Morgunblaðið - 01.08.2008, Blaðsíða 6

6 FÖSTUDAGUR 1. ÁGÚST 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Önund Pál Ragnarsson
onundur@mbl.is
ÞÓRUNN Sveinbjarnardóttir um-
hverfisráðherra sneri í gær ákvörðun
Skipulagsstofnunar frá 13. febrúar
sl. og ákvað að umhverfisáhrif álvers-
ins á Bakka við Húsavík og tengdra
virkjana á Þeistareykjum og Kröflu
II skyldu metin saman, ásamt áhrif-
um af háspennulínu frá virkjununum
til álversins. Það var Landvernd sem
í mars kærði þá ákvörðun Skipulags-
stofnunar að nýta ekki heimild í 2.
mgr. 5. gr. laga um mat á umhverfis-
áhrifum til að meta þetta í samein-
ingu. Telur ráðherra öll skilyrði upp-
fyllt fyrir því að meta sameiginlega.
Framkvæmdir séu háðar hver ann-
arri og samráð hafi verið haft við þá
sem málið varðar.
Gerð frummatsáætlana var komin
á skrið þegar ákvörðun Skipulags-
stofnunar var kærð. Landsnet hf.
hafði kynnt tillögu að matsáætlun
vegna háspennulínanna og Þeista-
reykir ehf. sömuleiðis vegna Þeista-
reykjavirkjunar. Drög Landsvirkj-
unar að tillögu að matsáætlun vegna
Kröfluvirkjunar II voru þá í vinnslu
og á leið í kynningu en drög Alcoa að
matsáætlun vegna álvers á Bakka
voru hins vegar ekki tilbúin. Í júní
kynnti Alcoa tillögu að matsáætlun
fyrir 250.000 tonna álver, en 18. júlí
nýja vegna 346.000 tonna álvers.
Kynning þeirrar tillögu stendur fram
til 6. ágúst nk.
Skipulagsstofnun lagði í ákvörðun
sinni áherslu á að umhverfisáhrif
allra framkvæmda mætti meta á
svipuðum tíma og fyrir því væri vilji
hjá framkvæmdaraðilum. Þá kom
fram hjá stofnuninni það viðhorf að
ein stór skýrsla um allar fram-
kvæmdirnar yrði of óaðgengileg al-
menningi og þeim sem vildu kynna
sér málið.
Þarf að tryggja samvinnu
Í því taldi Þórunn ekki felast sömu
tryggingu og í ákvörðun um sameig-
inlegt mat. Hin kærða ákvörðun inni-
haldi einungis yfirlýsingu um áherslu
Skipulagsstofnunar, sem þó hafi eng-
in lagaleg úrræði til að fylgja henni
eftir kjósi framkvæmdaraðilar að
skila inn frummatsskýrslum á mis-
munandi tímum. Sameiginlegt mat
sé því nauðsynlegt til að ná fram
markmiðum umhverfismats og laga
um mat á umhverfisáhrifum. Það
tryggi samvinnu framkvæmdaraðila,
ólíkt því sem staðfesting hinnar
kærðu ákvörðunar myndi gera.
Það að tvær matsáætlanir liggi nú
þegar fyrir breyti ekki niðurstöð-
unni, enda veiti þær ekkert frekar en
hin kærða ákvörðun tryggingu fyrir
því að samtíma mat framkvæmda nái
fram að ganga. Að sama skapi sé það
ekki hindrun að framkvæmdirnar
séu á vegum mismunandi fyrirtækja.
Álið og orkan metin saman
 Ráðherra sneri ákvörðun Skipulagsstofnunar og vill sameiginlegt umhverfismat álvers á Bakka og
tengdra virkjana  Stenst meðalhófsreglu því undirbúningsferlið var skemmra komið en í Helguvík
Morgunblaðið/Steinnun Ásmundsdóttir
Fjarðaál Svona blöstu kerskálar álvers Alcoa við Austfirðingum árið 2006. Úrskurður umhverfisráðherra gæti
seinkað undirbúningi álvers sama fyrirtækis við Húsavík eitthvað en ráðherra vill vanda umhverfismatið.
 








 
 



   

   

 

  

Í HNOTSKURN
»Skipulagsstofnun tókákvörðun sína 13. febrúar
síðastliðinn. Landvernd kærði
þá ákvörðun til ráðherra fjór-
um vikum síðar. Ráðherra
sneri ákvörðuninni í gær.
»3. apríl staðfesti umhverf-isráðherra ákvörðun
Skipulagsstofnunar frá 4.
október 2007 þess efnis að ál-
verið í Helguvík og tengdar
framkvæmdir skyldu ekki
metin saman.
FRIÐRIK Sophusson, forstjóri Landsvirkjunar, segir úr-
skurð umhverfisráðherra koma nokkuð á óvart, í ljósi
fyrri úrskurða sem fallið hafa. Rökstuðningur fyrir
ákvörðun Skipulagsstofnunar frá því í febrúar, þess efn-
is að ekki þurfi að meta framkvæmdirnar í sameiningu,
sé sterkur. Svo sem að álframleiðslan og orkufram-
leiðslan þurfi ekki nauðsynlega að haldast í hendur um
alla framtíð, þótt núverandi áætlanir gangi út á það.
Þar að auki hafi stofnunin bent á að hægt sé að láta
umhverfismat framkvæmdanna fjögurra fylgjast að í
tíma án þess að binda þær svona kirfilega saman.
Landsvirkjun uni hins vegar úrskurðinum, og í fram-
haldinu þurfi starfsfólk hennar að skoða nánar hvaða þýðingu úrskurð-
urinn hafi og ræða um það við aðra framkvæmdaraðila. „Það geta skapast
vandamál með þessu. Ef einhverjar tafir verða hjá einum framkvæmda-
raðila verður hinn bundinn af því. Menn þurfa að hafa í huga að fram-
kvæmdirnar byrja ekki á sama tíma og að framkvæmdahraðinn er misjafn.
Mér þykir ekki alveg tekið nægilegt tillit til þess,“ segir Friðrik.
Óvænt í ljósi fyrri úrskurða
Friðrik
Sophusson
ÁKVÖRÐUN Þórunnar Sveinbjarnardóttur tryggir að
það verður ekki farið af stað í álversframkvæmdir fyrr
en hægt er að sjá fyrir endann á orkuöflun og orkuflutn-
ingum, segir Bergur Sigurðsson, framkvæmdastjóri
Landverndar sem var kærandi í málinu. „Nú er tækifær-
ið til þess að meta hvað er forsvaranlegt að virkja af
þessum svæðum og láta það svo verða takmarkandi þátt
í stærð notandans,“ segir Bergur og á með því við álver
Alcoa.
„Með þessu gefst tækifæri til þess að hlífa Gjástykki.
Það má minna á það varðandi Gjástykki að rannsókn-
arleyfið sem menn hafa unnið á var gefið út á vafasöm-
um forsendum rétt fyrir síðustu kosningar – leyfi sem núverandi iðn-
aðarráðherra hafði í hendi sér að ógilda. Núna eigum við að meta hvaða
orku við getum fengið úr þessum svæðum sem við ætlum inn á og sníða svo
notandann eftir þeirri orku sem fæst.“ Bergur segir þetta líka tækifæri til
að horfa til annars konar orkunotenda, smærri og ef til vill fleiri, sem geti
minnkað þörfina fyrir fyrirferðarmikil flutningsmannvirki orku.
Sníði notandann eftir orkunni
Bergur
Sigurðsson
ÞÓRUNN Sveinbjarnardóttir segir sameiginlegt mat á
heildarumhverfisáhrifum framkvæmdanna veita betri
upplýsingar um áhrif þeirra á umhverfið. Þá fái almenn-
ingur betri upplýsingar um hvað felst í framkvæmd-
unum. „Það sama á við um sveitarstjórnirnar, sem á end-
anum veita öll tilskilin leyfi svo hægt sé að fara af stað.
Þá hafa þær í höndunum heildarmatið. Það er líka mark-
mið laganna og ekki síður mikilvægt að draga úr hugs-
anlegum neikvæðum umhverfisáhrifum,“ segir Þórunn.
Hún segir seinkunina sem þetta valdi í mesta lagi verða
nokkrar vikur, sem megi sín lítils þegar litið sé til þess
að nokkur ár séu þar til ál verður framleitt á Bakka.
„Matsferli snýst ekki um að leyfa eða banna, heldur leiða fram allar upp-
lýsingar um umhverfisáhrif og sammögnunaráhrif framkvæmda,“ segir
Þórunn. Hún segir muninn á ákvörðun sinni um sameiginlegt mat í Helgu-
vík og á Bakka vera að í Helguvík hefði ákvörðunin talist of íþyngjandi þar
sem undirbúningur var mjög langt kominn. Það eigi ekki við nú og segja
megi að stjórnsýslukæran hafi komið fram á réttum tíma í þetta skiptið.
Nokkurra vikna seinkun
Þórunn
Sveinbjarnardóttir
FRÉTTASKÝRING
Eftir Þorbjörn Þórðarson
thorbjorn@mbl.is
ÞEGAR verslunarmannahelgin
gengur í garð og ungmenni flykkjast
á útihátíðir í stórum stíl er ekki ólík-
legt að mörg ungmenni teygi sína
fyrstu sopa af áfengum drykkjum.
Sú staðreynd er eflaust sorgleg í
hugum margra, sérstaklega ef um
ósjálfráða einstaklinga er að ræða.
Boð og bönn eða umburðarlynd
afstaða foreldra
David Cameron, formaður breska
Íhaldsflokksins, lét hafa eftir sér í
útvarpsviðtali í vikunni að hann teldi
heppilegt að ungmennum sé kennt
að umgangast áfengi heima fyrir til
þess að fyrirbyggja ofdrykkju. Voru
ummælin svör við spurningu um
vaxandi unglingadrykkju á Bret-
landseyjum. „Þeir sem áttu við
mesta áfengisvandamálið að stríða
voru þeir sem var með öllu bannað af
foreldrum sínum að drekka, en þeir
sem fengu lítið glas af víni eða bjór
heima fyrir voru þeir sem umgeng-
ust áfengi af ábyrgð. Það er rétta
leiðin inni á heimilunum,“ sagði
Cameron.
„Það er auðvitað töluverður
menningarmunur á Íslendingum og
Bretum að þessu leyti. Ég held að
flestir íslenskir foreldrar vilji ganga
á undan með því góða fordæmi að
brýna fyrir ósjálfráða börnum sínum
að snerta ekki áfengi. Við þurfum að
vera samkvæm sjálfum okkur og
sýna börnunum okkar að við virðum
þau lög sem í landinu gilda,“ segir
Þórkatla Aðalsteinsdóttir, sálfræð-
ingur hjá Lífi og sál. Þess ber að
geta að sjálfræðisaldur á Íslandi er
átján ár og fólk þarf að vera tvítugt
til þess að geta keypt sér áfengi.
„Þegar við erum búin að gefa
grænt ljós á drykkju þá verður að
huga að því að unglingar eru ekki
með foreldrum sínum nema ákveð-
inn hluta dagsins, þeir eru mest með
félögum sínum. Þá er svolítið erfitt
að fylgja því eftir að unglingarnir fái
sér ekki annað og þriðja glas, ef for-
eldrarnir eru búin að gefa grænt ljós
á neysluna. Með slíkum skilaboðum
er verið að opna gátt áfengisneyslu,“
segir Þórkatla.
Rannsóknir sýna að einstaklingar
sem neyta áfengis eru mun líklegri
til að byrja snemma að stunda kyn-
líf. Tengslum íslenskra barna við
foreldra sína hrakar meira með aldri
á Íslandi en hjá öðrum Vesturlanda-
þjóðum, samkvæmt samanburðar-
rannsókn á heilsu og lífskjörum
skólanema á Vesturlöndum sem
kynnt var í byrjun sumars.
Unglingadrykkja viðgengst hér á landi sem annars staðar
Á drykkjan að hefjast heima fyrir?
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Útihátíðir Mörg ungmenni dýfa tánni vel í áfengisbrunninn á útihátíðum án
nokkurs eftirlits foreldra. Á unglingsaldri dregur úr tengslum við foreldra.