Morgunblaðið - 19.07.2008, Blaðsíða 14

14 LAUGARDAGUR 19. JÚLÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
„ÉG ER glaður með að hafa lifað fram á þennan dag,
vegna þess að það eru margir sem fara vel með sig
en ná ekki að lifa svo lengi. Ég er ánægður með að
vera enn á lífi,“ sagði Nelson Mandela, um leið og
hann leit yfir farinn veg á níræðisafmælinu sem
haldið var upp á á heimili hans í Suður-Afríku í gær.
Þótt Mandela gengi við staf í afmælinu var ekki að
sjá á fasi hans að þar færi hrumur öldungur. Þvert á
móti komst hann vel að orði og virkaði ákveðinn þeg-
ar hann gerði kröpp kjör fátækra Suður-Afríku-
manna að umtalsefni í stuttum viðtölum við blaða-
menn. Hafði hann á orði að á sama tíma og mörgum
íbúum landsins hefði auðnast að efnast vel lifðu
margir við fátækt og örbirgð. Um hjónaband sitt við
þriðju eiginkonuna, Graca Machel, sagði hann að
hún hefði reynst honum góð eiginkona.
Mandela varð fyrsti blökkumaðurinn til að gegna
embætti forseta Suður-Afríku eftir sigur í kosning-
um árið 1994. Hann er í augum margra ein mesta
frelsishetja Afríku og þótt víðar væri leitað og lýsti
forveri hans í embætti, F.W. de Klerk, honum sem
einu af stórmennum tuttugustu aldar, en þeir deildu
friðarverðlaunum Nóbels árið 1993.
Mandela hefur þannig í tímans rás orðið holdgerv-
ingur fyrirgefningarinnar og þeirrar dyggðar að
taka mannasættir fram yfir klofning og tímabundna
einkahagsmuni. Þessir eiginleikar þóttu koma skýrt
fram þegar hann leitaðist við sem forseti að leiða
þjóðina saman eftir klofning aðskilnaðarstefnunar
eftir að hafa varið tuttugu og sjö árum ævi sinnar
bak við lás og slá vegna þátttöku sinnar í baráttunni
gegn kynþáttaaðskilnaði.
Hann lét af embætti forseta árið 1999 og hefur síð-
an lagt ýmsum góðum málefnum lið, svo sem barátt-
unni gegn eyðni og fátækt, ásamt því að hafa lagt sitt
á vogarskálarnar við að tryggja landi sínu réttinn til
að halda heimsmeistarakeppnina í knattspyrnu árið
2010. baldura@mbl.is
GLAÐUR MEÐ
LANGLÍFIÐ
Nelson Mandela vekur athygli á bágum kjörum fátækra
þegar hann lítur yfir farinn veg á níræðisafmælinu
Reuters
Kátur í bragði Nelson Mandela, fyrrverandi forseti Suður-Afríku, sló á létta strengi á á heimili sínu í þorpinu
Qunu í gær, þegar hann fagnaði níræðisafmælinu í faðmi fjölskyldu sinnar. Í dag verður haldin stór veisla.
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
BÚLGARSKA stjórnkerfið er sýkt
af spillingu og tengslum einstakra
embættismanna við mafíuna. Svik-
semi er útbreidd og því er ekki hægt
að treysta á að styrkir Evrópusam-
bandsins fari rétta leið og renni til
uppbyggingar á innviðum landsins.
Á þennan veg hljómar niðurstaða
harðorðrar nýrrar skýrslu fram-
kvæmdastjórnar Evrópusambands-
ins, OLAF-skýrslunnar svonefndu,
um þróun mála í Búlgaríu eftir inn-
gönguna í Evrópusambandið.
Þykir skýrslan einhver hvassasta
gagnrýni sem lögð hefur verið fram
af hálfu framkvæmdastjórnarinnar
á eitt aðildarríkja sambandsins.
Fjalla skýrsluhöfundar öðrum
þræði um hvernig lokað verður fyrir
fjárframlög til fjögurra stofnana,
jafnframt því sem styrkir og nið-
urgreiðslur fyrir sem svarar tugum
milljarða króna verði frystir.
Skortir vilja hjá stjórninni
Skýrsluhöfundar lýsa yfir miklum
vonbrigðum með skort á samstarfs-
vilja búlgarskra embættismanna til
að takast á við spillingu og skipulega
glæpastarfsemi. Grunur leiki á um
að mafían hafi komið nærri útboðum
á opinberum framkvæmdum.
Um mikið fé gæti verið að ræða en
á síðustu árum hafa búlgörsk
stjórnvöld fengið hundruð milljarða
króna í styrki frá ESB, auk þess sem
hundruð milljarða munu að óbreyttu
renna til landbúnaðarins næstu árin.
Umræða um spillingu í búlgarska
stjórnkerfinu er ekki ný af nálinni.
Dómskerfi landsins hefur legið und-
ir ámæli fyrir að starfa ekki sem
skyldi og láta ógert að fylgja eftir
málum þar sem mafían kemur við
sögu. Af þeim hundruðum morða
sem framin hafa verið í landinu á
undanförnum árum, mörg hver á al-
mannafæri um hábjartan dag, hafa
sárafá verið upplýst að fullu.
Stjórnvöld í Sofíu eru meðvituð
um þau neikvæðu áhrif sem umræða
um spillingu hefur haft á ímynd
landsins og hafa af þeim sökum ráð-
ið almannatengslafyrirtæki til að
bæta ímyndina út á við. Sú viðleitni
gæti hrokkið heldur skammt snúi
þau ekki blaðinu við.
 ESB endurskoðar fjárframlög til uppbyggingar í Búlgaríu
 Ástæðan grunur um stuld og að féð renni svo til mafíunnar
Styrkirnir frystir
BORGARALEGA klæddir lögreglu-
menn í Maryland-ríki í Bandaríkjun-
um skráðu sig í þrenn samtök,
þ. á m. í samtök friðarsinna, til að
njósna um fundi þeirra og skoðanir.
Dagblaðið The Washington Times
fjallaði um málið á vefsíðu sinni í
gær, en þar sagði að lögregluþjón-
arnir hefðu blandað sér í raðir frið-
arsinna og tveggja hópa sem berjast
gegn dauðarefsingum og sent
skýrslur um þá til njósnastofnana.
Njósnirnar fóru fram á tímabilinu
mars 2005 til maí 2006 og notuðust
lögreglumennirnir við fölsk nöfn til
að vekja ekki grunsemdir.
Upp komst um umfang njósnanna
vegna lögsóknar samtakanna Amer-
ican Civil Rights Union, ACLU, en
nöfn fólksins og upplýsingar um það
voru færðar inn í gagnagrunn um
grunaða hryðjuverkamenn og
meinta eiturlyfjasmyglara.
David Rocah, lögfræðingur
ACLU, sagði lögregluyfirvöld í rík-
inu hafa brotið lög með því að koma
að gerð gagnagrunns um stjórn-
málaskoðanir einstaklinga.
„Þetta á ekki að geta gerst í
Bandaríkjunum,“ sagði Rocah
ómyrkur í máli. baldura@mbl.is
Njósnuðu
um friðar-
sinna
Bandarískar löggur
villa á sér heimildir
AÐEINS tíu til
tuttugu prósent
bilana í flugvélum
eru tilkynnt um
leið og þau koma
upp. Í rannsókn
sem gerð var
meðal flugmanna
sem fljúga til og
frá Bretlandseyj-
um kom í ljós að
80 til 90 prósent
bilana á borð við leka á hemlavökva
og lækkaðan þrýsting í farþegarými
eru aðeins tilkynnt þegar flugvélin
er komin til Bretlands eða þegar öll-
um flugferðum dagsins er lokið.
Flugfélögin tapa peningum og tíma í
hvert sinn sem þarf að stöðva vélar
eða snúa þeim við þegar eitthvað bil-
ar. Frank Taylor, sem rannsakar
flugslys, segir að fjármál séu svo of-
arlega í forgangsröðinni að mögulegt
sé að flugfélögin leiði hluti hjá sér
sem alls ekki ætti að hunsa.
Að sögn flugvirkja bilar eitthvað í
einni af hverjum tuttugu flugferðum.
Sumar tegundir bilana þarf ekki að
lagfæra umsvifalaust. Oft þurfi þó að
gera sérstakar ráðstafanir, og það sé
ómögulegt ef ekki hefur verið til-
kynnt um ástand flugvélarinnar.
Eitt mannskæðasta flugslys síðari
tíma, þegar Boeing-vél flugfélagsins
Helios brotlenti utan í fjallshlíð í
Grikklandi og 121 fórst, er rakið til
þess að flugmennirnir hafi ekki til-
kynnt bilun í loftræstibúnaðinum
sem varð til þess að allir um borð
misstu meðvitund. sigrunhlin@mbl.is
Flugmenn
hunsa vél-
arbilanir
Dýfa B17-vél dýfir
sér yfir Skotlandi.
Bilanir aðeins til-
kynntar þegar hentar
EKKI einungis unglingar í rifnum
buxum sækja innblástur til rokkar-
anna í Metallica. Ítalskur munkur,
bróðir Cesar af Capuchin-reglu öðl-
aðist uppljómun þegar hann fór á tón-
leika Metallica fyrir 15 árum.
Nú er hann þungarokksöngvari og
gaf á dögunum út aðra plötu sína,
Misteri. Tenging rokktónlistar við
djöfulinn angrar ekki hinn fróma
guðsmann og hann nýtur þess að um-
gangast ungt fólk. Rödd hans er gróf
og textarnir berorðir en skynsamleg-
ir. Einn þeirra fjallar um hvernig
áfengi ylji hjartanu, en óhóf valdi lifr-
arskemmdum. sigrunhlin@mbl.is
Metalmunk-
ur snýr aftur
KANADÍSKIR humarvinir reyna
nú að telja eigendur fiskbúðar í New
Brunswick-héraði á að frelsa risa-
stórt krabbadýr sem er talið vera
meira en einnar aldar gamalt. Dýrið
sem er 10 kíló og heitir Big Dee-Dee
var fangað fyrr í
mánuðinum og
verður líklega
sett á uppboð inn-
an skamms.
Yfir þúsund
ferðamenn koma
daglega til að
berja humarinn
augum „Helm-
ingurinn vill
halda veislu og éta hann en hinn
helmingurinn vill frelsa hann,“ sagði
eigandi fiskmarkaðarins.
Tilboð upp á 3.500 Bandaríkjadali
barst frá konu í Ontario í gær. Hún
vildi greiða 3.500 Bandaríkjadali
fyrir að hann yrði frelsaður.
jmv@mbl.is
Frelsið
humarinn!
GLÆPAGENGIN sem
grunur leikur á að vinni
náið með spilltum búlg-
örskum embættis-
mönnum víla ekkert
fyrir sér. Landið er eitt
hið fátækasta í Evrópu-
sambandinu og þótt
hagvöxtur hafi verið
góður undanfarin ár lif-
ir stór hluti íbúanna,
alls hátt í átta milljónir
manna, undir fátækar-
mörkum. Margir draga
fram lífið, staðreynd
sem minnt var á fyrir
tveimur árum þegar ítalska lög-
reglan upprætti glæpahring sem
gerði út börn fátækra foreldra í
Búlgaríu til hvers kyns þjófnaðar
og vændis í stórborgum Evrópu.
Á annað hundrað börn voru frels-
uð í aðgerðinni, þar á meðal þrett-
án ára gömul stúlka sem komin var
átta mánuði á leið.
Börnin eru líka ódýrt vinnuafl og
á myndinni hér til hliðar má sjá
ungan pilt sem hefst við í yfirgefnu
vatnsröri, skammt frá þar sem
hann starfaði á
spænskri vínekru.
Þessi dæmi eru
hluti af stærri heild
sem varðar hið mikla
svigrúm sem glæpa-
klíkur hafa haft til
aukinna umsvifa í
fyrrum Sovétlýðveld-
unum eftir að Sovét-
ríkin liðu undir lok.
Stjórnkerfið var
veikt og víða hafa
mansal og önnur
óhæfuverk blómstrað
í frjóum jarðvegi ör-
birgðar, samhliða því sem leitast
hefur verið við að innleiða mark-
aðsbúskap. Oft hefur minna borið á
umræðu um þennan harmleik en já-
kvæðri umfjöllun um stigvaxandi
hagvaxtartölur hin síðari ár.
Má meðal annars rekja umfang
mansals í Búlgaríu til þess að karl-
ar, konur og börn eru flutt um land-
ið frá nágrannaríkjum, á borð við
Moldóvu og Armeníu, og áfram til
ríkari Evrópuríkja, svo sem Frakk-
lands, Austurríkis og Noregs.
Mala gull á örbirgðinni
Vinnumaður á vínekru.