
fólk fer í sumarleyfi og afleysing-
arfólk kemur í staðinn. Sjaldan er
nógu oft brýnt fyrir fólki hversu mik-
ilvægt það er að góð munnhirða get-
ur skipt sköpum um tannheilbrigði
einstaklingsins. Yfirleitt er það
vegna þess að það þykir svo sjálfsagt
að flestir kunni og viti
hvernig eigi að bera sig
að við tannburstun, að
það vill gleymast að
það er tvennt ólíkt að
bursta tennur í öðrum
en sínar eigin tennur.
Starfsfólk viðkomandi
stofnanna þarf að sýna
fagleg vinnubrögð með
kunnáttu, festu og
skilningi þegar fram-
kvæmd er tann-
hreinsun hjá öðrum.
Framangreint fræðslu-
efni sýnir á auðskilin
hátt hvernig best er að
bera sig að við þær að-
stæður.
Eftir að hafa kynnt
mér fræðsluefnið mæli
ég með að sem flestir
nýti sér það og ræði sín
á milli. Getur það enn
frekar leitt af sér
aukna meðvitund um
mikilvægi munn- og
tannhirðu og áhuga
fyrir henni, sem og að
fylgjast með þeim nýj-
ungum í hjálp-
artækjum sem til eru,
til að auðvelda fólki
vinnuna. Mun það vafalaust skila sér
í bættum vinnubrögðum og að þeir
sem á þurfa að halda fái fullkomna
þjónustu.
Með því að fara inn á heimasíðu
Lýðheilsustöðvar: www.lyd-
heilsustod.is/tannvernd er hægt að
nálgast efni disksins.
Lærðu rétta
tannhirðu
Hlíf Anna Dagfinns-
dóttir skrifar um
munnhirðu fólks
með sérþarfir
Hlíf Anna
Dagfinnsdóttir
» Það er nauð-
synlegt fyrir
þroskaþjálfa og
alla þá sem
vinna með fatl-
aða að þeir séu
vel í stakk búnir
til þess að geta
framkvæmt
tannhreinsun
hjá öðrum
Höfundur er þroskaþjálfi B.Ed.,
tanntæknir og með diplóma
í fötlunarfræði.
ALLIR samgöngu-
mátar eiga að vera
jafnsjálfsagðir þannig
að almennings-
samgöngur, gangandi
og hjólandi vegfar-
endur standi jafnfætis
einkabílnum. Til að það
megi verða verður að
stemma stigu við
sterkri stöðu einkabíls-
ins nú, fjölda ódýrra
bílastæða og áherslu
margra undanfarinna
ára og áratuga á stofn-
brautir og hraðakstur í
borginni. Breytt um-
ferðarmenning er ekki
bara umhverfismál
heldur líka mál er varð-
ar efnahag og lífsgæði
borgarbúa til lengri framtíðar.
Stofnbrautir og stór umferðarmann-
virki rista borgina í sundur frekar en
að sameina hana. Nýjasta dæmið um
þá hugsun er því miður fyrirhugaður
stokkur undir Geirsgötu sem verður
til þess að áfram verði hægt að aka
hratt, rampar risti í sundur lífæðar
og mannlífið líði fyrir. Nútímaleg
sjónarmið leyfa ekki slíkar lausnir.
Vinstri græn í borgarstjórn
Reykjavíkur hafa lagst eindregið
gegn stokki fyrir bílaumferð undir
Geirsgötu. Um er að ræða vegar-
spottann frá gamla útvarpshúsinu
við Skúlagötu og að Tollhúsinu við
Tryggvaagötu. Í því sambandi vekur
sérstakar áhyggjur að rampur vest-
an megin stokksins mun rista höfn-
ina frá Kvosinni og er þá algjörlega á
skjön við þá sýn sem vaxið hefur ás-
megin í skipulagi Kvosarinnar und-
anfarin misseri. Við þá vinnu hefur
áherslan verið lögð á fíngerðan skala
miðborgarinnar, sögu
og samhengi, hægari
umferð og jafnframt að
laða að gangandi og
hjólandi vegfarendur.
Ákvarðanir sem setja
einkabílinn í forgang
hafa jafnvel verið
flokkaðar sem mistök
líkt og færsla Hring-
brautarinnar á sínum
tíma sem var til þess
hugsuð fyrst og fremst
að greiða fyrir umferð
einkabílsins. Mislæg
gatnamót Kringlumýr-
arbrautar og Miklu-
brautar eru grein af
sama meiði.
Víða um heim er nú
verið að hverfa frá um-
ferðarlausnum af
þessu tagi og meira að
segja fjöldamörg dæmi
þess að stokkum og
mislægum gatnamót-
um sé lokað og horfið
til þess að hafa umferð á einu plani
með mörgum gatnamótum og hægri
umferð einkabílsins sem hefur ekki
meiri rétt en aðrir samgögnumátar.
Dæmi eru til að mynda frá Berlín
þar sem stokkum hefur verið lokað á
seinni árum til að bæta umferð-
armenningu. Einnig má nefna dæmi
frá Drachten í Hollandi, Ejby í Dan-
mörku og fleiri borgum þar sem
verkefnið Shared Space hefur rutt
sér til rúms og mjög róttækar hug-
myndir hafa verið hafðar að leið-
arljósi. Um það verkefni má lesa á
slóðinni www.shared-space.org.
Mikilvægt er að borgaryfirvöld
hugsi til framtíðar og taki mið af því
sem best er verið að gera í heiminum
í þessum efnum en láti ekki glepjast
af kröfum og mælikvörðum sem
setja einkabílinn í fyrsta sæti.
Geirsgatan og
framtíðin
Svandís
Svavarsdóttir
skrifar um
samgöngumál
Svandís Svavarsdóttir
» Stofnbrautir
og stór um-
ferðarmann-
virki rista borg-
ina í sundur
frekar en að
sameina hana.
Höfundur er borgarfulltrúi
Vinstri grænna.